Φλόγα και φως

Εδώ και είκοσι χρόνια, κάθε χρόνο, διαβάζει ένα βιβλίο που συστήνει και σε μας να το διαβάζουμε ξανά και ξανά: πρόκειται για τα Χαρτιά του Πίκγουικ, το πρώτο βιβλίο του Κάρολου Ντίκενς.

Το 2003, ο Χάρολντ Μπλουμ είχε δηλώσει δημοσίως ποιους θεωρεί τους μεγαλύτερους εν ζωή Αμερικανούς συγγραφείς: Φίλιπ Ροθ, Τόμας Πίντσον, Κόρμακ ΜακΚάρθι και Ντον ΝτεΛίλο. Σήμερα επιμένει σ΄ εκείνη την άποψή του, παρ΄ όλο που διαπιστώνει ότι τα καλύτερα βιβλία αυτών των συγγραφέων έχουν εκδοθεί εδώ και αρκετά χρόνια. Συγκεκριμένα, και με την παραπάνω σειρά: Αμερικανικό Ειδύλλιο (εκδ. Πόλις) και Το θέατρο του Σάμπαθ (εκδ. Χατζηνικολή), Μason and Dixon (εκδ. Χατζηνικολή), Ματοβαμμένος μεσημβρινός (εκδ. Ζαχαρόπουλος) και Υπόγειος Κόσμος (εκδ. Εστία). Αν πρέπει να επιλεγεί το καλύτερο βιβλίο της τελευταίας δεκαετίας, είναι το τελευταίο. Όσο για τα τελευταία βιβλία του Ροθ, είναι μικρά και συχνά απογοητευτικά.

Ο Αμερικανός συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας, που τον ερχόμενο Ιούλιο κλείνει τα ογδόντα του χρόνια, δεν μασούσε ποτέ τα λόγια του. Ο Δυτικός Κανόνας του, που εκδόθηκε πριν από δεκαπέντε χρόνια, είχε προκαλέσει αρκετές αντιδράσεις για τους συγγραφείς που περιελάμβανε και για εκείνους που παρέλειπε. Όταν η Ντόρις Λέσινγκ κέρδισε το Νόμπελ λογοτεχνίας, έσπευσε να τη χαρακτηρίσει συγγραφέα τέταρτης κατηγορίας. Σε συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα στη Ρεπούμπλικα, εκφράζει την έκπληξή του που η Σουηδική Ακαδημία βραβεύει συγγραφείς σαν τον Λε Κλεζιό και τη Χέρτα Μίλερ. «Είμαστε αντιμέτωποι με έναν αδύναμο και ακρωτηριασμένο λογοτεχνικό κόσμο», δηλώνει. Μόνο με τη βράβευση του Χάρολντ Πίντερ συμφωνεί.

Σε λίγες εβδομάδες θα κυκλοφορήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες το καινούργιο βιβλίο του Μπλουμ με τίτλο Ζωντανός Λαβύρινθος:λογοτεχνία και επιρροή. Εδώ απαριθμούνται τριάντα συγγραφείς- από τον Ουόλτ Ουίτμαν και τον Τζάκομο Λεοπάρντι μέχρι τον Ουάλας Στίβενς και τον Τζέημς Τζόυς- που άσκησαν και εξακολουθούν να ασκούν μεγάλη επιρ ροή στον παγκόσμιο πολιτισμό. «Όλοι φοβόμαστε τη μοναξιά, την τρέλλα και το θάνατο», γράφει στην εισαγωγή. «Ο Σαίξπηρ, ο Ουόλτ Ουίτμαν, ο Λεοπάρντι και ο Χαρτ Κρέιν δεν θα θεραπεύσουν αυτούς μας τους φόβους. Κι όμως, αυτοί οι ποιητές μας φέρνουν φλόγα και φως».

Ο μεγαλύτερος εν ζωή ποιητής, για τον Χάρολντ Μπλουμ, είναι ο Τζων Άσμπερυ. Εκτός από τα Χαρτιά του Πίκγουικ, υπάρχει κάποιο άλλο βιβλίο στο οποίο να είναι αφοσιωμένος; «Ναι, η Ιστορία ενός βαρελιού, του Τζόναθαν Σουίφτ. Για μένα, έχει μια θεραπευτική λειτουργία, αφού επιτίθεται στον ενθουσιασμό μου και στο κομμάτι του εαυτού μου που εξακολουθεί να έχει ένα όραμα». Και κάποιοι συγγραφείς τους οποίους θαυμάζει, αλλά τον απωθεί η ιδεολογία τους; «Πολλοί, με πρώτο τον γίγαντα που λέγεται Δάντης».