Μια διαδοχή εικοσαετών κύκλων

Ίσως τελικά οι αριθμοί να έχουν μια συμβολική σημασία. Ίσως κάθε είκοσι χρόνια μια νέα γενιά να αναλαμβάνει να αλλάξει τον κόσμο. Με άλλα λόγια, ίσως η σύγχρονη ιστορία να αποτελείται από εικοσαετείς κύκλους.

Το 1948, έχοντας βγει από έναν παγκόσμιο πόλεμο και ένα Ολοκαύτωμα, οι ηγέτες του κόσμου αποφάσισαν να ιδρύσουν διεθνείς θεσμούς που θα εξασφάλιζαν την ειρήνη και τη σταθερότητα. Δημιούργησαν έτσι τα Ηνωμένα Έθνη, τη Διεθνή Τράπεζα για την Ανοικοδόμηση και την Ανάπτυξη, και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ο Ζαν Μονέ και ο Ρομπέρ Σουμάν έθεσαν τα θεμέλια της ενωμένης Ευρώπης. Την ίδια χρονιά ψηφίστηκε και η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Είκοσι χρόνια μετά, η νεολαία της εποχής ξεσηκώθηκε εναντίον της «παλαιάς τάξης» που είχε προκαλέσει τους πολέμους του Βιετνάμ και της Αλγερίας, αμφισβήτησε τον καπιταλισμό και τη μονοπώληση της εξουσίας από το κράτος και ζήτησε περισσότερη δημοκρατία, περισσότερη αυτονομία και περισσότερη φαντασία. Πολιτικά, η γενιά του ΄68 ηττήθηκε. Ένα μικρό μέρος της παρασύρθηκε στους ολισθηρούς δρόμους της τρομοκρατίας. Από τη γενιά αυτή, όμως, προέκυψαν οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που θα αποδεικνύονταν ιδιαίτερα χρήσιμες στη συνέχεια, σε τομείς όπως η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η καταπολέμηση της φτώχειας και η προστασία του περιβάλλοντος.
Το 1988 θα κτυπούσε το τελευταίο καμπανάκι για τα καθεστώτα του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Έναν χρόνο νωρίτερα ο Ρόναλντ Ρίγκαν καλούσε από την Πύλη του Βρανδεμβούργου τον Γκορμπατσώφ να γκρεμίσει το τείχος. Έναν χρόνο αργότερα ξεσπούσαν εξεγέρσεις στην Ανατολική Ευρώπη, που θα οδηγούσαν στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου- αλλά όχι και στην κυριαρχία της παγκόσμιας ειρήνης. Η εθνοκάθαρση στη Γιουγκοσλαβία, η γενοκτονία στη Ρουάντα και το Νταρφούρ, οι εμφύλιοι πόλεμοι στη Σιέρα Λεόνε και τη Λιβερία, οι πόλεμοι στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, η ισλαμική εξέγερση στην Τσετσενία, καθώς και το συνεχιζόμενο αδιέξοδο στη Μέση Ανατολή, καθιστούν αδύνατο να φανταστεί κανείς τον κόσμο απαλλαγμένο από τη βία. Όπως γράφει ο βετεράνος Αμερικανός διπλωμάτης Τ. Ντ. Μπίντεναγκελ στον Γκλόμπαλιστ, παρακολουθούμε σήμερα την έναρξη ενός νέου κύκλου έχοντας χάσει την πολυτέλεια του παρελθόντος, όταν τα «μεγάλα» θέματα έρχονταν στην επιφάνεια μόνο κάθε είκοσι χρόνια, ενώ τα άλλα έμοιαζε να παραμένουν σταθερά.
Αλλά ο κύκλος πράγματι αρχίζει, κι αν η διάρκειά του είναι άγνωστη, το περίγραμμά του είναι φανερό. Η χρηματοπιστωτική κρίση, η κατάρρευση δηλαδή των μύθων που κυκλοφορούσαν την τελευταία εικοσαετία για τον αυτοέλεγχο των αγορών, μοιάζει να δίνει στον Μπαράκ Ομπάμα την τελική ώθηση που χρειαζόταν για να μπει στον Λευκό Οίκο. Κι έτσι έπρεπε να γίνει, για να αποκτήσει επιτέλους το σύνθημα της αλλαγής μια σημασία ουσιαστική και χειροπιαστή. Αλλά τα δύσκολα θα αρχίσουν μετά, όταν οι προσδοκίες θα είναι στα ύψη.