Δευτέρα, Μαΐου 31, 2010

Το κίνηµα των µαµάδων





Γιατί άραγε ένας κολοσσός σαν την Ρrocter & Gamble να καλέσει µία απλή µπλόγκερ να περάσει µια ηµέρα στο κέντρο της εταιρείας όπου σχεδιάζονται τα προϊόντα για τα µωρά;

Επειδή η γυναίκα αυτή, που λέγεται Κέιτ Μαρς Λορντ, γράφει από τον Ιανουάριο του 2009 ένα από τα πιο επιτυχηµένα mommy blogs της Αµερικής, το Τhe Shopping Μama. Τα blogs αυτά αξιολογούν τα νέα παιδικά προϊόντα που ρίχνονται στην αγορά και διοργανώνουν συζητήσεις για τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατά τους. Πολλές από τις µαµάδες αυτές, λοιπόν, αντέδρασαν αρνητικά στη νέα πάνα της σειράς Ρampers, την Dry Μax, που κυκλοφόρησε στην Αµερική την 1η Μαρτίου µε το σύνθηµα ότι είναι η πιο στεγνή και πιο λεπτή πάνα όλων των εποχών. «Το παιδί µου έβγαλε εξανθήµατα την πρώτη νύχτα», έγραψε η Lib από το Αρλινγκτον της Βιρτζίνιας. «Αυτό το προϊόν είναι σαν τεφλόν, δεν πρόκειται να το ξαναπάρω», δήλωσε η Μama από το Σαν Ντιέγκο. Στη συνέχεια, άνοιξε µια σελίδα στο Facebook που ισχυριζόταν ότι πολλά παιδιά που χρησιµοποίησαν τη νέα πάνα έπαθαν εγκαύµατα, µολύνσεις και σοβαρά εξανθήµατα. Μέσα σε λίγες ηµέρες, η σελίδα απέκτησε 6.000 µέλη. Και ύστερα ήλθε το πραγµατικό σοκ: η Αµερικανική Επιτροπή για την Ασφάλεια των Καταναλωτικών Προϊόντων (CΡSC) ανακοίνωσε ότι θα ερευνήσει αυτά τα παράπονα. Και διάφορα κανάλια άρχισαν να µιλούν για πιθανή ανάκληση του προϊόντος.

Η Ρ&G πέρασε στην αντεπίθεση, εκδίδοντας µια ανακοίνωση όπου υπαινισσόταν ότι ορισµένες από τις µαµάδες υπηρετούσαν σκοπιµότητες και ότι, εν πάση περιπτώσει, δύο καταγγελίες ανά ένα εκατοµµύριο πωλήσεις είναι κάτι φυσιολογικό. Η ανακοίνωση αυτή έριξε ακόµη περισσότερο λάδι στη φωτιά. «Οι περισσότεροι άνθρωποι που ασχολούνται µε τα κοινωνικά media έχουν καλές προθέσεις, θέλουν να ακούγονται και όχι να δέχονται επιθέσεις», επισηµαίνει στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιµς» η Λι Χάουζχολντερ από τη διαφηµιστική εταιρεία GSW Worldwide που ειδικεύεται στα φαρµακευτικά προϊόντα. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί πολύ στην Αµερική η επιρροή των µαµάδων: η εταιρεία Νielsen δηµοσίευσε πέρυσι τον κατάλογο των 50 ισχυρότερων «power mom» bloggers. Πολλές επιχειρήσεις στρέφονται έτσι σε αυτές ακριβώς τις µαµάδες για να διαφηµίσουν τα προϊόντα τους.

Αυτό έκανε τελικά και η Ρrocter & Gamble, καλώντας στο Τσιντσινάτι τη Shopping Μama και άλλες τρεις µπλόγκερ. Η εταιρεία, που από τις πωλήσεις των Ρampers σε όλο τον κόσµο εισέπραξε πέρυσι 8,5 δισεκατοµµύρια δολάρια (πάνω από το 10% των συνολικών εσόδων της), δεν µπορεί να καταλάβει πώς µια µητέρα που διαπιστώνει ένα εξάνθηµα στο µωρό της προτιµά να στραφεί στα blogs παρά στον γιατρό. Θα έπρεπε να γνωρίζει ότι είναι και αυτό µέρος του παιχνιδιού.

Σάββατο, Μαΐου 29, 2010

Ρower to the Ρeople





Η δημοτικότητα των περισσότερων πολιτικών κομμάτων στην Ευρώπη μειώνεται διαρκώς. Φταίει βέβαια και η οικονομική κρίση, οι λόγοι όμως είναι γενικότεροι και βαθύτεροι. Για να μη χάσουν λοιπόν τη δουλειά τους, οι πολιτικοί βρήκαν τη λύση: περισσότερη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, μεγαλύτερη παρέμβαση στη λήψη αποφάσεων. Η πρόθεση αυτή είναι μερικές φορές ειλικρινής, άλλοτε παραπλανητική, κάποτε μπορεί να γίνει επικίνδυνη. Ο Πολ Γκίνσμποργκ, καθηγητής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας, διακρίνει τρεις τάσεις.

Το πρώτο μοντέλο είναι καθαρά λαϊκιστικό. Ο χαρισματικός ηγέτης μιλά απευθείας στις μάζες στις οποίες υπόσχεται ότι θα κόψει τον γόρδιο δεσμό της δημοκρατίας. Πώς θα το κάνει; Μα συγκεντρώνοντας πάνω του όλες τις εξουσίες. Σε αντάλλαγμα, θα επιτρέπει στους πολίτες να λαμβάνουν «αποφάσεις» μέσω δημοψηφισμάτων και ανάλογων μηχανισμών. Μια εκδοχή αυτού του μοντέλου βλέπουμε στη Βενεζουέλα, μια άλλη στην Ιταλία.

Η δεύτερη τάση, γράφει ο Γκίνσμποργκ στην «Ελ Παΐς», είναι ακόμη πιο κυνική. Ο στόχος είναι η επιβίωση του συστήματος. Οι πολιτικοί, ο κόσμος των οποίων είναι αποκλειστικά ο κόσμος των πολιτικών και που η πολιτική αποτελεί γι΄ αυτούς επάγγελμα, χαμογελούν πλατιά και διαβεβαιώνουν τον λαό ότι τον ακούνε- ιδίως όταν πλησιάζουν εκλογές. Αφού τον «ακούσουν», βέβαια, συνεχίζουν να κάνουν τα δικά τους. Οι συνέπειες αυτής της απάτης είναι καταστροφικές. «Οι πολίτες βλέπουν με μεγάλη επιφύλαξη τον θεσμό της δημόσιας διαβούλευσης, καθώς δεν μπορούν να αντιληφθούν με ποιο τρόπο επηρεάζουν τις αποφάσεις που τελικά λαμβάνουν οι αξιωματούχοι και οι βουλευτές» αναφέρεται σε έκθεση για τη βρετανική δημοκρατία που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Μάρτιο του 2006 με τίτλο «Ρower to the Ρeople».

