Το φάσμα του ρατσισμού

«Εθνικό δημοψήφισμα για τον ρατσισμό», έτσι χαρακτήρισε ένας Αμερικανός αρθρογράφος τις εκλογές της ερχόμενης Τρίτης.

Και είναι αλήθεια ότι μόνο εξαιτίας του χρώματος του δέρματός του θα μπορούσε πλέον να χάσει ο Ομπάμα την προεδρία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τις τελευταίες ημέρες ο Τζον ΜακΚέιν και η Σάρα Πέιλιν έχουν ρίξει όλο το βάρος τους στην Πενσυλβάνια, μια πολιτεία που στις τέσσερις τελευταίες αναμετρήσεις ανέδειξε νικητές τους Δημοκρατικούς. Παίζοντας με το χρώμα του αντιπάλου τους, οι υποψήφιοι του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος ελπίζουν να γοητεύσουν τη λευκή εργατική τάξη της πολιτείας και να αρπάξουν την τελευταία στιγμή τους 21 εκλέκτορές της, δίνοντας νέο ενδιαφέρον στη μάχη.

Η δουλεία καταργήθηκε επισήμως στις Ηνωμένες Πολιτείες πριν από 143 χρόνια. Μόλις πριν από μισό αιώνα, όμως, οι μαύροι εξακολουθούσαν να θεωρούνται πολίτες δεύτερης κατηγορίας: έπρεπε να παραχωρούν τη θέση τους στα μέσα μεταφοράς, απαγορευόταν η είσοδός τους στα εστιατόρια, δεν μπορούσαν να παρακολουθήσουν τους αγώνες των Detroit Τigers από τις κερκίδες. Το Εθνικό Κέντρο Δημοσκοπήσεων έθεσε το 1944 το ερώτημα κατά πόσον οι μαύροι πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες με τους λευκούς στην αναζήτηση εργασίας. Το 55% των ερωτηθέντων απάντησε ότι προηγούνται οι λευκοί και μόνο αν δεν τους ενδιαφέρει μια δουλειά μπορούν να την πάρουν οι μαύροι.

Από τότε έχουν αλλάξει πολλά. Είναι αρκετό να σκεφθεί κανείς ότι οι δύο τελευταίοι υπουργοί Εξωτερικών (σε μια ρεπουμπλικανική μάλιστα κυβέρνηση) ήταν μαύροι. Ωστόσο οι φυλετικές προκαταλήψεις παραμένουν, ακόμη και στο θεωρητικά πιο προοδευτικό κομμάτι της Αμερικής. Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, το ένα τρίτο των ψηφοφόρων του Δημοκρατικού Κόμματος έχει αρνητικά συναισθήματα για τους μαύρους, καθώς θεωρεί ότι έχουν τάση προς την τεμπελιά, τη βία και την ανευθυνότητα. Δημοσκόπηση του Ασοσιέιτεντ Πρες έδειξε ότι 17% των λευκών που διάκεινται συμπαθώς προς το Δημοκρατικό Κόμμα θα ψηφίσει ΜακΚέιν και ότι το ποσοστό του Ομπάμα θα ανέβαινε αυτομάτως κατά 7 μονάδες αν ήταν λευκός.

Το φυλετικό ζήτημα είναι βέβαιο ότι θα επηρεάσει την ψήφο μεγάλου αριθμού Αμερικανών. Όπως έγραφε όμως την περασμένη εβδομάδα ο Ματ Μπέι στο «Νew Υork Τimes Μagazine», το κρίσιμο ερώτημα είναι αν θα την επηρεάσει καθοριστικά. Με την προσέλευση των μαύρων ψηφοφόρων να αναμένεται τουλάχιστον κατά 5% μεγαλύτερη σε σχέση με το 2004 (ήταν 60%, έναντι 67% των λευκών) και με το 90% από αυτούς να ψηφίζουν Ομπάμα, ενδέχεται οι ψήφοι που θα κερδίσει ο τελευταίος χάρη στο χρώμα του να είναι περισσότερες από εκείνες που θα χάσει. Υπό έναν όρο: να πάει εξίσου καλά με τον Τζων Κέρυ μεταξύ των λευκών ψηφοφόρων σε μερικές από τις «κόκκινες» πολιτείες που θέλει να κατακτήσει- κυρίως στη Βιρτζίνια και τη Βόρεια Καρολίνα.