Ο έφηβος και η μεσήλικη

Η παραστατικότερη περιγραφή που έχει γίνει τελευταία για την Ελλάδα ανήκει στον Δημήτρη Ημελλο. Η Ελλάδα, είπε ο εξαίρετος ηθοποιός σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Ποντίκι, «μοιάζει με έφηβο με χωρισμένους γονείς: κακομαθημένη, αμφιθυμική, απαιτητική, ξεροκέφαλη. Η μητέρα της είναι από την Ανατολή, ο πατέρας της από τη Δύση, οι δυο τους έχουν αναχωρήσει, λόγω ασυμφωνίας χαρακτήρων, ο καθένας για την πατρίδα του, και έχει μείνει το παιδί - έφηβος πίσω να πληρώσει τα σπασμένα».

Η ακριβέστερη περιγραφή που έχει γίνει τελευταία για την Ευρώπη ανήκει στον Τίμοθι Γκάρτον Ας. Η Ευρώπη, είπε ο γνωστός ιστορικός σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Σπίγκελ, «είναι μια μεσήλικη γυναίκα, που έχει πάθει ήδη αρκετές καρδιακές προσβολές και σήμερα περνά τη μεγαλύτερη κρίση υγείας της ζωής της, μια κρίση όμως που δεν θα αποβεί κατ’ανάγκη μοιραία».

Μπορούν αυτός ο έφηβος και αυτή η μεσήλικη να συνυπάρξουν; Μπορεί ο πλούσιος Βορρά να εξακολουθήσει να συμβιώνει με τον κακομαθημένο Νότο; Με άλλα λόγια: σε έναν αιώνα κατά τον οποίο η Κίνα αποτελεί τη νέα παγκόσμια υπερδύναμη, ο πληθυσμός του πλανήτη ξεπέρασε τα 7 δισεκατομμύρια ψυχές και το κλίμα έχει υποστεί αναντίστρεπτες αλλαγές, θα μπορέσει η ευρωπαϊκή ιδέα να κρατηθεί στα πόδια της; Η θα δώσει τη θέση της στον εθνικισμό, τον φανατισμό, ακόμη και τον πόλεμο;

Η Αγγελα Μέρκελ, στην οποία είναι στραμμένα και πάλι αυτή την εβδομάδα όλα τα βλέμματα, θέλει το ελάχιστο. Δεν θα την πείραζε ακόμη και μια Ευρώπη των έξι ΑΑΑ. Οι ένθερμοι ευρωπαϊστές, πάλι, οραματίζονται τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης. Δεν θα συμβεί ούτε το ένα ούτε το άλλο. Όπως λέει ο Γκάρτον Ας, που αν και Βρετανός ήταν ανέκαθεν στρατευμένος ευρωπαϊστής, πρέπει να κτίσουμε την Ευρώπη με το υλικό που έχουμε στη διάθεσή μας. Και το υλικό αυτό είναι η εθνική δημοκρατία. Εκεί θα κριθεί η αναγέννηση της Ευρώπης. Για να παραφράσουμε την περίφημη φράση του Τσόρτσιλ περί δημοκρατίας, «η σημερινή είναι η χειρότερη μορφή της Ευρώπης, με εξαίρεση όλες τις άλλες μορφές που έχουν δοκιμαστεί».

Και το ερώτημα παραμένει: σ’αυτή τη χειρότερη μορφή της Ευρώπης θα συνεχίσει να έχει μια θέση το ξεροκέφαλο και αμφιθυμικό παιδί χωρισμένων γονιών; Ο ιστορικός δεν το θεωρεί πολύ πιθανό. «Στην υπό διαμόρφωση δημοσιονομική ένωση, δηλαδή την πολιτική ένωση των χωρών του ευρώ, υποψιάζομαι ότι δεν θα μετέχει η Ελλάδα, θα μετέχουν όμως μερικές νέες χώρες», λέει στο Σπίγκελ. Στην ίδια κατεύθυνση δουλεύουν χωρίς αμφιβολία πολλοί παράγοντες και στην Ελλάδα, που ανήκουν τόσο στη Δεξιά όσο και στην Αριστερά. Θα τους αφήσουμε; Θα επιτρέψουμε στους δημαγωγούς και στους τυχοδιώκτες, στους ανόητους και στους ανίκανους, να καταστρέψουν το μεγαλύτερο επίτευγμα της μεταπολίτευσης και να φράξουν τον δρόμο της ελπίδας για τα παιδιά μας;