Το στριπ πόκερ του καπιταλισμού

Την 1η του περασμένου Αυγούστου, στις επτά το πρωί, 50 καλλιτέχνες εμφανίστηκαν ξαφνικά στη Γουολ Στριτ, πέταξαν τα ρούχα τους και απαθανατίστηκαν από τους φωτογράφους που είχαν προσκαλέσει. Το χάπενινγκ είχε τίτλο «Οφθαλμολάβετε τη Γουολ Στριτ» (Ocularpation: Wall Street, ένα παιχνίδι ανάμεσα στο ocular, οφθαλμικός, και το occupation, καταλαμβάνω) και ήταν ιδέα του Τζέφρυ Θρόουελ, βασισμένη σε μια προσωπική του εμπειρία. Η μητέρα του έχασε όλες τις αποταμιεύσεις της στην οικονομική κρίση του 2008 και αναγκάστηκε να βγει από τη σύνταξη για να αναζητήσει δουλειά. «Ηταν τόσο θλιμμένη, και αργότερα θυμωμένη, που το σύστημα το οποίο την είχε κοροϊδέψει ήταν ακόμη άθικτο και ευδοκιμούσε, ενώ εκείνη έπρεπε να επιστρέψει σε μια δουλειά την οποία μισούσε», θυμάται ο αμερικανός καλλιτέχνης. «Σκέφτηκα το σχέδιο αυτό ως έναν τρόπο να φωτίσω έναν από τους πιο μυστηριώδεις δρόμους στον κόσμο, τη Γουολ Στριτ…»

Τρία άτομα συνελήφθησαν εκείνη την ημέρα, μεταξύ των οποίων ο Ααρον Μάτοκς, που υποδύθηκε ένα χρηματιστή ο οποίος δίνει εντολές αγοραπωλησίας από το κινητό του (δεν κατάλαβε ποτέ με ποιο κριτήριο συνέλαβαν αυτόν και όχι άλλους). Παρ’όλα αυτά, το χάπενινγκ επαναλήφθηκε και τις επόμενες ημέρες και ουσιαστικά αποτέλεσε την έμπνευση για το πολύ μαζικότερο κίνημα «Καταλάβετε τη Γουολ Στριτ» που συνεχίζεται ακόμη. Πρόσφατα, ο Θρόουελ επέστρεψε με μια άλλη, πιο φιλόδοξη ιδέα, που βασίζεται όμως κι αυτή στον αποχωρισμό του ανθρώπου από τα ρούχα του. Το γυμνό σώμα αναδεικνύεται άλλωστε όλο και περισσότερο ως ένα χρήσιμο (και ενίοτε αποτελεσματικό) εργαλείο για την αντίσταση απέναντι σε κάθε είδους δικτατορίες, είτε έχουν πολιτικό είτε οικονομικό χαρακτήρα.

Σε ένα ντεκόρ που θυμίζει Παζολίνι, επτά «παίκτες» κάθονταν σ’ένα τραπέζι της γκαλερί Art in General κάθε μέρα επί μια εβδομάδα, από τις 10.30 το πρωί ως τις 6 το απόγευμα, και έπαιζαν στριπ πόκερ. Μερικοί ξεκινούσαν φορώντας αρκετά ρούχα, άλλοι φορούσαν λιγότερα: οι πλούσιοι και οι φτωχοί. Μια ημέρα ήταν αφιερωμένη στην ελεύθερη αγορά, μια άλλη στον καπιταλισμό με κρατικές παρεμβάσεις, μια τρίτη στη σοσιαλδημοκρατία, η επόμενη στο σοσιαλισμό. Όταν όλοι οι παίκτες έμεναν γυμνοί, άνοιγαν τα χαρτιά τους, ντύνονταν και ξανάρχιζαν.

Ο στόχος του παιχνιδιού ήταν να παρουσιαστεί η παράνοια του καπιταλιστικού συστήματος και να γίνει ένας παραλληλισμός ανάμεσα στους κερδισμένους και τους χαμένους στον σημερινό κόσμο. Η συμμετοχή των περαστικών, που μπορούσαν να παρακολουθούν τους παίκτες από το τζάμι, ήταν ενεργή. Ολοι χαμογελούσαν, αντάλλασσαν απόψεις, πολλοί παθιάζονταν, έρχονταν ξανά και ξανά, συνέκριναν τους διάφορους κανόνες και εξηγούσαν το παιχνίδι στους νεοφερμένους. «Είναι φυσικά εύκολο να γδύνεσαι για να προσελκύσεις την προσοχή», παραδέχεται ο Θρόουελ. «Όμως ο σκοπός μας πέτυχε. Οι περαστικοί σταματούν, κάτι που δεν συμβαίνει ποτέ στη Νέα Υόρκη». Σταματούν, χαζεύουν, θαυμάζουν και – πάνω απ’όλα – σκέφτονται. Μεγάλη υπόθεση.