Η τρίτη, και πιο ελπιδοφόρα τάση, προσπαθεί να συνδυάσει τη συμμετοχική και την αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς, αλλά κάποια πειράματα προκαλούν ενδιαφέρον. Ενα από αυτά ήταν οι συζητήσεις που έγιναν τον Ιούλιο του 2002 στη Νέα Υόρκη για το πώς έπρεπε να αξιοποιηθεί το Ground Ζero, ο χώρος που καταλαμβανόταν παλιά από τους Δίδυμους Πύργους. Ενα άλλο είναι ο Συμμετοχικός Προϋπολογισμός του Πόρτο Αλέγκρε, μια ετήσια διαδικασία που περιλαμβάνει τη συμμετοχή χιλιάδων πολιτών σε διάφορα επίπεδα. Ο στόχος δεν είναι να μειωθούν η εξουσία και η ευθύνη των εκλεγμένων πολιτικών, αλλά να εμπλουτιστούν με τις απόψεις εκείνων που τους εξέλεξαν.

Παρασκευή, Μαΐου 28, 2010

Μέχρι θανάτου





Το έγκληµα ολοκληρώθηκε. Ο Τιουόνγκε Τσιµπαλάνγκα και ο σύντροφός του Στίβεν Μονζέζα φυλακίστηκαν σε απόσταση 90 χιλιοµέτρων µεταξύ τους. Για «τη δική τους ασφάλεια».

«Θα σας επιβάλω µια τροµακτική ποινή, ώστε ο πληθυσµός να είναι προστατευµένος από ανθρώπους σαν και σας. Ωστε κανείς να µην αισθανθεί τον πειρασµό να µιµηθεί αυτό το φρικτό παράδειγµα». Με αυτά τα λόγια συνόδευσε την περασµένη εβδοµάδα ο δικαστής Νιακουάουα ΟυίσουαΟυσίουα την καταδίκη δύο οµοφυλόφιλων του Μαλάουι στη µέγιστη ποινή που προβλέπει ο νόµος: κάθειρξη 14 ετών µε καταναγκαστικά έργα. Οχι επειδή προέβησαν δηµοσίως σε κάποια άσεµνη πράξη. Αλλά επειδή εκδήλωσαν σε ένα ιδιωτικό πάρτι την επιθυµία τους να παντρευτούν. Κάποιος από τους παριστάµενους ειδοποίησε µια εφηµερίδα, η εφηµερίδα ειδοποίησε τις αρχές και το ζευγάρι βρέθηκε στη φυλακή, κατηγορούµενο για µια πράξη που ο ίδιος ο πρόεδρος της χώρας έχει χαρακτηρίσει «κακή και αφύσικη».

Το Μαλάουι δεν είναι βέβαια η µόνη χώρα όπου η οµοφυλοφιλία είναι ποινικά κολάσιµη. Ανάλογοι νόµοι ισχύουν σε άλλες 75 χώρες, οι µισές από τις οποίες βρίσκονται στην Αφρική. Στο χριστιανικό τµήµα της Νιγηρίας, όποιος έχει «παρά φύσιν σαρκική επαφή» καταδικάζεται σε κάθειρξη έως 14 ετών, ενώ στα 12 κρατίδια που έχουν υιοθετήσει τη σαρία η οµοφυλοφιλία τιµωρείται µε λιθοβολισµό µέχρι θανάτου. Η Ουγκάντα προωθεί νόµο που προβλέπει για τους οµοφυλόφιλους από έκδοση ώς εκτέλεση, ενώ στη Σενεγάλη οι κάτοικοι ενός χωριού ξέθαψαν πρόσφατα τα πτώµατα τεσσάρων οµοφυλόφιλων και τα περιέφεραν στους δρόµους. Το πιο διαδεδοµένο επιχείρηµα γι’ αυτή την εκτεταµένη οµοφοβία είναι ότι η οµοφυλοφιλία δεν είναι αφρικανική, αλλά εισήχθη στην ήπειρο από τους λευκούς αποικιοκράτες. Οπως επισηµαίνει όµως στην «Γκάρντιαν» ο Μπλέσινγκ-Μάιλς Τέντι, ένας ερευνητής από τη Ζιµπάµπουε που διδάσκει Αφρικανική Πολιτική στο Πανεπιστήµιο της Οξφόρδης, η οµοφυλοφιλία ήταν απολύτως αποδεκτή σε πολλούς αφρικανικούς πολιτισµούς κατά την προ-αποικιακή περίοδο. Στο Βόρειο Κονγκό, για παράδειγµα, ήταν πολύ συνηθισµένο µέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα οι πολεµιστές Αζάντε να παντρεύονται νεαρούς και να κοιµούνται µαζί τους. Ανάλογες συνήθειες είχαν και οι Τσόνγκα της Νότιας Αφρικής.

Σε αυτές ακριβώς τις πρακτικές «πάτησαν» οι αποικιοκράτες για να καταγγείλουν τη «βαρβαρότητα» της κουλτούρας που ήλθαν να «εκπολιτίσουν». Εκείνοι θέσπισαν τους νόµους κατά των οµοφυλοφίλων. Και τους εφαρµόζουν σήµερα µε ακόµη µεγαλύτερο ζήλο αυτοί που τους διαδέχθηκαν µετά την ανεξαρτησία. Οπως λέει όµως ο Ντένις Νζιόκα από τον Συνασπισµό Οµοφυλοφίλων της Κένυας, «το κίνηµα για την αναγνώριση και την αποδοχή των γκέι µεγαλώνει. Οπως παλέψαµε για να µην αποτελεί παράγοντα διάκρισης το χρώµα του δέρµατος, το ίδιο πρέπει να κάνουµε και για τις σεξουαλικές προτιµήσεις».

Πέμπτη, Μαΐου 27, 2010

Τηλεφάρσα - σπαγγέτι





Μια ενοχλητική εκποµπή, µια αλυσίδα κυβερνητικών πιέσεων, µια συµφωνία ύψους 10 εκατοµµυρίων ευρώ και µια άτακτη υποχώρηση. Το σίριαλ Μικέλε Σαντόρο έχει καθηλώσει την Ιταλία.

Ολα άρχισαν στις 18 Μαΐου, όταν ο ιταλός δηµοσιογράφος ανακοίνωσε ότι συνήψε µια συµφωνία ύψους 10 εκατοµµυρίων ευρώ µε τη RΑΙ για να σταµατήσει ύστερα από σχεδόν τέσσερα χρόνια την εβδοµαδιαία του εκποµπή. Η εκποµπή λεγόταν Αnnozero, κρατούσε δυόµισι ώρες και την παρακολουθούσαν κατά µέσο όρο 4 µε 5 εκατοµµύρια τηλεθεατές. Τον περασµένο Νοέµβριο, µάλιστα, 7 εκατοµµύρια Ιταλοί στήθηκαν µπροστά στις τηλεοράσεις τους για να απολαύσουν την πρώτη συνέντευξη της Πατρίτσια Ντ' Αντάριο, του κωλ-γκερλ που υπερηφανεύεται ότι γλίστρησε στο κρεβάτι του Μπερλουσκόνι.

