Αναζητώντας τον αληθινό Μπλούµκβιστ

Ο Μίκαελ Μπλούµκβιστ είναι ο ιδανικός δηµοσιογράφος-ερευνητής: γενναίος (χωρίς να αποφεύγει τα σφάλµατα), αποφασιστικός, άτεγκτος µε την οικονοµική διαφθορά, που τον αγαπούν και οι γυναίκες και οι αναγνώστες.

Είναι ήδη προφανές ότι ο Μπλούµκβιστ δεν ανήκει στον κόσµο των ανθρώπων, αλλά αποτελεί επινόηση ενός συγγραφέα: του Στιγκ Λάρσον, δηµιουργού της πολύ δηµοφιλούς τριλογίας «Μillennium». Για την ακρίβεια, ο σουηδός ρεπόρτερ δεν θα µπορούσε σήµερα να είναι αληθινός. Δεν θα βρισκόταν κανείς να τον πληρώσει. Κι ίσως να µη βρισκόταν κανείς να τον διαβάσει. Ετσι είναι αυτά τα πράγµατα, αµφίδροµα. Κάποτε, όταν οι εφηµερίδες είχαν χρήµατα και ο κόσµος ενδιαφερόταν να µάθει την αλήθεια, η ερευνητική δηµοσιογραφία είχε πέραση. Σήµερα, το είδος αυτό - όπως όλα και όλοι - είναι θύµα µιας γενικευµένης κρίσης. Οπως υπολογίζει ο Πολ Λάσµαρ, ένας από τους πιο έµπειρους ερευνητικούς δηµοσιογράφους της Βρετανίας που σήµερα διδάσκει δηµοσιογραφία στο Πανεπιστήµιο του Μπρουνέι, ο αριθµός των συναδέλφων του που απασχολούνται πραγµατικά µε αυτό το αντικείµενο έχει µειωθεί από 150 τη δεκαετία του '80 σε λιγότερους από 90. Πάλι καλά.

Η βρετανική εκδοχή του Μπλούµκβιστ - γράφει η «Ιντιπέντεντ» - λέγεται Μαζέρ Μαχµούντ, εργάζεται στη σκανδαλοθηρική «Νews of the World» και είναι ο άνθρωπος που µεταξύ άλλων αποκάλυψε το σκάνδαλο µε τους στηµένους αγώνες κρίκετ στο Πακιστάν. Η εφηµερίδα αυτή, όµως, προκαλεί έντονες αντιδράσεις για τις µεθόδους που χρησιµοποιούν οι δηµοσιογράφοι της για να παγιδεύουν ανθρώπους και τηλέφωνα. Πολλά πρόσωπα από τον χώρο της πολιτικής, του αθλητισµού και της ψυχαγωγίας έχουν καταθέσει αγωγές εναντίον της. «Κάπως έτσι έφτασε σήµερα η κοινή γνώµη να ταυτίζει την ερευνητική δηµοσιογραφία µε το σεξ, τις διασηµότητες και τη λάσπη», λέει µια άλλη έµπειρη βρετανή ρεπόρτερ, η Ρόουζι Ουότερχαουζ.

Υπάρχουν πάντως και µερικές οάσεις. Οπως το Τµήµα Ερευνητικής Δηµοσιογραφίας του City University, που δηµιουργήθηκε χάρις στη δωρεά των φιλανθρώπων Ντέιβιντ και Ελαϊν Πότερ και απασχολεί 20 µε 25 δηµοσιογράφους. Δέκα από αυτούς, δουλεύοντας επί επτά µήνες, «έβγαλαν» το σκάνδαλο µε τις αµοιβές των δηµοσίων υπαλλήλων που δηµοσιευόταν για µέρες στις πρώτες σελίδες της «Ντέιλι Τέλεγκραφ» και της «Ντέιλι Μέιλ». Το ίδιο τµήµα συνεργάστηκε µε το Αλ Τζαζίρα και τη Βρετανική Ιατρική Επιθεώρηση για να ερευνήσει την παγκόσµια φαρµακευτική βιοµηχανία, ενώ ερεύνησε από κοινού µε την «Γκάρντιαν» και την κακοµεταχείριση των διαφωνούντων στο Ιράν. Αλλά δεν µπορούν να κάνουν πια πολλοί αυτή τη δουλειά. Δεν είναι µόνο το κόστος, είναι και οι δικηγόροι που κινητοποιούνται αµέσως µόλις γίνει γνωστό ότι άρχισε µια έρευνα για µια µεγάλη εταιρεία, είναι και οι εταιρείες δηµοσίων σχέσεων που µπαίνουν στο παιχνίδι, είναι δυστυχώς και οι αναγνώστες, το είπαµε στην αρχή, «ακόµα κι εγώ δυσκολεύοµαι να διαβάσω πολυσέλιδες έρευνες στα περιοδικά» παραδέχεται ο βετεράνος δηµοσιογράφος Τοµ Μάνγκολντ του ΒΒC, πόσω µάλλον οι επαγγελµατίες τηλεθεατές…