Η δίκη του Μπρέιβικ και η νορβηγική ψυχή

«Περισσότερη δημοκρατία, περισσότερα ανοίγματα, περισσότερη ανθρωπιά»: η δήλωση αυτή του νορβηγού Πρωθυπουργού Γενς Στόλτενμπεργκ μετά τη δολοφονία 77 ανθρώπων από τον Αντερς Μπρέιβικ, τον περασμένο Ιούλιο, είχε συγκλονίσει. Να ένας πολιτικός που απαντά στην τρομοκρατία όχι με κρατικό τρόμο και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων - όπως έκανε ο υιός Μπους μετά την 11η Σεπτεμβρίου - αλλά με τα μέσα που προσφέρουν η δημοκρατία και ο δυτικός πολιτισμός. «Να πάμε μαζικά και να ψηφίσουμε στις δημοτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου» είχε διακηρύξει ο πρωθυπουργός. Και όλοι οι πολιτικοί απ' όλα τα κόμματα είχαν συνταχθεί μαζί του.

Αλλά οι εκκλήσεις τους δεν εισακούστηκαν. Η συμμετοχή δεν ήταν μεγαλύτερη από άλλες φορές. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι Νορβηγοί ταράχτηκαν πολύ από το μακελειό, πραγματοποίησαν συγκεντρώσεις, εξέφρασαν δημοσίως τη λύπη τους. Δεν θα αντιδρούσαν όμως άραγε με τον ίδιο τρόπο και ύστερα από μια τρομερή φυσική καταστροφή ή ένα πολύνεκρο δυστύχημα; Η δίκη του δολοφόνου που άρχισε αυτή την εβδομάδα κυριαρχεί ασφαλώς στις συζητήσεις και τα μέσα ενημέρωσης. Αλλά στην ατμόσφαιρα είναι ήδη αισθητά κάποια σημάδια κόπωσης. Η ιστοσελίδα της εφημερίδας Ντάγκμπλαντετ δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να περάσουν με ένα κλικ σε μια εκδοχή «χωρίς τρομοκρατία». Εκεί δεν θα δουν τον Μπρέιβικ να χαιρετά προκλητικά. Ούτε θα διαβάσουν τις ακροδεξιές του κορόνες. Ενας εξτρεμιστής είναι, ένας άνθρωπος ξένος προς τη νορβηγική κουλτούρα, όσο πιο γρήγορα λοιπόν τον ξεχάσουν τόσο το καλύτερο.

Μακάρι να ήταν έτσι. Κάποια στοιχεία που αναφέρει όμως στην Γκάρντιαν η Ασλακ Σίρα Μίρε, διευθύντρια του Οίκου της Λογοτεχνίας στο Οσλο, δείχνουν ότι η άρρωστη ιδεολογία του Μπρέιβικ μπορεί και να κατάφερε να διαποτίσει τη νορβηγική ψυχή. Τον χειμώνα, η κυβέρνηση υπέγραψε μια συμφωνία για την επιστροφή νεαρών παράνομων μεταναστών στην Αιθιοπία. Μια συμμαχία οργανώσεων προσπάθησε να σταματήσει αυτή τη διαδικασία αλλά οι απελάσεις σύντομα θα ξεκινήσουν. Επιπλέον, όσοι υποστηρίζουν ότι το Ισλάμ απειλεί τη Νορβηγία και την Ευρώπη, και παρουσιάζουν τα τελευταία 1.500 χρόνια ως μια διαρκή πάλη ανάμεσα στον χριστιανικό πολιτισμό και την ισλαμική βαρβαρότητα, κραυγάζουν το ίδιο δυνατά με πριν. Και το χειρότερο είναι ότι οι κραυγές τους θεωρούνται μέρος του τοπίου.

Οι Νορβηγοί γνωρίζουν πλέον τα πάντα για τις ιδέες του Αντερς Μπρέιβικ, τα όπλα του, τις στολές του, την οικογένειά του και τους φίλους του. Οπως επισημαίνει όμως η Σίρα Μίρε, αποφεύγουν να απαντήσουν στο βασικό, και πιο δύσκολο, ερώτημα που έθεσε αυτό το μακελειό: πώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε ένα μέλλον όπου συνυπάρχουν στην Ευρώπη άνθρωποι διαφορετικών θρησκευμάτων και πολιτισμών; Και τι θέση επιφυλάσσουμε στην ιδεολογία που μας βεβαιώνει ότι μια τέτοια συνύπαρξη είναι αδύνατη;

Κι επειδή ο κόσμος είναι μικρότερος απ' ό,τι συχνά νομίζουμε, καλό είναι να θέσουμε εγκαίρως και στην Ελλάδα το αντίστοιχο ερώτημα: πώς θα αντιμετωπίσουμε ενδεχόμενη είσοδο της Χρυσής Αυγής στη Βουλή;