Πατριωτική νοµιµότητα

Για πολλές δεκαετίες, οι Αραβες χωρίζονταν σε δύο κατηγορίες: τα λεγόµενα «µετριοπαθή» (δηλαδή φιλοδυτικά και φιλοϊσραηλινά) καθεστώτα και το «ριζοσπαστικό» στρατόπεδο, που αποτελούνταν από τη Συρία, το Ιράν, τη Χεζµπολάχ και τη Χαµάς. Οι πρώτοι, µαζί µε τους Αµερικανούς, ήθελαν πάντα τη Συρία µαζί τους. Αλλά οι Ασαντ, πρώτα ο πατέρας κι ύστερα ο γιος, έλεγαν ότι εκείνοι, και µόνο εκείνοι, αποτελούν την ενσάρκωση της αραβικής ιδεολογίας. Η «πατριωτική νοµιµότητα» που απορρέει από αυτό, και συνδέεται άµεσα µε την αντίθεση προς το Ισραήλ, είναι και το κλειδί της σταθερότητας του καθεστώτος.

Πράγµατι, οι πρώτες ταραχές ξέσπασαν σε µέλη του φιλοδυτικού στρατοπέδου: την Αίγυπτο και την Τυνησία. Υστερα άρχισε η αναταραχή στην Υεµένη, τη Σαουδική Αραβία, το Ιράν. Η Συρία ήταν ακόµη σταθερή. «Εµείς δεν είµαστε Αιγύπτιοι ούτε Τυνήσιοι», επαναλάµβανε ο Ασαντ. Και ξαφνικά, την περασµένη εβδοµάδα, η κατάσταση άλλαξε. ∆εκαπέντε µαθητές συνελήφθησαν στην πόλη Ντερά’α µε την κατηγορία ότι έγραφαν αντικυβερνητικά συνθήµατα στους τοίχους. Στις ειρηνικές διαµαρτυρίες που ακολούθησαν, οι δυνάµεις ασφαλείας άνοιξαν πυρ, σκοτώνοντας τρία άτοµα. Στις κηδείες τους, που έγιναν την εποµένη, συγκεντρώθηκαν 20.000 άνθρωποι. Οι συγκεντρώσεις συνεχίστηκαν και τις επόµενες ηµέρες.

Οπως γράφει στην «Γκάρντιαν» ο Ντέιβιντ Χερστ, που γνωρίζει καλά τη Συρία, υπάρχει µια εντεινόµενη αίσθηση ότι αυτή η διαµαρτυρία θα εξελιχθεί σε κάτι πολύ µεγαλύτερο. Ολα θα εξαρτηθούν από την αντίδραση του καθεστώτος. Ο πρόεδρος της Συρίας µπορεί να είναι πιο δηµοφιλής από άλλους ηγέτες της Μέσης Ανατολής, αλλά ο κατασταλτικός του µηχανισµός είναι πιο βίαιος από εκείνους του Μουµπάρακ ή του Μπεν Αλι. Επικεφαλής αυτού του µηχανισµού είναι µέλη της οικογενείας του. ∆εν είναι τυχαίο λοιπόν ότι στην Ντερά’α οι διαδηλωτές έκαψαν ένα κατάστηµα της εταιρείας κινητής τηλεφωνίας που ανήκει στον Ραµί Μαχλούφ, εξάδελφο του Ασαντ. Εκαψαν επίσης τα γραφεία του κόµµατος Μπάαθ, που ασκεί στη Συρία πολύ αυστηρότερο έλεγχο απ’ όσον ασκούσε στην Αίγυπτο το Εθνικό ∆ηµοκρατικό Κόµµα του Μουµπάρακ.

Ο Ασαντ προσπαθεί να καθησυχάσει τους αντιπάλους του µε κάποια «δώρα». Αποκλείει όµως την εφαρµογή µεταρρυθµίσεων πριν από την επόµενη γενιά. Αυτό δείχνει ότι δύσκολα θα υπάρξει διάλογος, συµφιλίωση ή µια οµαλή µεταβίβαση της εξουσίας. Αν η εξέγερση γενικευτεί, σηµειώνει ο Χερστ, η κατάσταση θα θυµίζει περισσότερο τη Λιβύη. Ο στρατός και η αστυνοµία δεν θα εγκαταλείψουν ποτέ την πολιτική ηγεσία, όπως έγινε στην Αίγυπτο και την Τυνησία. Το σενάριο της ανατροπής δεν «παίζει». Οι διαδηλωτές το γνωρίζουν. Επιπλέον, είναι προφανές ότι παρακολουθούν τηλεόραση. Βλέπουν τι γίνεται στη Λιβύη. Και συνειδητοποιούν ότι αυτή δεν είναι η κατάλληλη στιγµή να συγκρουστούν µετωπικά µε την κυβέρνηση. Αλλά πάλι, κανείς δεν ξέρει.