Προσωπολατρία

Δεν συμβαίνει συχνά, ένας φιλόσοφος να προκαλεί διχασμό σε δύο χώρες ταυτοχρόνως. Και όχι για κάποιο σύγχρονο πρόβλημα, την οικονομική κρίση ας πούμε, αλλά για την επικαιρότητα του κομμουνισμού.

Ολα άρχισαν από ένα άρθρο του Ερίκ Κονάν που δημοσιεύθηκε τέλη Φεβρουαρίου στο περιοδικό Μαριάν με τον προκλητικό τίτλο «Μπαντιού, μήπως το αστέρι της φιλοσοφίας είναι ένας λεχρίτης (salaud);» Ο 73χρονος γάλλος φιλόσοφος που τα τελευταία χρόνια έχει πολλή πέραση τόσο στη χώρα του όσο και γενικότερα στους κόλπους ενός τμήματος της ευρωπαϊκής Αριστεράς, αλλά και- περιέργως- στα αμερικανικά πανεπιστήμια, παρουσιαζόταν στο άρθρο αυτό ως ένας μέτριος διανοητής, ένας νοσταλγός του Μάο και του Πολ Ποτ που χειραγωγεί τις μάζες και εφαρμόζει με τριάντα χρόνια καθυστέρηση τις μεθόδους του Μπερνάρ-Ανρί Λεβί. Ενας φαλλοκράτης δεινόσαυρος, που χαίρει της άκριτης υποστήριξης των μέσων ενημέρωσης και χρωστά την επιτυχία των βιβλίων του στις επιθέσεις εναντίον της «βαρβαρότητας» του Νικολά Σαρκοζί.

Σε μια άλλη εποχή, μια τέτοια επίθεση εναντίον ενός ινδάλματος της αριστερής διανόησης θα προκαλούσε άμεση αντίδραση- αλλά σήμερα η Γαλλία έχει πιο αργά αντανακλαστικά. Ετσι, χρειάστηκε να περάσουν τρεις εβδομάδες για να δημοσιευθεί μια απάντηση, σε εξίσου υπερβολικούς τόνους. Την υπέγραψαν, στην εφημερίδα Υμανιτέ, ένας ειδικός του Μπαντιού, ο Φαμπιέν Ταρμπί, μαζί με ένα άλλο αστέρι της μαρξιστικής φιλοσοφίας, τον Σλαβόι Ζίζεκ. «Δεν θα αποκηρύξουμε ποτέ την ιδέα του κομμουνισμού!» βροντοφωνάζουν οι συγγραφείς, καταγγέλλοντας «μια διαδικασία ιεροεξεταστικού τύπου που παρουσιάζει τον πιο διαβασμένο, μεταφρασμένο και σχολιασμένο φιλόσοφο στον κόσμο ως ένα είδος σαδιστή γκουρού, πολιτικού εγκληματία, ακόλαστου βαμπίρ διψασμένου για αίμα».

Για τον Ζίζεκ και τον Ταρμπί οι πολιτικές θέσεις του Μπαντιού, δηλαδή από τη μια μεριά η κριτική του καπιταλο- κοινοβουλευ- τισμού και από την άλλη η αφοσίωσή του σε έναν κομμουνισμό που χαρακτηρίζε- ται από την ιδέα της ισότητας και παραμένει αναλλοίωτος από τον Σπάρτακο μέχρι σήμερα, «είναι οι μόνες θέσεις που αξίζουν σήμερα τον χαρακτηρισμό της αυθεντικής πολιτικής».

Ούτε ο Αλέξης Τσίπρας δεν παρασύρθηκε σε τέτοιες κορόνες όταν προκάλεσε πρόσφατα τους συντρόφους του στον ΣΥΝ επικαλούμενος τις ιδέες του Μπαντιού. Και μόνο ο ισχυρισμός ότι «ο κομμουνισμός δεν απέτυχε γιατί δεν εφαρμόστηκε ποτέ», όμως, ήταν αρκετός για να σηκωθεί η τρίχα όσων θεωρούν ότι αυτό το κεφάλαιο έχει κλείσει και ότι οποιαδήποτε επαναφορά του στη συζήτηση είναι απλουστευτική, αποπροσανατολιστική και επικίνδυνη.

Ακόμη πιο επικίνδυνη, πάντως, είναι η προσπάθεια κατασκευής σύγχρονων ηρώων, από ανθρώπους μάλιστα που βρίσκονταν πάντα στον αντίποδα όσων υποστήριζαν ότι κατείχαν την απόλυτη αλήθεια. Όπως λέει κι ο Νουβέλ Ομπζερβατέρ, θα ήταν αρκετό να υπενθυμίσει κανείς ότι έναν πολιτικό σου αντίπαλο δεν τον χαρακτηρίζεις λεχρίτη. Τα υπόλοιπα παραπέμπουν στην προσωπολατρία.