Φύσει αισιόδοξοι

«Όπου κι αν πηγαίνω, παρά την οικονομική κρίση και τον πόλεμο και την αβεβαιότητα για το αύριο, συναντώ παντού αισιοδοξία. Και ελπίδα. Και δύναμη». Αυτό είπε την περασμένη Τετάρτη ο Μπάρακ Ομπάμα στην τηλεοπτική του παρέμβαση σε επτά αμερικανικά κανάλια. Οι Αμερικανοί είναι πράγματι αισιόδοξοι, το λένε όλοι οι δημοσκόποι, το επιβεβαιώνουν όλες οι μετρήσεις. Αυτό δεν έχει σχέση με τη συγκυρία: οι Αμερικανοί είναι φύσει αισιόδοξοι, και τη διάθεση αυτή την οφείλουν στην αυτοπεποίθησή τους. Στο ερώτημα «Τι καθορίζει την επιτυχία στη ζωή: οι πράξεις ή το πολιτικό σύστημα;» απαντούν «Οι πράξεις» (ενώ οι Ευρωπαίοι δίνουν την ακριβώς αντίθετη απάντηση). Για τον Αμερικανό, το άτομο πρέπει να έχει απόλυτο έλεγχο της μοίρας του. Κι όταν υπάρχουν προβλήματα, όπως αυτή την εποχή, πάλι τα άτομα αργά ή γρήγορα θα τα λύσουν.

Οι Αμερικανοί πιστεύουν ότι βρίσκονται στην πρωτοπορία, κι ότι εκεί θα παραμείνουν, λέει στη Λιμπερασιόν ο κοινωνιολόγος Άντριου Κόχατ, πρώην πρόεδρος του οργανισμού δημοσκοπήσεων Gallup και νυν διευθυντής του κέντρου ερευνών Ρew, που παρακολουθεί συστηματικά τόσο την αμερικανική όσο και τη διεθνή κοινή γνώμη. Αν όμως θεωρούν τη χώρα τους «ευλογημένη» και υπόδειγμα για τον υπόλοιπο κόσμο, αν πιστεύουν στην ανωτερότητα του πολιτισμού τους, δεν θέλουν ο υπόλοιπος κόσμος να μοιάσει στην Αμερική. Αντίθετα με τη γραμμή των νεοσυντηρητικών, οι Αμερικανοί δεν θεώρησαν ποτέ προτεραιότητά τους τον εκδημοκρατισμό του πλανήτη. Είναι πεισμένοι ότι οι υπόλοιπες χώρες ασπάζονται ή θα ήθελαν να ασπάζονται τις ίδιες αξίες μ΄ αυτούς, αλλά δεν τους νοιάζει κι αν δεν είναι έτσι. Το πρόβλημα των Αμερικανών δεν είναι ότι θέλουν να διοικούν τον κόσμο, αλλά ότι θέλουν να τον αγνοούν.

Και ο Ομπάμα; Πώς εξηγείται η διαφαινόμενη πρόθεση των Αμερικανών να εκλέξουν έναν μαύρο πρόεδρο; Για τον Κόχατ, που έχει γράψει ένα βιβλίο με τίτλο «Η Αμερική εναντίον του πλανήτη, γιατί δεν μας αγαπούν και γιατί είμαστε διαφορετικοί» (εκδ. Ηenry Ηolt & Company), η απάντηση βρίσκεται στην αλλαγή των γενεών. Οι νέοι Αμερικανοί είναι πολύ πιο ανεκτικοί. Και η αμερικανική κοινωνία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «μετα-φυλετική». Σε μια έρευνα που έγινε το 1987 για τους γάμους λευκών με μαύρους, το 60% είχε απαντήσει αρνητικά. Σήμερα, το ποσοστό αυτό είναι μικρότερο από 20%, και είναι συγκεντρωμένο κυρίως στους ηλικιωμένους. Μεταξύ των Αμερικανών κάτω των 40 ετών, ο Ομπάμα είναι εξαιρετικά δημοφιλής, κι αυτό επειδή παρουσιάστηκε ως φορέας αλλαγής. Πολλοί Δημοκρατικοί πιστεύουν επίσης ότι θα βελτιώσει την εικόνα της Αμερικής στον κόσμο. Αλλά γι΄ αυτό θα χρειαστεί καιρός, μια θητεία δεν είναι αρκετή.