Σουηδικά ταμπού

Είναι φορές που με μια απλή αφορμή - ένα βιβλίο, μια ιστορία, μια ταινία - αρχίζεις να βλέπεις με άλλο μάτι έναν τόπο. Τον μύθο της φιλελεύθερης Σουηδίας αναλαμβάνει τώρα να τον ταρακουνήσει μια ελεύθερη γυναίκα.

Το 1976, σε ηλικία πενήντα ετών, η Κέρστιν Τόρβαλ έγραψε ένα βιβλίο που έμελλε να την οδηγήσει στην αυτοεξορία. Ο τίτλος του ήταν «Το Ταμπού». Αποφασισμένη να λύσει τους λογαριασμούς της με τα παιδικά της χρόνια (ο πατέρας ψυχωτικός και σεξομανής, η μάνα αυστηρών ηθικών αρχών) και να απαλλαγεί από τις τύψεις της (κακή μητέρα, άπιστη σύζυγος, νυμφομανής), η ηρωίδα αποδέχεται την επιθυμία της να έχει πολλούς συντρόφους, και πιο νέους απ' αυτήν. Τη λένε Άννα και είναι κι αυτή πενηντάρα σαν τη συγγραφέα. Οι προφανείς αυτοβιογραφικές αναφορές και η απεικόνιση μιας χώρας, όπου ένας ασηπτικός εκσυγχρονισμός συγκαλύπτει έναν ευρύτατο πουριτανισμό, θα εξοργίσουν τους κριτικούς, κυρίως τους άνδρες, που θα μιλήσουν για «ηθικό σοκ». Η Τόρβαλ θα φύγει στη Γαλλία, όπου θα μείνει αρκετά χρόνια. Στο μεταξύ, όμως, το βιβλίο της θα γίνει μπεστ σέλερ και θα ανεβεί στο θέατρο. Η συγγραφέας θα επιστρέψει στη χώρα της, θα ξαναπιάσει την παλιά της δουλειά ως σχεδιάστρια μόδας, θα αναλάβει μια εβδομαδιαία στήλη στην εφημερίδα Αφτονμπλάντετ - και θα συνεχίσει να γράφει.

Ογδόντα ενός ετών σήμερα, η Τόρβαλ έχει γράψει πάνω από εξήντα βιβλία. Για την «Τριλογία της Σίγκνε», που εκδόθηκε στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, τιμήθηκε με πολλά λογοτεχνικά βραβεία και είδε επιτέλους την αξία της να αναγνωρίζεται. Στη χώρα της τουλάχιστον - γιατί στο εξωτερικό εξακολουθεί να είναι άγνωστη. Πριν από λίγες ημέρες κυκλοφόρησε επιτέλους στη Γαλλία το πρώτο βιβλίο αυτής της τριλογίας που αναφέρεται στη Σουηδία των αρχών του 20ού αιώνα, όταν ένας αγροτικός και ασκητικός Βορράς συγκρούεται με ένα Νότο που ανοίγεται προς την πρόοδο. Ο τίτλος του είναι «Η θυσία της Χίλμα» και, όπως επισημαίνει η Μοντ, συναντάμε εδώ τα ίδια θέματα που είχαν σοκάρει τη σουηδική κοινωνία πριν από 30 χρόνια: την ασφυξία που προκαλεί η πουριτανική εκπαίδευση, την αποτυχία μιας γυναίκας να ανταποκριθεί σε όλα τα καθήκοντά της, την ανάγκη της σεξουαλικής απελευθέρωσης. Κόρη ενός ξυλοκόπου από το Βορρά, η Χίλμα συναντά ένα δάσκαλο από τον Νότο, τον Σίγκφριντ, ο οποίος την ερωτεύεται και τη ζητά σε γάμο. Δυστυχώς κανείς δεν κάνει τον κόπο να ενημερώσει τη Χίλμα πως ο Σίγκφριντ μπορεί να είναι γοητευτικός, μπορεί να ονειρεύεται έναν καλύτερο κόσμο, αλλά έχει ήδη φυλακιστεί για διανοητικές διαταραχές. Η πρώτη νύχτα του γάμου είναι ένας πραγματικός βιασμός, επεμβαίνει η αστυνομία, ο Σίγκφριντ κλείνεται ξανά στη φυλακή, όταν βγει θα έχει αιμομικτικές σχέσεις με την κόρη τους, τη Σίγκνε, αλλά η Χίλμα εξακολουθεί να πιστεύει σ' αυτόν τον γάμο, βλέποντας το θέλημα του Θεού.

Μήπως θυμήθηκε κανείς εκείνο το εκπληκτικό «Δαμάζοντας τα κύματα» ενός άλλου Σκανδιναβού, του Λαρς Φον Τρίερ;