Ο τελευταίος έχει θέσει εδώ και πολλά χρόνια στο στόχαστρό του τον πρώην µαοϊκό ακτιβιστή. Ηδη από το 2002 είχε απαιτήσει την αποµάκρυνσή του εξαιτίας µιας εκποµπής όπου τον κατηγορούσε ότι πλούτισε ξεπλένοντας χρήµατα της Μαφίας. Η RΑΙ είχε υπακούσει, αλλά ο δηµοσιογράφος κατέφυγε στη δικαιοσύνη και δικαιώθηκε, µε αποτέλεσµα να επιστρέψει στην τηλεόραση (κι ας είχε εκλεγεί στο µεταξύ ευρωβουλευτής). Τελευταία, ο Μπερλουσκόνι είχε κλιµακώσει και πάλι τις πιέσεις και τις επιθέσεις του, µε κατάληξη τη χρυσή συµφωνία της 18ης Μαΐου. Αλλά οι εποχές έχουν αλλάξει. Μια αστρονοµική αποζηµίωση προκαλεί, πολύ περισσότερο µάλιστα όταν χορηγείται σε έναν δηµοσιογράφο. «Το να είσαι ένας διωκόµενος δηµοσιογράφος αποδεικνύεται ιδιαίτερα αποδοτικό», σάρκασε ο τηλεπαρουσιαστής Μπρούνο Βέσπα, ενώ ο βουλευτής της Ενωσης Κέντρου, Ροµπέρτο Ντάο, ζήτησε εξηγήσεις. «Οι τηλεθεατές και όλοι οι Ιταλοί», τόνισε, «έχουν δικαίωµα να µάθουν αµέσως, µε απόλυτη διαφάνεια και όλες τις λεπτοµέρειες, τα όσα οδήγησαν σε αυτήν τη συµφωνία».

Ο Σαντόρο έκρινε σκόπιµο να δώσει τις απαραίτητες διευκρινίσεις στη διάρκεια της εκποµπής της περασµένης Πέµπτης, που ήταν αφιερωµένη στην παιδεραστία στους κόλπους της εκκλησίας. «Υστερα από τόσα χρόνια εξοστρακισµού, ένας δηµοσιογράφος έχει ανάγκη λίγης ελευθερίας για να σκεφτεί το µέλλον του», δήλωσε, εξαπολύοντας στη συνέχεια µια εικοσάλεπτη σφοδρή επίθεση εναντίον των πάντων: του πρωθυπουργού, της αντιπολίτευσης, όλων των «τσαρλατάνων της πολιτικής» - όπως είπε - και του Τύπου. Οταν τελείωσε, στράφηκε µε τελετουργικό τρόπο προς τους τηλεθεατές, τους «µόνους που έχουν δίκιο», και είπε: «Δεν έχω υπογράψει ακόµη, κι αν θέλετε να παραµείνω στη θέση µου αρκεί να το ζητήσετε».

Ως εκ θαύµατος, έγινε ακριβώς αυτό. Τα 10 εκατοµµύρια δεν δόθηκαν ποτέ και ο δηµοσιογράφος παραµένει στην τηλεόραση. Ισως να κρίθηκε ότι µια τέτοια αποζηµίωση δεν ταιριάζει και τόσο µε το πάγωµα των µισθών των δηµοσίων υπαλλήλων και την περικοπή των αναπηρικών συντάξεων που ανακοινώθηκαν προχθές...

Τετάρτη, Μαΐου 26, 2010

Γιατί έφυγε η Χάννα





«Είµαι 24 ετών και η γυναίκα µου, έγκυος στον τρίτο µήνα, µόλις µε εγκατέλειψε, παίρνοντας αποκλειστικά µαζί της µια βαλίτσα µε τα προσωπικά της είδη».

Ετσι άρχιζε µια χειρόγραφη επι στολή που έλαβε κάποτε ο γάλ λος συγγραφέας Υβ Σιµόν. Ο άγνωστος επιστολογράφος εξηγού σε ότι η γυναίκα του, µια Γερµανίδα από το Βερολίνο ονόµατι Χάννα, έφυγε από το σπίτι χωρίς να δώσει καµιά εξήγηση και χωρίς να έχει προηγηθεί κάποιος σοβαρός καβγάς. Εκείνος, διχασµένος ανάµεσα στην οργή και τη θλίψη, άρχισε να ψάχνει όλο το σπίτι για ένα σηµάδι, ένα αντικείµενο, µια εξήγηση τέλος πάντων γι' αυτή την ξαφνική φυγή. Ωσπου έπεσε πάνω στο βιβλίο που διάβαζε εκείνη τις τελευταίες ηµέρες. Ηταν του Σιµόν, εί χε τίτλο Ωκεανοί, και µιλούσε για έναν άνδρα ονόµατι Λεό-Πολ Κόφσκι που παντρεύτηκε µια Γερµανίδα ονόµατι Εύα και υποσχέθηκαν ότι αν κάνουν κορίτσι θα το βγάλουν Μάγια - ώστε το πλήρες όνοµά της να είναι Μαγιακόφσκι.

Ως εδώ, τίποτα το εντυπωσιακό. Μόνο που το βιβλίο τελειώνει µε την Εύα, έγκυο, να εγκαταλείπει το σπίτι της και να επιστρέφει στη Γερµανία! «Συγχωρήστε µε που το λέω ωµά», σηµείωνε ο επιστολογράφος, «αλλά είµαι πεισµένος ότι η γυναίκα µου, ονειροπόλα, ευφάνταστη και επιδεκτική σε επιρροές, έφυγε εξαιτίας του µυθιστορήµατός σας. Εσείς, γράφοντας αυτό το βιβλίο, την κάνατε να µε αφήσει!».

Οσο ο συγγραφέας διάβαζε την επιστολή τόσο µεγαλύτερη έκπληξη ένιωθε. Οπως γράφει στη Μοντ, αισθανόταν ταυτόχρονα συντετριµµένος από την κατηγορία που είχε απευθυνθεί εναντίον του και υπερήφανος για τη δύναµη που ξαφνικά είχε αποκτήσει. Σε τελευταία ανάλυση, το ανοµολόγητο όνειρο κάθε συγγραφέα δεν είναι οι λέξεις του να φτάνουν στην καρδιά του άγνωστου αναγνώ στη και να µεταµορφώνουν τη ζωή του; Οι εκπλήξεις, όµως, δεν είχαν τελειώσει. Γιατί εκτός από κατηγορία, η επιστολή περιείχε κι ένα αίτη µα, ή µάλλον απαίτηση, την απαίτη ση ενός πληγωµένου ανθρώπου που πιάνεται από µια τελευταία, τρελή ελπίδα: «Αφού καταφέρατε να µε εγκαταλείψει η γυναίκα που αγαπώ, γράψτε, σας πα ρακαλώ, το µυθιστό ρηµα που θα την κά νει να επιστρέψει!».

