Οµορφιά, µια οικουµενική αξία

Η τρόικα αποτελεί έναν εύκολο αντίπαλο και, ως εκ τούτου, το αγαπηµένο µας θέµα. Κι όµως, οι δηµοτικές εκλογές είναι ένα προνοµιακό πεδίο για µια συζήτηση γύρω από την ταυτότητα.

Στην Ιταλία έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό µια δηµόσια συζήτηση ανάµεσα στον πρώην διευθυντή της Ρεπούµπλικα Εουτζένιο Σκάλφαρι και τον λογοτέχνη Αλεσάντρο Μπαρίκο µε αντικείµενο τους λεγόµενους «νέους βαρβάρους». Οι δύο συνοµιλητές συµφωνούν ότι οι πρωτοπόροι κάθε νέας εποχής θεωρούνταν από τους συγχρόνους τους κάτι σαν βάρβαροι.
Διαφωνούν όµως για τη σηµασία αυτού του φαινοµένου. Για τον δηµοσιογράφο, µπορεί η «γενιά του Ιnternet» να µη διαβάζει τα βιβλία µας και να µην ακούει τα τραγούδια µας, µπορεί ακόµη να µην ενδιαφέρεται καθόλου για την ιστορική µας µνήµη, αλλά αυτό δεν την καθιστά ούτε εντελώς βάρβαρη ούτε εντελώς καινούργια. Ανάλογες ρήξεις έχουν σηµειωθεί και άλλοτε. Ισως, απαντά ο συγγραφέας. Αλλά οι νέοι βάρβαροι εφευρίσκουν τη λατρεία του στιγµιαίου, της ταχύτητας και του επιφανειακού. Μας αποκαλύπτουν έτσι ότι χάσαµε τον χρόνο µας αναζητώντας το βαθύ και το αυθεντικό.

Στη Γαλλία, πάλι, ο συγγραφέας Ζαν-Κλοντ Καριέρ και ο διευθυντής του Νουβέλ Οµπζερβατέρ αναρωτιούνται στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού πώς είναι δυνατόν να συνυπάρχουν έθνη τόσο διαφορετικά µεταξύ τους, καθώς και να ζουν στην ίδια χώρα κοινότητες που δεν µοιράζονται τις ίδιες αξίες. Η ίδια η λέξη «αξία», λέει ο Καριέρ, δεν µπορεί να µεταφραστεί στα τέσσερα πέµπτα των γλωσσών του πλανήτη. Πώς µπορούµε να µιλήσουµε για οικουµενικότητα όταν η λέξη αυτή δεν υπάρχει καν στα σανσκριτικά, τα κινέζικα, τα γιαπωνέζικα, τα περσικά; Μερικές φορές η αίσθηση είναι αρκετή, απαντά ο Ντανιέλ. Βλέπεις, ας πούµε, ότι σε πολλές δυτικές συµφωνικές ορχήστρες υπάρχουν ασιάτες µουσικοί. Πώς εισπράττει η Ασία τα µυστικά της µουσικής του Μάλερ ή του Βάγκνερ; Τι είναι αυτό που κάνει την Κάρµεν την πιο πολυπαιγµένη όπερα στον κόσµο; Μήπως όλα αυτά καθιστούν την οµορφιά, πέραν πάσης αµφιβολίας, µια οικουµενική αξία;

Ανάλογοι προβληµατισµοί υπάρχουν και σε άλλες περιοχές του κόσµου. Οπως παρατηρεί ο βετεράνος γάλλος δηµοσιογράφος, είναι χαρακτηριστικό πως αν παλιότερα οι συζητήσεις αφορούσαν το µέλλον, σήµερα αφορούν την ταυτότητα. Αυτό οφείλεται εν µέρει στην κατάρρευση των ιδεολογιών. Στο τέλος των βεβαιοτήτων. Και, βέβαια, στην αδιάκοπη µείξη πολιτισµών, παραδόσεων, γλωσσών. Για αρκετούς αιώνες, σηµειώνει ο Καριέρ, οι δυτικές αρχές διακήρυσσαν ότι ο κόσµος ήταν προορισµένος να γίνει µια µέρα χριστιανικός. Αλλά η πρόβλεψή τους διαψεύστηκε. Με την ίδια βεβαιότητα, φανατικές µουσουλµανικές οργανώσεις προβλέπουν ότι το µέλλον του πλανήτη είναι το ισλάµ, και ότι η «σωτηρία» θα προέλθει από τις δικές του αξίες. Ούτε αυτό πρόκειται να συµβεί. Θα καταστεί ποτέ δυνατόν ο νοµοθέτης να συµβιβάσει όλους τους πολιτισµούς που συνωστίζονται στη γη; Και θα είναι αυτό άραγε το αποτέλεσµα: ένας συµβιβασµός;