Τι θα έλεγε ο «Μανόλο»;

Είπε κάποιος ότι αν μια μέρα μαζεύονταν όλοι όσοι έχουν ζητήσει από τον Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν μια συνέντευξη, ένα άρθρο, ένα βιβλίο ή ακόμη και χρήματα, δεν θα τους χωρούσε ούτε το Μπερναμπέου.

O «Μανόλο» θα προτιμούσε ίσως η σχετική εκδήλωση να γίνει στο Καμπ Νου. Ή μπορεί και να μην προτιμούσε τίποτα, οι αναγνωρίσεις, οι έπαινοι και τα βραβεία δεν τον ενδιέφεραν ποτέ. Αυτό δεν εμποδίζει όμως τους πολυάριθμους φίλους του να θυμούνται, να σκέφτονται και να τιμούν αυτόν τον συγγραφέα, δημοσιογράφο, ποιητή, γαστρονόμο και ταξιδιώτη με τον εκρηκτικό χαρακτήρα, που άφησε ξαφνικά την τελευταία του πνοή πριν από πέντε χρόνια στο αεροδρόμιο της Μπανγκόκ από καρδιακή προσβολή. Πολλοί εκδοτικοί οίκοι εξακολουθούν να επανεκδίδουν τα έργα του. Και ένας Ιταλός συγγραφέας, ο Αντρέα Καμιγιέρι, έδωσε το όνομά του σε έναν ήρωα των βιβλίων του: ο ντετέκτιβ Μονταλμπάνο.
«Τι θα έλεγε ο Βάθκεθ Μονταλμπάν;»: αυτή η ατάκα συνοδεύει τα τελευταία χρόνια στην Ισπανία διάφορες συζητήσεις για τα σύγχρονα πολιτικά, κοινωνικά ή οικονομικά προβλήματα. Τι θα έλεγε, ας πούμε, για την τελευταία χρηματοπιστωτική κρίση; «Θα έλεγε ότι αυτοί που έχουν καταληστέψει τον μισό πλανήτη έρχονται τώρα να ζητήσουν βοήθεια από το κράτος-μπαμπά», απαντά ο άνθρωπος που τον γνώρισε καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον, η γυναίκα που υπήρξε σύντροφός του για 40 ολόκληρα χρόνια, η καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας Άννα Σαγές. «Ήταν ένας άνθρωπος τριπολικός, τετραπολικός», είπε την περασμένη Παρασκευή για τον σύζυγό της σε μια εκδήλωση που έγινε στην Casa de Αmerica, στη Μαδρίτη. «Μια πολυεδρική προσωπικότητα, που συνδύαζε την ιδεολογική στράτευση με το ηδονιστικό πνεύμα».
Στην εκδήλωση ήταν παρούσα και η Αλμουδένα Γκράντες, η δημοσιογράφος που κλήθηκε από την Ελ Παΐς να καλύψει το δυσαναπλήρωτο κενό. «Όταν γράφω τη στήλη της Δευτέρας, αισθάνομαι ότι με παρατηρεί πάνω από τους ώμους μου», είπε στο πολυπληθές ακροατήριο, αποκαλύπτοντας ότι στην αρχή δεχόταν βροχή τηλεφωνημάτων και e-mails από αναγνώστες που εξέφραζαν την έκπληξη και την οργή τους που στη θέση του «Μανόλο» έβρισκαν εκείνη. Ο άνθρωπος αυτός, τόνισε, ήταν η ηθική συνείδηση μιας ολόκληρης γενιάς. Γιος μιας αναρχικής μοδίστρας κι ενός στελέχους του Ενωμένου Εργατικού Μαρξιστικού Κόμματος (ΡΟUΜ) που γνώρισε τον γιο του σε ηλικία πέντε ετών, αφού ήταν στη φυλακή, ο Μονταλμπάν παρέμεινε μέχρι το τέλος κομμουνιστής. Όταν του έλεγαν ότι αυτό το μοντέλο είχε πια καταρρεύσει, απαντούσε: «Θέλω να είμαι ο τελευταίος που θα κλείσει το φως».
Η μεγάλη του ανησυχία ήταν πάντα μήπως χάσει τη δουλειά του. Ακόμα και στις στιγμές της δόξας του- γράφει ο Χουάν Κρουθ στην Ελ Παΐς - δεν αισθανόταν σίγουρος για τίποτα. Μονάχα για την ποίηση. Αυτή τον έμαθε να ζει, να αγαπά και να μεταδίδει την αγάπη της ζωής και στους άλλους.