Εξυµνώντας τα σύνορα

Τα τελευταία αρκετά χρόνια, ο Ρεζίς Ντεµπρέ καταφέρνει µε κάθε του βιβλίο να προκαλεί αντιδράσεις, συζητήσεις, αντιπαραθέσεις. Το ίδιο θα συµβεί χωρίς αµφιβολία και µε το τελευταίο του.

«Ως καλός Ευρωπαίος, επιλέγω να εξυµνήσω αυτό που άλλοι καταδικάζουν: τα σύνορα ως εµβόλιο κατά της επιδηµίας των τειχών, φάρµακο στην αδιαφορία και σωτηρία της ζωντάνιας». Για άλλη µια φορά, ο πρώην σύντροφος του Τσε Γκεβάρα και σήµερα επιτυχηµένος «µεντιολόγος» (κακόηχη λέξη, αλλά τι να κάνουµε) πηγαίνει κόντρα στο ρεύµα, υπερασπιζόµενος µια έννοια που πολλοί πίστεψαν ότι θα χανόταν µαζί µε την παγκοσµιοποίηση. Και δεν το κάνει από τα δεξιά, από τη µεριά των ισχυρών, αλλά από τ'«αριστερά», από τη µεριά των φτωχών, των ευάλωτων και των αδυνάτων. «Αυτοί που έχουν ανάγκη από µια σαφή και καθαρή οροθέτηση είναι οι µη έχοντες», γράφει στο βιβλίο του Εγκώµιο των συνόρων που κυκλοφορεί αύριο από τις εκδόσεις Gallimard (αποσπάσµατα δηµοσιεύει στο τελευταίο του τεύχος το περιοδικό Μαριάν). «Μοναδικό τους κεφάλαιο είναι το έδαφός τους. Τα σύνορα είναι η κύρια πηγή εσόδων τους, αφού όσο πιο φτωχή είναι µια χώρα τόσο περισσότερο εξαρτάται από τους τελωνειακούς της δασµούς. Τα σύνορα εξισώνουν (έστω και κατ'ελάχιστο) άνισες δυνάµεις. Οι πλούσιοι πηγαίνουν όπου θέλουν, κουνώντας τα φτερά τους. Οι φτωχοί όπου µπορούν, κωπηλατώντας. Το αρπακτικό µισεί το οχύρωµα. Η λεία το αγαπά».

Ωστε έτσι λοιπόν. Να οχυρωθούµε µήπως και διασωθούµε. Να υψώσουµε τείχη για να πολεµήσουµε τις πολυεθνικές και τους φοροφυγάδες. Λιγότερο Κράτος σηµαίνει περισσότερη Μαφία, γράφει ο Ντεµπρέ. Σωστό: αλλά γιατί περισσότερο Κράτος - δηλαδή αυστηρή εφαρµογή των νόµων και κρατική παρέµβαση όταν χρειάζεται για τον σωφρονισµό των αγορών και την προστασία των αδυνάτων - σηµαίνει αναγκαστικά και περισσότερα σύνορα; Για τον συγγραφέα, ο ανθρωπιστικός «χωρίςσυνορ-ισµός» είναι ένα είδος ιµπεριαλισµού. Η νέα Ρώµη υιοθετεί το µότο της παλιάς, όπως το είχε διατυπώσει ο Οβίδιος: «Στους άλλους λαούς δόθηκαν περιορισµένα εδάφη. Αλλά η πόλη της Ρώµης και ο κόσµος έχουν την ίδια έκταση». Το ΝΑΤΟ καλύπτει πλέον τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Και «δικαιοσύνη χωρίς σύνορα» ήταν η αρχική ονοµασία που είχε δώσει η Ουάσιγκτον στην πρώτη πράξη του «πολέµου κατά της τροµοκρατίας», η οποία απέτυχε. Το «δικαίωµα στην επέµβαση» έχει γίνει το άρωµα µε το οποίο λούζεται η γηράσκουσα αυτοκρατορία της Δύσης. Το δίκαιό της ισχύει για όλους. Αλλά οι διεθνείς νόµοι δεν ισχύουν γι' αυτήν.

Είναι φανερό ότι ο Ντεµπρέ λύνει πολλούς λογαριασµούς µαζί. Το κοινό σηµείο ανάµεσα στον εγκληµατία, τον προφήτη και τον ψευτοδιανοούµενο - γράφει - είναι η κατάργηση των ορίων. Οι άνθρωποι αυτοί είναι επικίνδυνοι επειδή έχουν απάντηση σε όλα και αισθάνονται παντού σαν στο σπίτι τους. Σωστό κι αυτό: αλλά γιατί τα όρια ταυτίζονται µε τα σύνορα;