Στην αρχή, ο Σιµόν σκέφτηκε να στείλει µια απάντηση όπου θα εξηγούσε στον νεαρό ερωτευµένο ότι αδυνατούσε να ικανοποιήσει το αίτηµά του. Αλλά δίστασε. Σκέφτηκε πως ίσως άξιζε να προσπαθήσει. Εγραψε µερικές αρά δες, ένα κεφάλαιο, δύο κεφάλαια. Αλλά το εγχείρηµα ήταν καταδικασµένο σε αποτυχία. Ηττηµένος, αποκαρδιωµένος, τα παράτησε. Πέρασαν είκοσι χρόνια. Η απελπισµένη εκείνη επιστολή έρχεται κάθε τόσο να στοιχειώσει τα όνειρά του. Και να του θυµίσει ότι δεν είναι τόσο ισχυρός όσο νόµιζε, για την ακρίβεια είναι εντελώς ανίσχυρος, αφού δεν µπόρεσε να γιατρέψει, να παρηγορήσει έστω, ένα νέο άνθρωπο που αρρώστησε από θλίψη.

Τρίτη, Μαΐου 25, 2010

Οδηγός επιβίωσης





Ας το δούµε λίγο από την καλή του πλευρά. Στο κάτω κάτω, τόσοι και τόσοι συγγραφείς δεν έχουν αναγνωρίσει ότι σε συνθήκες στέρησης και καταπίεσης γράφουν καλύτερα;

Θεατρικός πυρετός σηµειώθηκε στην Αργεντινή µετά το κραχ του 2001, διαβάζουµε στην «Καθηµερινή». Εκατοντάδες οµάδες παρουσίαζαν παραστάσεις ακόµα και σε σπίτια, συχνά χωρίς εισιτήριο, ενώ µεγάλη άνθηση σηµείωσαν η ζωγραφική, το ντιζάιν, οι κατασκευές. Το Μπουένος Αϊρες γέµισε µε γκαλερί, ο κόσµος παράτησε την τηλεόραση και βγήκε στον δρόµο, η φτώχεια έγινε στυλ. Για να επιβιώσεις σε µια οικονοµική κρίση πρέπει να ξύσεις το κεφάλι σου και να κατεβάσεις ιδέες, να συνεργαστείς µε τον συνάδελφο ή τον γείτονα, να αναπροσαρµόσεις τις ανάγκες και τις επιθυµίες σου, να δεις τη ζωή µε ένα άλλο µάτι. Είναι δύσκολο, είναι συχνά οδυνηρό, αλλά µπορεί να γίνει και πολύ παραγωγικό.

Σε µια χώρα σαν την Ελλάδα, όπου περιφρονούµε το κράτος απαιτώντας ταυτόχρονα να βρίσκεται παντού, µπορεί να βρουν πρόσφορο έδαφος και κάποιες ιδέες που γεννήθηκαν στη Γαλλία χωρίς να έχουν κατ' ανάγκη σχέση µε την κρίση. Η µετακίνηση στο µετρό χωρίς εισιτήριο ήταν πάντα ένα «σπορ» που γοήτευε µια µερίδα της νεολαίας, είτε γιατί το θεωρούσε δικαίωµά της είτε γιατί έπαιζε µε τον κίνδυνο. Εναν κίνδυνο πρώτα σωµατικό - αφού πρέπει να πηδήξεις τα µηχανήµατα έκδοσης εισιτηρίων - και στη συνέχεια οικονοµικό, µε το πρόστιµο να κυµαίνεται από 25 έως 50 ευρώ αν το πληρώσεις επιτόπου, ενώ σε αντίθετη περίπτωση ξεπερνά τα 70 ευρώ. Να όµως που βρέθηκε η λύση: όπως γράφει το περιοδικό «Μαριάν», έχουν δηµιουργηθεί στο Παρίσι τουλάχιστον τέσσερις ιδιότυπες «ασφαλιστικές εταιρείες», που αναλαµβάνουν εκείνες τα πρόστιµα έναντι µιας µηνιαίας συνδροµής. Η πιο γνωστή είναι το «Δίκτυο για την Κατάργηση των Μεταφορών επί Πληρωµή», απόγονος της οργάνωσης Νo Ρasaran, όπου η συνδροµή φτάνει τα 5 µε 7 ευρώ. Οι ιδιότυποι αυτοί Ροµπέν των Δασών του µετρό υπολογίζουν ότι από µια τέτοια πρόταση µπορούν να βγάλουν χρήµατα, αφού ο έλεγχος στο µετρό γίνεται κατά µέσο όρο µία φορά τον µήνα.

Η κίνηση αυτή έχει επεκταθεί τελευταία και στον χώρο των καπνιστών. Δίνοντας µερικά ευρώ τον µήνα, οι τελευταίοι µπορούν να καταπατούν τις απαγορεύσεις σε κάποια µπαρ - τα ονόµατα των οποίων φυσικά δεν δηµοσιεύει το καλό περιοδικό.

Ανάλογες στρατηγικές έχουν χαραχθεί προφανώς και σε άλλες χώρες που πέρασαν δύσκολες µέρες. Κάποιος πρέπει να τις µαζέψει και να φτιάξει έναν οδηγό επιβίωσης, όχι πώς να σώσουµε τις οικονοµίες µας και τέτοια, άλλα πράγµατα, καθηµερινά, φευγάτα, ανατρεπτικά, συλλογικά, να µας ανεβεί λιγάκι το κέφι.

Σάββατο, Μαΐου 22, 2010

Τι χρώμα πουκάμισο φοράτε;





Στην Αργεντινή, τους διαδηλωτές που ξεχύνονταν στους δρόμους για να εκφράσουν την πίστη τους στον Περόν τούς έλεγαν descamisados (χωρίς πουκάμισα). Από την άποψη αυτή, τα «κόκκινα πουκάμισα» της Ταϊλάνδης είναι σε καλύτερη μοίρα. Στην πραγματικότητα, βέβαια, και οι descamisados φορούσαν πουκάμισα. Απλώς, εκείνη την ημέρα του Οκτωβρίου του 1945 που είχαν συγκεντρωθεί μπροστά στο προεδρικό μέγαρο ζητώντας την αποφυλάκιση του Περόν έκανε πολλή ζέστη, και πολλοί έβγαλαν τα πουκάμισά τους. Ετσι τους έμεινε το παρατσούκλι. Οι περισσότεροι προέρχονταν από τα πιο φτωχά στρώματα της χώρας, όπως συμβαίνει και σήμερα με τους διαδηλωτές της Ταϊλάνδης. Οι τελευταίοι, όμως, ήταν υποχρεωμένοι να υπακούουν και στα κελεύσματα της εποχής, που δίνουν σε κάθε εξέγερση ένα χρώμα. Καθώς λοιπόν το παραδοσιακό χρώμα της μοναρχίας στην Ταϊλάνδη είναι το κίτρινο, εκείνοι για να ξεχωρίζουν διάλεξαν το κόκκινο.

