Το κίνημα των Αντιμοντέρνων

Πρόκειται για έναν πειρατή. Για έναν τσαρλατάνο, που τα γλυπτά του δεν έχουν καμιά σχέση με τα αυθεντικά έργα τέχνης. Για έναν απατεώνα που έχει καταφέρει να ξεγελάσει τους πάντες, από τον διευθυντή της Τέιτ Γκάλερι Νίκολας Σερότα μέχρι τους εκατομμυριούχους της Νέας Υόρκης που νομίζουν ότι έχουν απέναντί τους έναν καλλιτέχνη με πρωτότυπες ιδέες. Αυτά είπε πρόσφατα ο Ρόμπερτ Χιουζ σε μια «art essay» του, που μεταδόθηκε από το Channel 4, για τον άνθρωπο που θεωρείται ο ισχυρότερος στον κόσμο της τέχνης, τον Ντάμιεν Χιρστ. Ανάλογες απόψεις εξέφρασε ο Περουβιανός συγγραφέας Μάριο Βάργκας Γιόσα σε ένα άρθρο του που δημοσιεύτηκε στην Ελ Παΐς. Το σκηνικό της σύγχρονης τέχνης- έγραψε- είναι ένα τεράστιο καρναβάλι όπου ανακατεύονται τα πάντα: ιερά και ανίερα, δημιουργοί και έμποροι, υψηλή αισθητική και κιτς. Το αποτέλεσμα είναι να μην μπορούμε πια να κάνουμε διάκριση ανάμεσα στο ωραίο και το χυδαίο. Και να πωλούνται σε εξωφρενικές τιμές τα έργα ενός αδαούς όπως είναι ο Χιρστ.

Οι επιθέσεις αυτές εντάσσονται σε ένα «αντιμοντέρνο κίνημα», σε ένα νέο «αισθητικό κόμμα» χωρίς έδρα, αρχηγούς και προγραμματικές αρχές, που στόχο έχει την κινητοποίηση κατά της παρακμής και του αποπροσανατολισμού. Όπως γράφει η Κοριέρε ντέλα Σέρα, το «κόμμα» αυτό δεν έχει σχηματιστεί από κάποιους συντηρητικούς κριτικούς τέχνης, αλλά από διανοούμενους αυτόνομους, ελεύθερους, εκκεντρικούς, και συχνά υπερβολικούς. Σε έναν στίχο μπορούν να δουν τα συμπτώματα μιας ποιητικής καταστροφής. Σε ένα έργο τέχνης, την κατάρρευση της κοινής λογικής. Ο δυναμισμός τους θυμίζει λίγο τις εκρήξεις του Τζόρτζιο ντε Κίρικο και του Παζολίνι. Και οδηγός τους δεν είναι τόσο ο Νίτσε των Ανεπίκαιρων Στοχασμών, όσο ο Όσβαλντ Σπένγκλερ ( Παρακμή της Δύσης ), ο Αλμπέρ Καμύ που καλούσε σε αντίσταση απέναντι στα κύματα της ιστορίας, ο Μπωντλαίρ, ο Σιοράν και ο Μπαρτ, όλοι εκείνοι οι Αντιμοντέρνοι δηλαδή για τους οποίους μιλούσε πριν από μερικά χρόνια ο Αντουάν Κομπανιόν στο ομώνυμο βιβλίο του.

Τι προτείνουν οι Αντιμοντέρνοι του 21ου αιώνα; Την ανάκτηση της κοινής λογικής. Την εκ νέου ανακάλυψη της ομορφιάς. Την επιστροφή στην «αντικειμενικότητα». Να κρίνουμε ένα έργο με βάση το δικό μας (καλό ή κακό) γούστο, και όχι τις επιταγές της αγοράς ή τις προτιμήσεις των κριτικών. Ας τελειώνουμε πια με την επαναστατική τέχνη, λέει ο καθηγητής της αρχιτεκτονικής Πολ Βιριλιό. Η τέχνη πρέπει να αποκαλύπτει τον πεπερασμένο χαρακτήρα του κόσμου. Μα κι αυτά τα «πρέπει» αυθαίρετα δεν είναι, δεν κρύβουν έναν πατερναλισμό και μια ηθικολογία; Αυτή η «αντικειμενικότητα» δεν είναι και λίγο υποκειμενική;