Τα γονίδια είναι αριστερά

Ο Κρεγκ Βέντερ το είχε πει από την αρχή: ας µην περιµένουν οι φαρµακευτικές εταιρείες να βγάλουν λεφτά από το ανθρώπινο γονιδίωµα. Τα γονίδιά µας είναι όλα κι όλα 25.000 κι έτσι οι ψυχολογικές διαφορές ανάµεσά µας δεν µπορεί παρά σε µικρό βαθµό να προσδιορίζονται από αυτά. «Αυτό που έχει αποφασιστική σηµασία είναι το περιβάλλον», είχε τονίσει. Δέκα χρόνια µετά την παρουσίαση του χάρτη του ανθρωπίνου γονιδιώµατος, ο αµερικανός γενετιστής δικαιώνεται. Αντίθετα µε τις προσδοκίες πολλών ψυχιάτρων, σήµερα γνωρίζουµε ότι τα γονίδια παίζουν µικρό ρόλο στο κατά πόσον ένα µέλος µιας οικογένειας, µιας εθνότητας ή µιας κοινωνικής τάξης έχει περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσει διανοητικά προβλήµατα από ένα άλλο. Ακόµη και οι πιο φανατικοί γενετιστές αρχίζουν να παραδέχονται ότι για τα περισσότερα προβλήµατα πνευµατικής υγείας δεν υπάρχουν µεµονωµένα γονίδια. «Είναι το περιβάλλον, βλάκα!» έγραψε τον Φεβρουάριο στο κύριο άρθρο της η Επιθεώρηση Ψυχολογίας και Ψυχιατρικής του Παιδιού.

Σύµφωνα µε µια ιδιαίτερα δηµοφιλή θεωρία, ορισµένα γονίδια µας κάνουν πιο ευάλωτους σε διάφορες διαταραχές. Μέχρι πρόσφατα, για παράδειγµα, οι επιστήµονες πίστευαν ότι οι άνθρωποι µε ένα συγκεκριµένο γονίδιο είναι πιθανότερο να πάθουν κατάθλιψη αν στην παιδική τους ηλικία είχαν πέσει θύµατα κακοποίησης. Μια ανάλυση όµως που έγινε σε 14.250 ανθρώπους έδειξε ότι όσοι είχαν το γονίδιο δεν κινδύνευαν περισσότερο από κατάθλιψη. Και αυτός ο κίνδυνος δεν υπήρχε ούτε όταν το γονίδιο συνδυαζόταν µε κακοποίηση στην παιδική ηλικία.

Οι λόγοι για τους οποίους εξακολουθούµε να διογκώνουµε τον ρόλο των γονιδίων είναι πολιτικοί, γράφει ο βρετανός συγγραφέας Ολιβερ Τζέιµς στην Γκάρντιαν. Η Δεξιά επιµένει ότι στα γονίδια οφείλεται το ότι οι φτωχοί είναι φτωχοί και το ότι κινδυνεύουν δύο φορές περισσότερο από τους πλούσιους να υποστούν διανοητικές διαταραχές. Οµως η επιστήµη τούς διαψεύδει. Οι έρευνες για το ανθρώπινο γονιδίωµα προσφέρουν µια επιστηµονική βάση στην Αριστερά. Ο βασικός παράγων που καθορίζει τις διανοητικές ασθένειες είναι οι οικονοµικές ανισότητες. Και η µόνη θεραπεία είναι η κρατική παρέµβαση για τη µείωσή τους.