Πατρίδα του νερού και του κρασιού

«Η ιστορία της χώρας μας αποκαλύπτει τη δύναμη και την επιμονή του λαού μας. Όπως ύστερα από κάθε δυσκολία, δεν έχω αμφιβολία ότι θα τα βγάλουμε πέρα. Για μια ακόμη φορά, ζήτω η Χιλή!» Μισέλ Μπατσελέτ

O χειρότερος σεισμός που έπληξε ποτέ τη Λατινική Αμερική σημειώθηκε στις 22 Μαΐου του 1960 στη γεωγραφική ζώνη του Παράλ, στη Νότια Χιλή. Είχε μέγεθος 8,9 της κλίμακας Ρίχτερ και κράτησε τρία λεπτά. Όπως γράφει ο Χιλιανός συγγραφέας Ρομπέρτο Αμπουέρο στη Ρεπούμπλικα , γκρεμίστηκαν ολόκληρες πόλεις, άνοιξε η γη καταβροχθίζοντας ανθρώπους, ζώα και κτίρια, τραβήχτηκε η θάλασσα, κι όταν επέστρεψε είχε τη μορφή κύματος μεγάλου σαν ουρανοξύστης, που άλλαξε για πάντα τη γεωγραφία της περιοχής. Πόλεις, ποτάμια και λίμνες εξαφανίστηκαν, κι εμφανίστηκαν καινούργια, όπου κτίστηκαν καινούργιες πόλεις.

Λένε πως σε κάθε δύο Χιλιανούς αντιστοιχούν τρία κόμματα. Κι ότι αυτό που τους ενώνει είναι η γεωγραφική απομόνωση και η μεγάλη συλλογική τραγωδία που, σύμφωνα με τους γεωλόγους, τους περιμένει. Κάθε Χιλιανός ξέρει ότι στη διάρκεια της ζωής του θα γνωρίσει τουλάχιστον δύο μεγάλους σεισμούς. Κι όπως κοιτάζει τις Άνδεις για να τοποθετείται στον χώρο, έτσι χρησιμοποιεί τους σεισμούς για να προσδιορίζει τη θέση του στον χρόνο. Για πρακτικούς λόγους, μάλιστα, τους δίνει το όνομα του εκάστοτε προέδρου. Υπάρχει ο σεισμός του Εδουάρδο Φρέι, ο σεισμός του Πινοτσέτ, ο σεισμός του Αλλιέντε. Με τον σεισμό του περασμένου Σαββάτου υπάρχει ένα πρόβλημα, αν θα του δώσουν το όνομα της απερχόμενης ή του νεοεκλεγέντος. Λογικά θα τον ονόμαζαν «σεισμό της Μπατσελέτ», αλλά ίσως να προτιμήσουν τον «σεισμό του Πινιέρα», με την ελπίδα ότι τα επόμενα τέσσερα χρόνια δεν θα γνωρίσουν ανάλογη τραγωδία.

Ο σεισμός του 1960 ονομάστηκε «σεισμός του Χόρχε Αλεσάντρι». Κι επειδή σημειώθηκε στη γενέτειρα του Πάμπλο Νερούδα, ο μεγάλος ποιητής - που βρισκόταν εκείνη την ημέρα στο Παρίσι- του αφιέρωσε μερικούς στίχους: «Για τους γκρεμισμένους τοίχους, / το κλάμα στο θλιμμένο νοσοκομείο,/ για τους δρόμους που σκεπάστηκαν/ με συντρίμμια και φόβο,/ για το πουλί που πετά χωρίς φτερά/ και το σκυλί που ουρλιάζει χωρίς μάτια/ πατρίδα του νερού και του κρασιού,/ κόρη και μάνα της ψυχής μου,/ άσε με να μπερδευτώ μαζί σου/ στο θρήνο και στον άνεμο/ κι η οργισμένη μοίρα/ ας εκμηδενίσει το σώμα μου/ και τη γη μου».

Αντίθετα με τον Νερούδα, ο Άριελ Ντόρφμαν βρισκόταν τότε στο Σαντιάγο. Και είναι σε θέση να κάνει συγκρίσεις. Η σημερινή Χιλή, γράφει στην Κοριέρε , δεν έχει καμιά σχέση μ΄ εκείνη τη χώρα. Πολλά κτίρια είναι αντισεισμικά, υπάρχουν περισσότερα νοσοκομεία, οι φτωχοί είναι πιο λίγοι, οι Χιλιανοί έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Ίσως μάλιστα ο σεισμός να έχει κι ένα καλό: να κλονίσει την τυφλή εμπιστοσύνη του νέου προέδρου στην αγορά, η κρατική παρέμβαση στην ανοικοδόμηση της χώρας θα είναι αποφασιστική.