Θέλω να κατέβω

«Σταματήστε την πρόοδο, θέλω να κατέβω», αναφωνούσε πριν από μερικά χρόνια ο Γάλλος ποιητής Ρενέ ντε Ομπαλντιά, παραφράζοντας έναν ήρωα του Γούντυ Άλλεν. Κάποιοι τον πήραν τοις μετρητοίς.

Στο καινούργιο τους βιβλίο με τίτλο «Η Νέα πολιτική Οικολογία» (εκδ. Seuil), οι Γάλλοι οικονομολόγοι Ζαν-Πωλ Φιτουσί και Ελουά Λωράν διαπιστώνουν ότι τα αριστερά κόμματα της Ευρώπης αντιλήφθηκαν επιτέλους πως δεν μπορεί να εκπονηθεί κάποιο προοδευτικό σχέδιο για την κοινωνία αν δεν ληφθούν υπόψη οι περιορισμοί που έχουν να κάνουν με το περιβάλλον. Η Δεξιά το κατάλαβε εγκαίρως: και επειδή ο καπιταλισμός έχει την ιδιότητα να ανανεώνεται συνεχώς, ενσωμάτωσε στο οπλοστάσιό του την ιδεολογία της βιώσιμης ανάπτυξης. Εδώ βρίσκεται το μέλλον, στον «πράσινο καπιταλισμό». Το ζήτημα είναι ποιος θα τον διαχειριστεί, με ποιους όρους και ποιος θα ωφεληθεί.

Οι συγγραφείς ξεκινούν καλά, αλλά τα συμπεράσματά τους είναι λανθασμένα, γράφει στο περιοδικό Μarianne ο Πολ Αριές, ένας από τους θερμότερους υποστηρικτές στη Γαλλία της ιδέας της «απο-ανάπτυξης», της ανάγκης δηλαδή να μειωθεί η ανάπτυξη ακόμη και σε μηδενικά επίπεδα ώστε να ξαναβρεί ο πλανήτης την ισορροπία του. Ο καπιταλισμός έχει πολλές αρετές, όπως η ενίσχυση της δημοκρατικής δυναμικής, αλλά οι αρετές του εξαντλούνται. Το επίπεδο διαβίωσης μιας κοινωνίας δεν πρέπει να κρίνεται μόνο από την παραγωγικότητά της, αλλά και από την πολιτιστική της υγεία. Η καταναλωτική κοινωνία χαρακτηρίζεται από αυτό που οι αρχαίοι Έλληνες αποκαλούσαν «ύβρις», δηλαδή από την έλλειψη μέτρου, από τη λατρεία του απεριόριστου. Αυτό που μας χρειάζεται όμως σήμερα είναι να βάλουμε και πάλι όρια. Απο-ανάπτυξη ή βαρβαρότητα, αυτό είναι το σύνθημα της εποχής μας.

Μπούρδες, απαντά ο διευθυντής σύνταξης του Μarianne Αλεξί Λακρουά. Η λύση του οικολογικού προβλήματος δεν βρίσκεται στη μείωση της ανάπτυξης, αλλά στη μείωση των ανισοτήτων. Το αποδεικνύει αυτό που συνέβη με τον τυφώνα Κατρίνα: οι περισσότεροι θάνατοι δεν σημειώθηκαν τις ημέρες που ο τυφώνας έπληξε τη Νέα Ορλεάνη, αλλά την περίοδο που ακολούθησε, όταν ο κρατικός μηχανισμός αποδείχθηκε ανίκανος να παρέμβει και να βοηθήσει. Το πρόβλημα δεν είναι τόσο οι φυσικές καταστροφές όσο η διαχείρισή τους. Να γιατί το κοινωνικό ζήτημα και το οικολογικό ζήτημα είναι στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους. Η ανάπτυξη μπορεί θαυμάσια να συνεχιστεί χωρίς να θυσιάζονται τα οικοσυστήματα της Γης. Απέναντι σ΄ εκείνους που υποστηρίζουν έναν νέο νόμο του Μάλθους, σύμφωνα με τον οποίο είμαστε τόσο πολλοί σ΄ αυτόν τον πλανήτη ώστε δεν μπορούμε και πλούσιοι να είμαστε και να περνάμε καλά, πρέπει να αντιταχθεί η κεντρική ιδέα της φιλοσοφίας του Χανς Γιόνας: η ευθύνη μας απέναντι στις μελλοντικές γενιές.

Κάτι πράγματα, όμως, που συζητούν στις άλλες χώρες... Δεν έχουν εκεί Σωτηροπούλου, ούτε Κουκουβίνο;