Μαγική συνταγή δεν υπάρχει

Η πρώτη αποκάλυψη για την Εστέρ Ντιφλό όταν πήγε στο ΜΙΤ το 1995 να κάνει μεταπτυχιακά ήταν το χάσμα ανάμεσα στους δύο κόσμους. Στην πατρίδα της, τη Γαλλία, είχε συνηθίσει να την αγνοούν πλήρως. Και φτάνει σε μια χώρα όπου η ιεραρχία δεν παίζει κανέναν ρόλο. Κανέναν δεν ενδιαφέρει αν είσαι φοιτητής ή αν ήρθες την προηγουμένη από μια άλλη χώρα. Αν έχεις κάτι να πεις, αν έχεις μια ιδέα, σε ακούνε. Εντάξει, το φαγητό δεν είναι τόσο καλό. Και ο κόσμος έχει έμμονη ιδέα με την τελειότητα. Αν μεγαλώνεις ένα παιδί, πρέπει να είναι το τέλειο παιδί. Πρέπει να πάει στο τέλειο σχολείο και αργότερα να είναι υπόδειγμα στη δουλειά του. Η Ντιφλό ασχολείται τελευταία με αυτά, γιατί όπου να 'ναι γεννάει και το παιδί της θα είναι αμερικανός πολίτης.

Μόλις 39 ετών, η Ντιφλό είναι μια ταλαντούχα οικονομολόγος και μια παθιασμένη γυναίκα. Για πολλούς είναι η μεγαλύτερη διανοούμενη της Γαλλίας. Εχει περάσει πολλά χρόνια ταξιδεύοντας στην Ινδία και την Αφρική, συναντώντας χωρικούς που ζουν με ένα δολάριο την ημέρα και ψάχνοντας πώς μπορούν να λειτουργήσουν τα προγράμματα κατά της φτώχειας. Σήμερα διδάσκει στο ΜΙΤ την αντιμετώπιση της φτώχειας. Σε τι συμπέρασμα έχει φτάσει λοιπόν: η βοήθεια είναι χρήσιμη, όπως λέει ο παλιός της καθηγητής Τζέφρι Σακς, ή περιττή, όπως υποστηρίζουν μερικοί οικονομολόγοι; Δύσκολη η απάντηση. Ο πατερναλισμός - λέει σε συνέντευξή της στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» - μπορεί να παίξει έναν χρήσιμο ρόλο στο να ωθήσει τους φτωχούς να κάνουν μερικές βασικές επιλογές στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης. Στις δυτικές κοινωνίες, το νερό βγαίνει καθαρό από τη βρύση κι έτσι δεν χρειάζεται να αναρωτηθούμε αν πρέπει να το βράσουμε ή να του προσθέσουμε χλώριο. Οι φτωχοί, όμως, πρέπει όλη την ημέρα να σκέφτονται. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να φτάσουν σε λάθος συμπέρασμα. Αλλά ακόμη κι αν δεν κάνουν λάθος, στο τέλος της ημέρας έχουν εξαντλήσει όλη τη διανοητική τους ενέργεια για να λύσουν προβλήματα που δεν είναι ενδιαφέροντα.

Ενα άλλο ζήτημα που έχει συζητηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια είναι κατά πόσον η φτώχεια θα εξαλειφθεί με την ενίσχυση των γυναικών. Κάποιες έρευνες δείχνουν ότι η ανάθεση ηγετικών καθηκόντων στις γυναίκες, στα επαρχιακά συμβούλια της Ινδίας για παράδειγμα, αυξάνει τις πιθανότητες τα παιδιά να τρέφονται καλύτερα και να λαμβάνουν καλύτερη εκπαίδευση. Αλλά η Ντιφλό είναι επιφυλακτική. Κάτι τέτοιο μπορεί να βοηθήσει, λέει, όμως από μόνο του δεν είναι αρκετό. Αλλωστε, το να δίνεις περισσότερα στις γυναίκες σημαίνει ότι τα παίρνεις από τους άνδρες. Κι αυτό δεν είναι κατ' ανάγκην καλό...

Με άλλα λόγια, η γαλλίδα καθηγήτρια πολλές απαντήσεις δεν έχει. Μερικές λύσεις λειτουργούν καλύτερα από άλλες: η εκστρατεία υπέρ του εμβολιασμού των παιδιών στα ινδικά χωριά πηγαίνει καλά. Μαγική συνταγή όμως για τη φτώχεια δεν υπάρχει.