Πριν από 40 χρόνια, στο Σικάγο

«Ο κόσμος μας σήμερα είναι πολύ χειρότερος απ΄ ό,τι το 1968. Τα προβλήματά μας αντιμετωπίζονται πολύ πιο δύσκολα. Και δεν είναι μόνο ο πόλεμος στο Ιράκ, είναι και η Κίνα, και η άνοδος της ισλαμικής τρομοκρατίας».

Καθηγητής Χημείας σήμερα στην Καλιφόρνια, ο Τζων Φρόινς ήταν το 1968 ένας από τους περίφημους «Οκτώ του Σικάγου», που ηγήθηκαν των αντιπολεμικών διαδηλώσεων της εποχής και δικάστηκαν για πρόκληση ταραχών κατά το Συνέδριο των Δημοκρατικών. Εκείνη η παρωδία δίκης, αλλά και τα γεγονότα που οδήγησαν σ΄ αυτήν, είναι το θέμα της ταινίας του Μπρετ Μόργκεν «Chicago 10» (οι οκτώ, συν τους δύο δικηγόρους τους), που προβλήθηκε τον Ιανουάριο στο φεστιβάλ Σάντανς και έτυχε θερμής υποδοχής. Το ίδιο θέμα πραγματεύεται η ταινία «Το Μεγάλο Συνωμοτικό Τσίρκο του Σικάγου», ενώ και ο γνωστός σεναριογράφος Άαρον Σόρκιν συνεργάζεται με τον Σπίλμπεργκ για μια τρίτη παραγωγή, όπου ο Σάσα Μπάρον Κόεν θα υποδύεται έναν άλλον από τους Οκτώ, τον Άμπι Χόφμαν.

Όπως γράφει ο ανταποκριτής της Ομπζέρβερ στη Νέα Υόρκη, η ταινία του Μόργκεν δεν έχει μόνο επετειακό χαρακτήρα, αλλά κάνει συγκρίσεις και με τη σημερινή εποχή. Τα κοινά σημεία είναι πράγματι πολλά: ένας καταστροφικός πόλεμος, ένα μαχητικό αντιπολεμικό κίνημα, ένας Αμερικανός πρόεδρος με ρεκόρ αρνητικής δημοτικότητας, ένα Δημοκρατικό Κόμμα που οδηγείται στο συνέδριό του διχασμένο. Αλλά οι διαφορές ανάμεσα στις δύο εποχές είναι εξίσου μεγάλες, αν όχι μεγαλύτερες, από τις ομοιότητές τους. Οι αντιπολεμικές διαδηλώσεις είναι μικρότερης κλίμακας και δεν έχουν αναδείξει ομάδες όπως οι γίπις ή ηγέτες σαν τον Χόφμαν. Η αστυνομία έχει μάθει το μάθημά της: τον Αύγουστο δεν θα δούμε βέβαια στο Ντένβερ σκηνές σαν εκείνες που έζησε πριν από σαράντα χρόνια το Σικάγο. Μια άλλη μεγάλη διαφορά είναι και η απουσία της υποχρεωτικής στράτευσης: στο Ιράκ πολεμούν- και σκοτώνονται- εθελοντές, χωρίς αυτό να σημαίνει υποχρεωτικά ότι βρέθηκαν εκεί επειδή τους αρέσει να παίζουν με τη φωτιά.

Είναι γεγονός ότι πολλοί νοσταλγούν τη δεκαετία του ΄60. Με αφορμή την τελευταία οικονομική κρίση, για παράδειγμα, ακούγονται φωνές υπέρ της επιστροφής στον αυστηρό έλεγχο του τραπεζικού συστήματος που ίσχυε εκείνα τα χρόνια. Καλά θα ΄ταν- αλλά ο κόσμος έχει αλλάξει. Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η σύγχρονη κουλτούρα, με την έμφαση που δίνει στον καταναλωτισμό και τα ατομικά δικαιώματα, δεν είναι τόσο δεκτική σε μαζικές διαδηλώσεις. Όσο για τον Φρόινς, μπορεί να ανησυχεί σήμερα για τελείως διαφορετικά πράγματα, αλλά εξακολουθεί να πιστεύει σε ένα μεγάλο μάθημα από το Σικάγο: τη δύναμη των ατόμων να συνασπίζονται και να αλλάζουν τα πράγματα. Έστω και χωρίς να βγαίνουν στον δρόμο και να τα καίνε.