Η κρίση που έχει ξεσπάσει στη χώρα έχει άμεση σχέση με την ανάπτυξή της τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Από μια αρχαϊκή χώρα που την κυβερνούσε μια παλιά μοναρχία, η Ταϊλάνδη έγινε μια σημαντική βιομηχανική δύναμη που εξάγει μεταλλεύματα, μηχανές και ηλεκτρονικά εξαρτήματα. Ομως η ανάπτυξη αυτή ήταν άνιση. Και ο πρώτος που το κατάλαβε ήταν ο Τακσίν Σιναουάτρα, ένας δισεκατομμυριούχος μεγιστάνας των τηλεπικοινωνιών που στη διάρκεια της θητείας του (2001- 2006) κατάφερε να βελτιώσει αισθητά τη ζωή των αγροτών, να καθιερώσει φτηνή περίθαλψη και να μειώσει κατά 57% τον αριθμό των πολιτών που ζούσαν κάτω από το όριο της φτώχειας. Τόσο ο ίδιος όμως όσο και οι άνθρωποί του ήταν διεφθαρμένοι. Και το καθεστώς του ήταν βίαιο: το 2003, με πρόσχημα τη δίωξη των ναρκωτικών, έγιναν 2.500 εξωδικαστικές εκτελέσεις.

Παρά ταύτα, ο Τακσίν παραμένει το ίνδαλμα των εξεγερμένων της Μπανγκόκ, όπως ο Περόν ήταν το ίνδαλμα των εξεγερμένων του Μπουένος Αϊρες. Οι μόνοι που δεν έχουν ίνδαλμα, ούτε χρώμα, είναι οι descamisados της Ταϊλάνδης- όπως τους αποκαλεί η Μοντ. Ανθρωποι που δεν υποστηρίζουν ούτε τους κίτρινους ούτε τους κόκκινους, αλλά απλώς παρακολουθούν με ανησυχία τις περιπέτειες της δημοκρατίας τους. Ο 25χρονος Βανασίνγκ Πρασερτκούλ, ηθοποιός και μουσικός της τζαζ, που θα ήθελε να αφοσιωθεί στην τέχνη, αλλά όλα τον οδηγούν στην πολιτική. «Εχω φτάσει να κοιτάζω τι χρώμα πουκάμισο φορούν οι φίλοι μου, είναι ηλίθιο», λέει. Η 57χρονη Σανσανί Στιρασούτα, αδελφή βουδίστρια, για την οποία μόνο ο βουδισμός επιτρέπει την υπέρβαση των κρίσεων. Η 38χρονη Καρούνα Μπουακαμάσρι, δημοσιογράφος της τηλεόρασης, που διαπιστώνει ότι όλα στηρίζονται στο χρήμα. «Πληρωνόμαστε για να ψηφίζουμε, πληρωνόμαστε για να διαδηλώνουμε, εμείς φταίμε, σε μένα ρίχνω την ευθύνη».

Παρασκευή, Μαΐου 21, 2010

Μια τεράστια φυλακή





Μετά τον Τζαφάρ Παναχί, και δεύτερος σκηνοθέτης άρχισε απεργία πείνας στο Ιράν. Μπορεί να µην ακούµε πια πολλά για το «πράσινο κίνηµα», αλλά αυτό δεν σηµαίνει ότι έχει εξατµιστεί.

Ο σκηνοθέτης λέγεται Μοχάµαντ Νουριζάντ και συνελήφθη στα τέλη του περασµένου χρόνου επειδή δηµοσίευσε στο µπλογκ του τρεις ανοιχτές επιστολές που κρίθηκαν ασεβείς προς τον θρησκευτικό ηγέτη της χώρας, τον Αγιατολάχ Αλί Χαµενεΐ. Καταδικάστηκε σε φυλάκιση τριάµισι ετών και 50 βουρδουλιές, κλείστηκε στις διαβόητες φυλακές Εβίν και την περασµένη Τρίτη ξυλοκοπήθηκε άγρια από τους άνδρες ασφαλείας µε αποτέλεσµα να διαταραχθεί η όρασή του. Το µόνο που του έµενε ήταν να αρχίσει απεργία πείνας. Οπως έγραψε µια ιστοσελίδα, ενηµέρωσε την οικογένειά του ότι αν η κατάσταση συνεχιστεί δεν θα τα βγάλει πέρα.

Μετά τις νοθευµένες εκλογές του περασµένου Ιουνίου, συνελήφθησαν χιλιάδες οπαδοί της αντιπολίτευσης. Οι περισσότεροι έχουν αφεθεί ελεύθεροι, αλλά γύρω στα 80 άτοµα έχουν καταδικαστεί σε ποινές κάθειρξης έως 15 ετών. Δύο έχουν εκτελεστεί. Πολύ περισσότεροι έχουν απελπιστεί. Αλλά υπάρχουν κι εκείνοι, οι πιο θρασείς, που διατηρούν τη µαχητικότητά τους. Οπως η η 65χρονη φεµινίστρια, γλύπτρια και καθηγήτρια πανεπιστηµίου Ζάχρα Ραχναβάρντ, σύζυγος του ηγέτη της αντιπολίτευσης Μιρχοσεΐν Μουσαβί, που τόλµησε να δώσει µια συνέντευξη στη «Μοντ» και να καταγγείλει τη µετατροπή της χώρας της σε µια τεράστια φυλακή.

Η πρώτη επίθεση που δέχθηκε από τους µπράβους του καθεστώτος ήταν στη διάρκεια µιας συγκέντρωσης στο Πανεπιστήµιο της Τεχεράνης, λίγο µετά τις εκλογές. Στις διαδηλώσεις της 11ης Φεβρουαρίου τη κτύπησαν µε ένα ηλεκτρικό κλοµπ. Υστερα συνέλαβαν τον αδελφό της, έναν µηχανικό χωρίς καµιά σχέση µε την πολιτική, και τον έριξαν για έξι µήνες στην αποµόνωση. Ακόµη και το παιδί του φυλάκισαν για ένα µήνα. Ο ανιψιός του άνδρα της σκοτώθηκε στις διαδηλώσεις της Ασούρα. «Κι εγώ είµαι έτοιµη για όλα. Να θυσιαστώ, να φυλακιστώ, να βασανιστώ, στο όνοµα της ελευθερίας. Δεν φοβάµαι, είµαι πιστή, και νιώθω ότι µε προστατεύει ο Θεός. Να ξέρετε όµως ότι αν πάθει κάτι η οικογένειά µου, υπεύθυνο θα είναι το καθεστώς».

