Καµιά φωτογραφία δεν είναι ουδέτερη

«Αρνούµε να ιππογράψο έναν τόσο κακό έλαιγχο. Ο Τοµάς µου είπε πος έπρεπε να έχει καλίταιρους βαθµούς. Παρακαλό διορθόστετους και µετά τους ιππογράφο».

Τα µαργαριτάρια των µαθητών στην Εκθεση, στην Ιστορία και σε άλλα µαθήµατα αποτελούσαν ανέκαθεν ένα δηµοφιλές και ξεκαρδιστικό ανάγνωσµα. Κάθε τόσο διαρρέουν στον Τύπο, τον ελληνικό ή τον ξένο, τα απίστευτα πράγµατα που γράφουν πολλά παιδιά στις εξετάσεις τους και, αφού γελάσουµε µε την καρδιά µας, κουνάµε µε απελπισία το κεφάλι µας για την κατάσταση της παιδείας. Είναι όµως η πρώτη φορά που κάποιος δηµοσιεύει τα µαργαριτάρια των γονέων. Πρώην καθηγητής και διευθυντής διαφόρων σχολείων, ο Πατρίς Ροµαίν εξέδωσε σε βιβλίο µια επιλογή των σηµειωµάτων που του έστελναν επί µια εικοσαετία οι γονείς των µαθητών του.

«Το βιβλίο αυτό το έγραψα µε µεγάλη τρυφερότητα, διάλεξα τα πιο αντιπροσωπευτικά κείµενα, είναι ένα κλείσιµο του µατιού µε σκοπό να γελάσουµε», λέει στη Μοντ ο συγγραφέας των `Δικαιολογητικών` (Μots d'excuse), ενός λευκώµατος 130 σελίδων που µόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βourin προκαλώντας µεγάλο θόρυβο στο Διαδίκτυο. Και είναι αλήθεια ότι γελάει εύκολα κανείς τόσο µε την εµφάνιση όσο και µε το περιεχόµενο σηµειωµάτων του τύπου: «Εντάξι, ο γιος µου άργισε χτες, αλά όταν αργί κανένας καθηγιτίς του λαίτε τίποτα;». Οι περισσότεροι γονείς υπερασπίζονται τα παιδιά τους και διαµαρτύρονται για τις αδικίες που υφίστανται, άλλοι δεν διστάζουν να εκτοξεύσουν απειλές («Κύριε, σας ζητώ να επιστρέψετε αµέσως το κινητό του Ζυλ. Η κατάσχεση απέχει τόσο λίγο από την κλοπή, ώστε δεν αξίζει να διακινδυνεύσετε την καριέρα σας»), λίγοι είναι εκείνοι που επαινούν τον παραλήπτη.

Υπάρχει όµως ένα ζήτηµα µε αυτό το βιβλίο. Τα σηµειώµατα των γονέων δεν στάλθηκαν µε σκοπό να δηµοσιευτούν. Ούτε ζητήθηκε η συγκατάθεση των αποστολέων. Επιπλέον, δύσκολα γελάει κανείς µε το παρακάτω κείµενο: «Κίριε διεφθιντά, παρακαλό σιγχορίστε τη Σοφί που άργισε, δεν µπώρεσα να έρθο µαζί τις γιατί ο πατέρας τις µε χτίπισε κε δεν µπωρούσα να βγο έξο». Ο ίδιος ο Πατρίς Ροµαίν παραδέχεται πως όσο ξαναδιάβαζε τα κείµενα, τόσο λιγότερο αστεία τα έβρισκε. Αποφάσισε όµως να τα δηµοσιεύσει επειδή αποτελούν έναν καθρέφτη, µια φωτογραφία της γαλλικής κοινωνίας. Εδώ ακριβώς είναι το πρόβληµα, σχολιάζει ο βιβλιο κριτικός της Μοντ: καµιά φωτογραφία δεν είναι ουδέτερη. Και η συγκεκριµένη δεν έχει καν λεζάντα. Πέρα από την επιφανειακή τους αταξία, αυτά τα «δικαιολογητικά» αφήνουν να διαφανεί µια κοινωνία απόλυτης τάξης, όπου κάθε παραβίαση των κανόνων τιµωρείται µε τον αποκλεισµό των πιο αδύνατων και αιωνίως «αδικαιολόγητων». Η δηµοσιοποίησή τους θα έπρεπε να συνοδεύεται µε µια αναφορά στο πολιτιστικό και κοινωνικό τους πλαίσιο.

Γιατί το ωµό ντοκουµέντο δεν είναι ούτε πιο «αντικειµενικό» ούτε πιο «αληθινό». Είναι απλώς ωµό.