Τρίτη, Απριλίου 10, 2012

Η πρόκληση του Γκρας





Ανεπιθύμητος χαρακτηρίστηκε λοιπόν ο Γκίντερ Γκρας στο Ισραήλ με την κατηγορία του αντισημιτισμού. Αλλά τα χρηματιστήρια δεν έπεσαν. Ούτε παρατηρήθηκαν στρατιωτικές κινήσεις στα σύνορα της χώρας. Ο γερμανός συγγραφέας δεν είναι άλλωστε ο πρώτος ξένος υπήκοος που χαρακτηρίζεται persona non grata στο Ισραήλ. Είχε προηγηθεί το 2004 ο βρετανός δημοσιογράφος Πίτερ Χάναμ, επειδή ήθελε να πάρει συνέντευξη από τον διαφωνούντα πυρηνικό τεχνικό Μορντεχάι Βανούνου. Τέσσερα χρόνια αργότερα ήταν η σειρά του αμερικανοεβραίου καθηγητή Νόρμαν Φίνκελσταϊν, που κατηγορήθηκε ότι ήταν υπερβολικά επικριτικός προς την ισραηλινή κατοχή. Τον Μάιο του 2010, τέλος, είχαν την τιμητική τους δύο άνθρωποι τελείως διαφορετικοί μεταξύ τους. Ο Ιβάν Πράδο, ο διασημότερος κλόουν της Ισπανίας, επειδή φέρεται να είχε σχέση με τρομοκρατικές οργανώσεις της Δυτικής Οχθης. Και ο Νόαμ Τσόμσκι, ο διασημότερος γλωσσολόγος του κόσμου, επειδή είχε ενοχλητικές απόψεις γενικώς.

Ολοι οι παραπάνω είναι για το Ισραήλ (ακριβέστερα: για την εκάστοτε κυβέρνηση του Ισραήλ) προφανώς αντισημίτες. Οποιοσδήποτε επικρίνει την ισραηλινή πολιτική δεν μπορεί παρά να το κάνει από αντισημιτισμό. Αν επιπλέον είναι γερμανός πολίτης, έχει έναν ακόμη λόγο να το βουλώνει. Κι αν έχει φορέσει τη στολή των SS όταν ήταν νέος, όπως ο Γκίντερ Γκρας, τότε «να πάει στο Ιράν να σπείρει το αντιεβραϊκό του μίσος», όπως δήλωσε ο ισραηλινός υπουργός Εσωτερικών (και επικεφαλής ενός ακραίου ορθόδοξου κόμματος στον κυβερνητικό συνασπισμό) Ελί Γισάι. Χώρια που πρέπει να του αφαιρέσουν το Νόμπελ…

Η αντίδραση αυτή είναι υστερική και επικίνδυνη. Ο 84χρονος Γκρας μπορεί να έγραψε ένα κακό ποίημα. Μπορεί να υπερέβαλε όταν είπε ότι το Ισραήλ θέλει να σβήσει το Ιράν από τον χάρτη (αν και διευκρίνισε στη συνέχεια ότι η κριτική του αφορά την κυβέρνηση Νετανιάχου). Αλλά τίποτα απ’αυτά δεν του αφαιρεί το δικαίωμα να εκφράζεται. Ούτε τον καθιστά αντισημίτη. Όπως έγραψε χθες ο Σάλμαν Ρούσντι στο Twitter, «το να έχεις υπηρετήσει στα SS δεν σημαίνει ότι είσαι Ναζί. Το να έχεις γράψει το Τενεκεδένιο Ταμπούρλο, όμως, σημαίνει ότι πρέπει να σε τιμούν».

Ασφαλώς και υπάρχουν αντισημίτες στη Γερμανία, σημειώνει στη Χααρέτζ ο πιο γενναίος ισραηλινός δημοσιογράφος, ο Γκιντεόν Λεβί. Ασφαλώς και είναι δικαιολογημένη η απαίτηση να μην ξεχάσει ποτέ η Γερμανία το παρελθόν της. Το να χαρακτηρίζεται όμως αντισημίτης όποιος ασκεί κριτική στο Ισραήλ είναι αφόρητο. Είχε συμβεί παλιά με τον Ζοζέ Σαραμάγκου, που είχε συγκρίνει την κατάσταση στα κατεχόμενα με το Αουσβιτς. Συνέβη πρόσφατα με τον ηγέτη των γερμανών σοσιαλδημοκρατών Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, που μίλησε για απαρτχάιντ στη Χεβρώνα. Συμβαίνει τώρα με τον Γκρας. «Αφού καταδικάσουμε τις υπερβολές τους», γράφει ο Λεβί, «πρέπει να ακούσουμε αυτούς τους σημαντικούς ανθρώπους. Αντί να τους κατηγορούμε, πρέπει να σκεφτούμε τι κάναμε εμείς και προκαλέσαμε το ξέσπασμά τους».