Στις πολιτικές πιέσεις προστίθενται και οι πιέσεις που σχετίζονται µε το έργο της. «Οπως ξέρετε, στο Πανεπιστήµιο απαγορεύεται να µελετούµε το γυναικείο σώµα. Με µια εξαίρεση: όταν ο δήµος παραγγέλνει αγάλµατα για να τοποθετηθούν σε πάρκα και δηµόσιους χώρους. Τελευταία, όµως, οι εξτρεµιστές έχουν αρχίσει να κλέβουν και αυτά τα αγάλµατα!». Μεταξύ άλλων, τα έχουν βάλει µε ένα πολύ γνωστό άγαλµα της ίδιας, που απεικονίζει µια µάνα και βρίσκεται στην πλατεία Μοχσενί. Πρώτα προσπάθησαν να το κλέψουν. Υστερα να το γκρεµίσουν. Κι όταν αντέδρασαν οι περίοικοι, ο δήµος το σκέπασε µε ένα µαντίλι.

Πέμπτη, Μαΐου 20, 2010

Γυναίκα να 'ναι κι ό,τι να 'ναι;





Μια παθιασµένη συζήτηση γίνεται αυτές τις ηµέρες στην Αµερική. Να αφορά άραγε την οικονοµική κρίση; Τις εκλογές του Νοεµβρίου; Τον πόλεµο στο Αφγανιστάν; Τίποτα από αυτά. Το αντικείµενό της είναι κατά πόσον η γυναίκα που επέλεξε ο πρόεδρος Οµπάµα για το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας είναι ή όχι οµοφυλόφιλη. Δύο είναι τα επιχειρήµατα όσων υποστηρίζουν ότι η δικαστής πρέπει να ξεκαθαρίσει τη θέση της. Πρώτον, έχει κοντά µαλλιά. Δεύτερον, απεικονίζεται σε µια φωτογραφία να παίζει σόφτµπολ, µια εκδοχή του µπέιζµπολ, που αρέσει κυρίως στους άνδρες.

Στη συζήτηση αυτή συµµετέχουν, για διαφορετικούς λόγους ο καθένας, δηµοσιογράφοι τόσο δεξιών όσο και αριστερών πεποιθήσεων. Αυτό που προκαλεί εντύπωση, όµως, είναι η ταυτότητα του ανθρώπου που απαιτεί µε τη µεγαλύτερη επιµονή απ' όλους το outing της Κέιγκαν: πρόκειται για τον φιλελεύθερο µπλόγκερ Αντριου Σάλιβαν, που είναι και ο ίδιος οµοφυλόφιλος! Κι όχι µόνο αυτό, αλλά υπήρξε στο παρελθόν θύµα δυσφηµιστικής εκστρατείας µέσω του Διαδικτύου. Τότε, είχε καταγγείλει ότι η ιδιωτική του ζωή πολιορκείται. Σήµερα, ισχυρίζεται ότι η σιωπή γύρω από τις σεξουαλικές προτιµήσεις της Κέιγκαν πηγάζει από τη δειλία των προοδευτικών και την αµηχανία των συντηρητικών...

Το συµπέρασµα από την υπόθεση αυτή, γράφει η Χάντλεϊ Φρίµαν στην Γκάρντιαν, είναι ότι για τους πολιτικούς - και κυρίως για τις γυναίκες πολιτικούς - µετράει περισσότερο αυτό που είναι παρά αυτό που κάνουν. Τις ίδιες σκέψεις θα µπορούσε να κάνει κανείς και για τη συζήτηση που γίνεται στην Αγγλία για τον µικρό αριθµό γυναικών στη Βουλή και για τον ακόµη µικρότερο αριθµό γυναικών στην κυβέρνηση. «Είναι φανερό ότι οι γυναίκες ωθούνται στο περιθώριο», έγραφε την περασµένη Κυριακή µια αρθρογράφος, ενώ η πρώην βουλευτής (των Συντηρητικών) Εντουίνα Κάρι καλούσε από την τηλεόραση τις Βρετανίδες να ταχθούν αλληλέγγυες προς την πρώην υπουργό Εσωτερικών (των Εργατικών) Τζάκι Σµιθ, η οποία επέστρεψε στα οικιακά. Γυναίκα να 'ναι κι ό,τι να 'ναι, λοιπόν; Και υποτίθεται πως αυτό συνιστά φεµινιστική στάση;

Το γεγονός ότι µόνο το 14% των µελών του υπουργικού συµβουλίου είναι γυναίκες δεν αντανακλά ασφαλώς τη σύνθεση του πληθυσµού, τονίζει η Χάντλεϊ Φρίµαν. Αντανακλά όµως την απουσία µιας σοβαρής πολιτικής για τα παιδιά. Και η παρατήρηση αυτή είναι πολύ πιο φεµινιστική από το να υποστηρίζει κανείς ότι µια, οποιαδήποτε, γυναίκα είναι καλύτερη από καµιά γυναίκα. Καλή η ποικιλία, αλλά ακόµη καλύτερη η ισότητα. Και πιο καλό απ' όλα, το να κρίνεις κάποιον από τις πράξεις του, κι όχι από το φύλο του, τις σεξουαλικές του προτιµήσεις ή την οµάδα που υποστηρίζει.

Εκτός αν η ψήφος στη Σάρα Πέιλιν είναι πιο φεµινιστική από την ψήφο στον Οµπάµα…

Τετάρτη, Μαΐου 19, 2010

Ο Καραγκούνης και το χρέος





«Τα χρήµατα µε τα οποία θα αγοράσετε τηλεόραση επίπεδης οθόνης ή ηλεκτρονικό υπολογιστή από το κατάστηµά µας θα σας επιστραφούν εφόσον η Γαλλία φθάσει στον ηµιτελικό του Παγκοσµίου Κυπέλλου».

Με αυτήν τη διαφήµιση έχει γεµίσει τους σταθµούς του παρισινού µετρό η αλυσίδα Carrefour. Ανάλογη διαφηµιστική εκστρατεία, που υπόσχεται όµως την επιστροφή χρηµάτων µόνο αν η Γαλλία σηκώσει το Κύπελλο, έχει ξεκινήσει και το Saturn. Είναι φανερό ότι οι δύο αλυσίδες θέλουν να πουλήσουν όσο το δυνατόν περισσότερες συσκευές ενόψει του Μουντιάλ της Νότιας Αφρικής, που αρχίζει στις 11 Ιουνίου. Οπως είναι φανερό ότι δεν πιστεύουν και πολύ στις δυνατότητες των παικτών του Ραϊµόντ Ντοµενέκ. Εχουν ακούσει άραγε το όνοµα Τζιµπρίλ Σισέ;

Σε κάθε περίπτωση, η πρωτοβουλία των δύο καταστηµάτων έκανε τους υπευθύνους του γαλλικού ιστότοπου Streetpress να αναπτύξουν ένα αρκετά ενδιαφέρον σκεπτικό. Τα παγκόσµια χρηµατιστήρια λειτουργούν περίπου σαν γιγάντια γραφεία στοιχηµάτων. Οπως το Carrefour και το Saturn επιδιώκουν να κερδίσουν χρήµατα ποντάροντας στην αποτυχία της Εθνικής Γαλλίας, για τον ίδιο λόγο τα µεγάλα hedge funds στοιχηµατίζουν στη χρεοκοπία διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών, µε πρώτη βέβαια την Ελλάδα. Θα µπορούσε λοιπόν κανείς να σκεφτεί την εξής παραλλαγή της παραπάνω προσφοράς: «Μήπως πρέπει να ακυρωθεί το χρέος της Ελλάδας στην περίπτωση που ο Καραγκούνης και η παρέα του κερδίσουν τον άλλο µήνα το Μουντιάλ;».

