Ενας αυθεντικός λογοτεχνικός εξτρεμισμός

Βρισκόμαστε στην πρώτη ημέρα της νέας σχολικής χρονιάς. Τα παιδιά της Γ΄ Γυμνασίου ενός δανικού σχολείου έχουν ήδη μπει στην τάξη για να αρχίσει το μάθημα, όταν ο Πιερ Αντόν σηκώνεται όρθιος και διακηρύσσει τη δική του αλήθεια, μια ετυμηγορία που κάνει τους συμμαθητές του να μαρμαρώσουν: «Δεν υπάρχει τίποτα που να έχει νόημα. Το ξέρω εδώ και πολύ καιρό. Ο,τι και να κάνω είναι ένα βήμα προς τον θάνατο. Για τον λόγο αυτό, αποφάσισα να μην κάνω τίποτα». Στη συνέχεια βγαίνει από την αίθουσα κι ανεβαίνει σ’ένα δέντρο. Από εκεί θα εκφωνεί καθημερινά το υπονομευτικό του κήρυγμα.

Μάταια οι φίλοι του προσπαθούν να τον κατεβάσουν. Για να τον πείσουν ότι έχει άδικο, αποφασίζουν να εναποθέσουν σ’έναν εγκαταλελειμμένο μύλο αντικείμενα τόσο αγαπητά, ώστε σ’αυτά βρίσκεται για τον καθένα τους το νόημα της ζωής. Το άθροισμά τους θα αποτελέσει έτσι ένα τοτέμ, ένα μνημείο που θα αντιταχθεί στις σειρήνες του τίποτα. Η αφηγήτρια, η ΄Αγκνες, αφήνει τα αγαπημένα της παπούτσια. Ο Ντένις, τα καλύτερά του βιβλία. Ένα παιδί αφήνει το τηλεσκόπιό του, ένα άλλο το καινούργιο του ποδήλατο. Καθώς η θυσία κλιμακώνεται, κάθε παιδί προσπαθεί να εκδικηθεί ζητώντας από το επόμενο να θυσιάσει κάτι ακόμη πιο πολύτιμο. Ενας μουσουλμάνος προσφέρει το χαλί στο οποίο προσεύχεται. Ένα άλλο παιδί αναγκάζεται να αφήσει το κεφάλι του σκύλου του. Ένα αγόρι ζητά την αθωότητα ενός κοριτσιού. Εκείνο ζητά σε αντάλλαγμα κάτι ακόμη πιο ακραίο. Η φρίκη είναι αντιστρόφως ανάλογη προς το ειδυλλιακό τοπίο.

Γεννημένη το 1964 στην Κοπεγχάγη από γερμανοαυστριακή οικογένεια, η Γιάνε Τέλερ σπούδασε οικονομικά και εργάστηκε με τα Ηνωμένα Εθνη σε χώρες όπως η Τανζανία, η Μοζαμβίκη και το Μπανγκλαντές. Το 1995 εγκατέλειψε την επαγγελματική της σταδιοδρομία για να αφοσιωθεί στο γράψιμο. Προκάλεσε αίσθηση με το πρώτο της κιόλας βιβλίο, «Το νησί του ΄Οντιν», που κυκλοφόρησε το 1999 και πραγματεύεται τον πολιτικό και θρησκευτικό φανατισμό. Η απογείωσή της όμως έγινε με το δεύτερο βιβλίο της, που κυκλοφόρησε ένα χρόνο αργότερα με τίτλο «Τίποτα». Είναι ένα βιβλίο για παιδιά, που πήρε πολλά βραβεία στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, αποκλείστηκε όμως από το σχολικό πρόγραμμα στη Νορβηγία και στη Γερμανία, ενώ ορισμένα βιβλιοπωλεία στη Γαλλία και την Ισπανία αρνούνται να το διαθέσουν. Πρόκειται για ένα τρομακτικό παραμύθι, ένα θέατρο εύθραυστων και μακάβριων μαριονετών, έναν «αυθεντικό λογοτεχνικό εξτρεμισμό», γράφει ο Εμανουέλε Τρέβι στη Ρεπούμπλικα με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου στα ιταλικά. Με άλλα λόγια, ένα συναρπαστικό αφήγημα.

Ένα αφήγημα που αφορά τον καθένα από μας, καθώς θέτει ένα βασανιστικό ερώτημα: τι είναι αυτό που έχουμε πραγματικά στην καρδιά μας και τι είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε για να το προστατεύσουμε από το τίποτα που απειλεί να το καταπιεί;