Χρειάζονται τολμηρές πρωτοβουλίες

«Ακόμη κι αν αποδειχθεί ότι οι τρομοκράτες της Βομβάης είχαν βάση στο πακιστανικό έδαφος, η Ινδία πρέπει να λάβει υπόψη ότι ο μεγάλος όγκος της πακιστανικής κοινωνίας είναι σύμμαχος, και όχι εχθρός της, στη μάχη κατά της ισλαμικής τρομοκρατίας». Αμάρτυα Σεν

Σε άρθρο τους στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Foreign Αffairs, που το έγραψαν φυσικά πολύ πριν από τις επιθέσεις της Βομβάης, ο Αμερικανός ειδικός Μπάρνετ Ρούμπιν και ο Πακιστανός συγγραφέας Άχμεντ Ρασίντ επισημαίνουν ότι για να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά το πρόβλημα της τρομοκρατίας πρέπει να ξεκινήσουν πολυμερείς διπλωματικές διαπραγματεύσεις και να αναληφθούν τολμηρές πρωτοβουλίες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να κάνουν διάκριση ανάμεσα στα ισλαμικά κινήματα με τοπικούς ή εθνικούς στόχους και κινήματα όπως η αλ-Κάιντα, που στρέφονται κυρίως εναντίον δυτικών στόχων. Οι Ταλιμπάν, για παράδειγμα, έχουν υπαινιχθεί επανειλημμένα ότι δεν έχουν πλέον σχέση με την αλ-Κάιντα και ότι, αν αποχωρήσουν τα νατοϊκά στρατεύματα από το Αφγανιστάν, θα δεσμευτούν να μην επιτεθούν στη Δύση. Πρέπει λοιπόν να ξεκινήσει ένας ουσιαστικός διάλογος μαζί τους.

Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στο Πακιστάν, που όλα δείχνουν ότι έπαιξε καταλυτικό ρόλο στο μακελειό της Βομβάης. Η χώρα αυτή αισθάνεται περικυκλωμένη από εχθρούς και φοβάται τον διαμελισμό. Στα δυτικά, το Αφγανιστάν (που έχει συμμαχήσει με την Ινδία, αλλά και την Κίνα) αμφισβητεί ένα μέρος των συνόρων, αναγκάζοντας το Πακιστάν να διατηρεί εκεί μια δύναμη οπλισμένων (αλλά όχι απολύτως ελεγχόμενων) Παστούν. Στα ανατολικά, υπάρχει πάντα η αβεβαιότητα γύρω από το Κασμίρ. Όπως διδάσκει η ιστορία, όμως, η ειρήνη και η τάξη προϋποθέτουν σταθερά σύνορα. Αντίθετα με τον προκάτοχό του, που είχε συμμαχήσει με τον Μπους για να πολεμήσει όχι τους Ταλιμπάν αλλά την Ινδία, ο νέος ηγέτης του Πακιστάν καταβάλλει σοβαρές προσπάθειες για να ελέγξει τις μυστικές του υπηρεσίες και να προσεγγίσει την Ινδία. Αλλά χρειάζεται υποστήριξη.

Οι πολύνεκρες επιθέσεις της Βομβάης χαρακτηρίστηκαν «η 11η Σεπτεμβρίου της Ινδίας». Όπως γράφει όμως η Μπάρμπαρα Σπινέλι στη Στάμπα , η απάντηση δεν πρέπει να έχει (μόνο) στρατιωτικό χαρακτήρα. Η εύκολη προσφυγή της Ουάσινγκτον στον πόλεμο προκαλεί μιμητισμό: το Πακιστάν μιλά για πόλεμο προκειμένου να προστατευθεί από την επιρροή της Ινδίας στο Αφγανιστάν, το Ιράν για να αποτρέψει αμερικανικές επιθέσεις από το έδαφος της Καμπούλ, η Ινδία για να «σπάσει» τις σχέσεις των τρομοκρατών με τις πακιστανικές μυστικές υπηρεσίες. Ο πόλεμος είναι μερικές φορές αναγκαίος- αλλά συνήθως παραγνωρίζει τη γεωγραφία και την ιστορία. Οι στρατιωτικοί μπήγουν σημαιούλες σε περιοχές για τις οποίες δεν έχουν ιδέα.

Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Ρόμπερτ Γκέιτς, που θα παραμείνει στο πόστο του, θέλει το Αφγανιστάν να αποκτήσει ένα στρατό 200.000 ανθρώπων προτού ξεκινήσει η αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων. Κάτι τέτοιο, εκτός του ότι είναι πολύ ακριβό (3,5 δισεκατομμύρια δολάρια), σίγουρα δεν είναι και επαρκές. Χρειάζεται μια ευρύτερη περιφερειακή προσέγγιση, οι παίκτες είναι πολλοί.