Το ερώτηµα αυτό έθεσαν ο Μπενζαµέν Γκανς και ο Φρανσουά Ναζόν σε γάλλους βουλευτές όλων των ιδεολογικών αποχρώσεων. Ο δεξιός (και προφανώς ξενέρωτος) Ερίκ Σιοτί θεώρησε την ερώτηση προσβλητική για τη νοηµοσύνη του και αρνήθηκε να απαντήσει. Η επίσης δεξιά (και πιο σοβαρή) Φρανσουάζ ντε Παναφιέ αναρωτήθηκε πώς είναι δυνατόν να συγκρίνεται το βάρος του ελληνικού χρέους µε την τιµή µιας τηλεόρασης. Ο σοσιαλιστής (και πατριώτης) Μπρυνό Λερού αρκέστηκε να καταγγείλει τον κυνισµό των µεγάλων γαλλικών αλυσίδων που δεν έχουν εµπιστοσύνη στους γάλλους ποδοσφαιριστές. Ο οικολόγος (και όχι πολύ σχετικός µε το ποδόσφαιρο) Νοέλ Μαµέρ εξέφρασε τις αµφιβολίες του για το κατά πόσον οι ταλαίπωροι έλληνες θα µπορέσουν στην κατάσταση που βρίσκονται να λάβουν µέρος στο Παγκόσµιο Πρωτάθληµα. (Φυσικά και θα λάβουν µέρος, του διευκρίνισαν οι άνθρωποι του Streetpress. Κι όχι µόνο αυτό, αλλά το πιθανότερο είναι ότι θα παίξουν µε την Εθνική Γαλλίας στα προηµιτελικά. Κάτι που θα είναι µια πολύ κακή είδηση για το Carrefour...).

Πιο προχωρηµένος απ'όλους ήταν ο κοµµουνιστής Μαξίµ Γκρεµέτζ. «Για µένα», είπε, «το χρέος της Ελλάδας πρέπει να ακυρωθεί είτε η Εθνική της κερδίσει το Μουντιάλ είτε όχι»!

Να δώσουµε το τηλέφωνο και τη διεύθυνσή του στην κυρία Μέρκελ.

Τρίτη, Μαΐου 18, 2010

Αποδιοποµπαίος τράγος





Από αυτόν τουλάχιστον νοµίζαµε ότι είχαµε απαλλαγεί. Οµως όχι: ο ανεκδιήγητος Χοσέ-Μαρία Αθνάρ αναστήθηκε και ζητά την παραίτηση του Θαπατέρο!

Στο βιβλίο του "Μπίλυ Μπαντ", ο Χέρµαν Μέλβιλ περιγράφει την ιστορία ενός χαρισµατικού ναυτικού που είναι ιδιαίτερα αγαπητός στο πλήρωµα του πλοίου του. Οταν όµως δεν ανταποκρίνεται στα στερεότυπα που έχουν κατασκευάσει γι’ αυτόν, φέρνει στην επιφάνεια όλη την αρνητική τους ενέργεια. Απότοµος στις αντιδράσεις του και µε προβλή µατα έκφρασης όταν δέχεται πίεση, ο Μπίλυ Μπαντ καταλήγει να εκτελεστεί για έναν φόνο που διέπραξε κατά λάθος. «Εδώ δεν µιλάµε για δικαι οσύνη, µιλάµε για την εφαρµογή του νόµου», σηµειώνει το στρατοδικείο στην καταδικαστική του απόφαση.

Αυτόν τον χαρακτήρα θυµήθηκε ο καθηγητής Χοσέ Λουίς Αλβαρεθ όταν είδε τον ισπανό πρωθυπουργό να ανακοινώνει την περασµένη εβδοµάδα τα µέτρα λιτότητας στον πληθυσµό. Οπως και ο Μπίλυ Μπαντ, έτσι και ο Θαπατέρο απέτυχε να δώσει τις απαντήσεις που χρειάζονταν για να υπερασπιστεί την ταυτότητά του. Τι ψυχικό κόστος είχε γι' αυτόν η υιοθέτηση αυτών των οδυνηρών µέτρων; Ποιον σκεφτόταν όταν τα αποφάσι ζε; Ποια στρώµατα του πληθυσµού πραγµατικά τον ενδιαφέρουν; Τι προοπτική προσφέρει στην κοινή γνώµη; Υπάρχει κάποιου είδους δικαιοσύνη; Γιατί αντιµετωπίζει µε τον ίδιο τρό πο όλους τους πολίτες, αφού εκ των πραγµάτων δεν είναι ίσοι; Σε τι είναι τα µέτρα αυτά διαφορετικά από εκείνα που θα είχε πάρει στη θέση του ο αρχηγός της αντιπολίτευσης Μαριάνο Ραχόι;

Στην περίπτωση του Θαπατέρο, γράφει ο ισπανός καθηγητής στην Ελ Παΐς, αυτό που οι Αγγλοσάξονες αποκαλούν character assassination είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα από την τελευταία του παρέµβαση. Ο πρωθυπουργός είχε διαπράξει µια σειρά από σοβαρά λάθη, όπως η προσωποποίηση του σοσιαλιστικού προγράµµατος, η συγκέντρωση εξουσιών στο πρόσωπό του και η ιδεολογική «αφασία» στο οικονοµικό πεδίο. Ηταν έτσι ο ιδανικός αποδιοποµπαίος τράγος για την οργή του πληθυσµού, όπως δείχνουν οι καταστροφικές τελευταίες δηµοσκοπήσεις. Αυτό που τίθεται όµως σήµερα σε κίνδυνο δεν είναι µόνο η προσωπική περιπέτεια ενός ανθρώπου. Είναι η ποιότητα της ίδιας της δηµοκρατίας και το µέλλον των προοδευτικών πολιτικών επιλογών. Και αυ τό δεν αφορά φυσικά µόνο την Ισπανία.

