Η εξίσωση της μετριότητας

Το να κυβερνούν οι μέτριοι δεν είναι σπάνιο, αλλά μάλλον ο κανόνας. Το να εκπατρίζονται οι ταλαντούχοι είναι κι αυτό συνηθισμένο. Αλλά το να πλουτίζουν οι πρώτοι εις βάρος των δεύτερων, και μάλιστα να επιδεικνύουν τα πλούτη τους, ε, αυτό καταντά προκλητικό.

Ας παραστήσουμε με Τ το ταλέντο ενός ατόμου και με Ε την επιτυχία του στον επαγγελματικό και κοινωνικό τομέα. Όσο μεγαλύτερη είναι η απόλυτη διαφορά ανάμεσα σε αυτούς τους δύο δείκτες τόσο λιγότερο αποτελεσματική είναι η αξιοποίηση του ταλέντου ενός ατόμου από την κοινωνία. Ας βάλουμε τώρα στην εξίσωση και τις πιθανότητες. Σε μια ιδανική κοινωνία, η πιθανότητα το Τ να ισούται με την Ε είναι 100%, δηλαδή 1. Επειδή όμως τέτοια κοινωνία δεν υπάρχει, η πιθανότητα (Π) είναι πάντα μικρότερη από 1. Πόσο μικρότερη; Αυτό εξαρτάται από τον αριθμό ή μάλλον από το ποσοστό των μετρίων (Μ) σε μια κοινωνία. Όσο περισσότεροι είναι οι μέτριοι τόσο μειώνεται η πιθανότητα της τελειότητας, τόσο πιο αναποτελεσματική δηλαδή γίνεται η κοινωνία. Και μάλιστα, τα δύο αυτά μεγέθη δεν είναι ευθέως ανάλογα, υπάρχει ένας δείκτης a που δρα πολλαπλασιαστικά. Με άλλα λόγια, σε κάθε αύξηση του αριθμού των μετρίων αντιστοιχεί μια πολύ μεγαλύτερη μείωση της επιτυχίας μιας κοινωνίας.

Δύο νεαροί οικονομολόγοι που ζουν και εργάζονται στη Βαρκελώνη, ο Αντρέα Πετρέλα και ο Αντρέα Τεζέι, συγκέντρωσαν όλες τις παραπάνω σκέψεις σε μια εξίσωση: Π(Τ-Ε)=(1-Μ)a (υπάρχει και ένας ακόμη «χρονικός» δείκτης, τον οποίο παραλείπουμε για να απλοποιήσουμε τα πράγματα). Είναι η εξίσωση της μετριότητας, που εξηγεί γιατί μια χώρα μπορεί να είναι γεμάτη με νεαρά ή λιγότερο νεαρά ταλέντα και παρά ταύτα να παραμένει καθηλωμένη, ακίνητη, αδύναμη να εκσυγχρονιστεί και να αλλάξει. Γιατί οι μέτριοι κυβερνούν και οι ταλαντούχοι φεύγουν. Δεν φεύγουν- δραπετεύουν.

Με όπλο την παραπάνω εξίσωση και βοηθούς επτά αριστούχους φοιτητές, ο Ιταλός δημοσιογράφος Αντονέλλο Καποράλε γύρισε ολόκληρη τη χώρα. Είδε τρένα χωρίς τουαλέτες, σκουριασμένα φέρι-μπόουτ και σιδηροδρομικά βαγόνια με ψύλλους, είδε και πολυτελή αυτοκίνητα και γιοτ. Είδε μια Ιταλία που αγωνίζεται, είδε και μια Ιταλία όπου όλα είναι θέαμα. Είδε τους μέτριους να διοικούν και να νομοθετούν, είδε και τους ταλαντούχους να παραγκωνίζονται, να χάνουν και να φεύγουν. Μετριότητα και ταλέντο. Αυτοί που γλεντούν κι αυτοί που πάσχουν. Όποιος είναι ακίνητος πλουτίζει. Όποιος τρέχει πεθαίνει από την πείνα. Δύο Ιταλίες, μια ιστορία. Ο Καποράλε την αποτυπώνει σ΄ ένα βιβλίο του που μόλις κυκλοφόρησε («Μέτριοι- Οι ισχυροί της ακίνητης Ιταλίας», εκδ. Βaldini Castoldi Dalai). Ένα βιβλίο για τη σημερινή Ιταλία, όπου λατρεύουν τον Μπερλουσκόνι σαν σωτήρα.

«Η χώρα μου έχει κατακλυστεί από μετρίους», γράφει ο Καποράλε στη Ρεπούμπλικα. Αλλά γιατί όλα αυτά μάς είναι τόσο έντονα, τόσο εφιαλτικά, τόσο αφόρητα οικεία;