Στοιχηµατίζοντας για τον Θεό

Στη µεταθανάτια έκδοση των Σκέψεών του (1670), ο Πασκάλ χρησιµοποιούσε ένα ατράνταχτο επιχείρηµα για να πείσει τους συµπατριώτες του να στοιχηµατίσουν υπέρ της ύπαρξης του Θεού: «Αν κερδίσετε, κερδίζετε τα πάντα. Αν χάσετε, δεν χάνετε τίποτα».

Η άποψη αυτή φαίνεται πως είχε πείσει επιστήµονες σαν τον Νεύτωνα που έλεγε πως το Σύµπαν δεν είναι δυνατόν να δηµιουργήθηκε χωρίς το χέρι του Θεού. Στη νεώτερη εποχή, ο Στίβεν Χώκινγκ υποστήριζε µέχρι πρόσφατα ότι η ύπαρξη του Θεού-Δηµιουργού δεν είναι ασυµβίβαστη µε τις επιστηµονικές έρευνες. Στο καινούργιο του βιβλίο όµως, που κυκλοφορεί σήµερα µε τίτλο «Ο Μεγάλος Σχεδιασµός» (Τhe Grand Design), ο διάσηµος βρετανός αστροφυσικός κάνει στροφή 180 µοιρών. Στη θεµελιώδη ερώτηση που είχε κάνει πριν από 300 χρόνια ο Λάιµπνιτς («Γιατί υπάρχει κάτι ενώ θα µπορούσε να µην υπάρχει τίποτα;»), ο Χώκινγκ απαντά: «Επειδή υπάρχουν οι νόµοι της φυσικής, και ιδιαίτερα ο νόµος της βαρύτητας». Χάρις σ' αυτόν τον νόµο, το Σύµπαν µπορεί θαυµάσια να δηµιουργήθηκε µόνο του, χωρίς να προϋπάρχει τίποτα. Επιπλέον, αν ήθελε πράγµατι ο Θεός να δηµιουργήσει τον άνθρωπο, γιατί να κάνει τον κόπο να δηµιουργήσει και τους εξωπλανήτες, την ύπαρξη των οποίων έχει αποδείξει τα τελευταία χρόνια πέρα από κάθε αµφιβολία η επιστήµη;

Ο Χώκινγκ χρησιµοποιεί ακόµη ένα επιχείρηµα για να «σκοτώσει» τον Θεό: τις σηµαντικές προόδους που έχουν επιτευχθεί στην κατεύθυνση της διατύπωσης µιας «θεωρίας των πάντων», που συµφιλιώνει την κβαντοµηχανική µε τη θεωρία της βαρύτητας και µας επιτρέπει να κατανοήσουµε τη φύση µέχρι την τελευταία της λεπτοµέρεια. Ναι, αλλά αυτή η θεωρία δεν έχει ακόµη ολοκληρωθεί, αντιτείνει µε δηλώσεις του στη «Φιγκαρό» ο γάλλος φυσικός Ετιέν Κλάιν. Οσο για τον νόµο της βαρύτητας, ποιος µας λέει ότι δεν δηµιουργήθηκε µετά τη γέννηση του Σύµπαντος; Ή αλλιώς, γιατί η βαρύτητα να µην ταυτίζεται µε τον Θεό;

Μπορεί λοιπόν να είναι κανείς επιστήµονας το 2010 και ταυτοχρόνως να πιστεύει στον Θεό; Φαίνεται ότι και µετά το βιβλίο του Χώκινγκ δεν θα δοθεί οριστική απάντηση. Και ο λόγος είναι ότι το περίφηµο ερώτηµα του Λάιµπντιτς δεν ανήκει στον χώρο της φυσικής, αλλά της µεταφυσικής. «Η επιστήµη δεν µπορεί να δεχθεί την εµφάνιση κάποιου πράγµατος από το µηδέν», λέει ο (µουσουλµάνος) γάλλος αστροφυσικός Μπρυνό Γκιντερντονί. «Σε αντίθεση µ' εκείνη, που απαντά στο ερώτηµα του πώς και περιγράφει την εξέλιξη του κόσµου, η θρησκεία ενδιαφέρεται για το ερώτηµα του γιατί. Πού βρίσκεται λοιπόν το ασυµβίβαστο;» Η στήλη αδυνατεί να παρακολουθήσει αυτή τη συζήτηση. Η αλήθεια είναι πως τείνουµε να συµφωνήσουµε µε τον Χώκινγκ. Τι έχουµε να χάσουµε όµως αν στοιχηµατίσουµε στην αντίθετη άποψη;