Τα συνδικάτα γνωρίζουν ότι η θέση τους είναι δύσκολη. Καλούνται να βρουν µια ισορροπία ανάµεσα στη διαµαρτυρία για τον κοινωνικά άδικο χαρακτήρα των µέτρων και την ανάγκη υπεράσπισης ενός προοδευτικού ηγέτη που δέχεται µια ολοµέτωπη επίθεση από τη σκληρή Δεξιά. Κινούνται έτσι προσεκτικά: χθες ανακοίνωσαν την αναβολή της γενικής απεργίας που έχουν αποφασίσει µέχρις ότου διευκρινιστούν οι λεπτοµέρειες του προγράµµατος λιτότητας. Ανάλογη στάση κρατά και η πέραν των σο σιαλιστών Αριστερά. Ακούει κανείς στην Αθήνα;

Δευτέρα, Μαΐου 17, 2010

Ενας θετικός απολογισµός





Στον Ριχάρδο Β', ο Σαίξπηρ έχει µερικούς στίχους που αποκτούν ιδιαίτερη επικαιρότητα µετά τις τελευταίες εξελίξεις στη Βρετανία. «Οπως σ' ένα θέατρο, τα µάτια των θεατών / όταν ένας ταλαντούχος ηθοποιός εγκαταλείπει τη σκηνή / στρέφονται τεµπέλικα προς τον επόµενο / γνωρίζοντας ότι η φλυαρία του θα είναι βαρετή». Πράγµατι, σε σχέση µε την έξοδο του Γκόρντον Μπράουν από την πολιτική σκηνή, η είσοδος του Ντέιβιντ Κάµερον ήταν ένα γεγονός σχεδόν βαρετό.

Το Νέο Εργατικό Κόµµα έχει δεχθεί τα τελευταία χρόνια έντονη κριτική, τόσο από τα αριστερά όσο και από τα δεξιά. Οι οπαδοί του πρώτου στρατοπέδου το κατηγορούν ότι εγκατέλειψε τα αυθεντικά σοσιαλδηµοκρατικά ιδανικά και ότι έσυρε τη Βρετανία στον καταστροφικό πόλεµο του Ιράκ. Οι δεξιοί επικριτές του θεωρούν ότι απέτυχε τόσο στο οικονοµικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο. Αν και συµµερίζεται ορισµένες από αυτές τις κριτικές, ο Αντονι Γκίντενς θεωρεί ότι ο απολογισµός των 13 ετών που παρέµειναν οι Εργατικοί στην εξουσία είναι θετικός.

Οπως γράφει ο θεωρητικός του Τρίτου Δρόµου στη «Ρεπούµπλικα», οι παραδοσιακοί στόχοι της Αριστεράς - η αλληλεγγύη, η µείωση των ανισοτήτων, η προστασία των πιο ευάλωτων, ο ενεργός ρόλος της κυβέρνησης και του κράτους - παρέµειναν άθικτοι και µετά τη µετάλλαξη του κόµµατος υπό την ηγεσία του Τόνι Μπλερ. Αυτό που άλλαξε ριζικά ήταν τα προγράµµατα για την επίτευξη αυτών των στόχων, ώστε να ληφθούν υπόψη οι αλλαγές που έγιναν στη µεταβιοµηχανική δυτική κοινωνία: η παγκοσµιοποίηση, η ανάπτυξη της πληροφορικής, το Διαδίκτυο, η µείωση του βάρους της αστικής τάξης και η αύξηση του ρόλου των επιχειρήσεων στη δηµιουργία πλούτου.

Είναι αλήθεια ότι οι οικονοµικές ανισότητες δεν περιορίστηκαν στα χρόνια των Εργατικών. Η θέση των φτωχών, όµως, βελτιώθηκε σηµαντικά. Η περιπέτεια στο Ιράκ ήταν τραγική, αλλά οι στρατιωτικές επεµβάσεις στη Βοσνία, το Κόσοβο και τη Σιέρα Λεόνε ήταν επιτυχηµένες. Η µετατροπή της Βρετανίας σε ένα είδος φορολογικού παραδείσου ήταν λάθος - αλλά αυτό δεν σηµαίνει ότι τα 13 τελευταία χρόνια ήταν µια συνέχεια του θατσερισµού µε άλλους τρόπους.

Ο Γκόρντον Μπράουν έκανε κι αυτός αρκετά λάθη. Δεν µπόρεσε να επιβάλει την ηγετική του θέση: αντίθετα µε τον προκάτοχό του, που όταν µπήκε στην Ντάουνινγκ Στριτ είπε σε όλους «να µε φωνάζετε Τόνι», εκείνος δεν ζήτησε ποτέ να τον φωνάζουν Γκόρντον. Δεν έφερε τη Βρετανία πιο κοντά στην Ευρώπη. Ηγήθηκε όµως της χώρας του στη διάρκεια της χειρότερης παγκόσµιας χρηµατοπιστωτικής θύελλας του τελευταίου αιώνα. Ισως να άξιζε µια καλύτερη µεταχείριση από τους ψηφοφόρους. Αλλά είναι αλήθεια ότι το κόµµα του έκλεισε έναν κύκλο.


Σάββατο, Μαΐου 15, 2010

Οταν λογοκρίνουν οι ραβίνοι





Πριν από μερικά χρόνια, όταν ξέσπασε η κρίση με τα σκίτσα του Μωάμεθ, ο ισραηλινός συγγραφέας Αβραάμ Γεοσούα είχε εκφράσει την κατανόησή του γι΄ αυτούς που διαμαρτύρονταν και είχε δηλώσει ότι εκείνος δεν θα δημοσίευε ποτέ πράγματα που προσβάλλουν μια θρησκεία. «Α, μπα;» του είχε απαντήσει τότε ο Αμος Οζ. «Θα ήθελα κατόπιν αυτού να ρωτήσω τον φίλο μου τον Γεοσούα αν θα πρέπει κι εδώ, στο Ισραήλ, να αρχίσουν να λογοκρίνουν όλα όσα ενοχλούν τους ορθόδοξους εβραίους».

Η παρατήρηση εκείνη ήταν προφητική. Γιατί σήμερα, σε διάφορα θρησκευτικά σχολεία των ορθοδόξων εβραίων- κυρίως στην Ιερουσαλήμ- οι καθηγητές «κόβουν» λογοτεχνικά κείμενα διαφόρων εποχών, από την Αντιγόνη του Σοφοκλή μέχρι την Αννα Καρένινα του Τολστόι, και από τον Σκλάβο του Ισαάκ Σίνγκερ μέχρι τον Μιχαέλ μου του ίδιου του Οζ. Τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν οι ραβίνοι είναι διαφόρων ειδών- άλλωστε πάντα μπορείς να βρεις κάποιο επιχείρημα για να λογοκρίνεις ένα έργο. Η Αννα Καρένινα είναι ανήθικη. Η Χάννα Γκόνεν, η πρωταγωνίστρια του Οζ, είναι άσεμνη και άπιστη. Οι οιδιπόδειες ανησυχίες και η ειδωλολατρία του Σοφοκλή είναι ακατάλληλες για τους μαθητές. Οσο για τον Σίνγκερ, ε, δεν είναι δυνατόν να διδάσκεται στα θρησκευτικά σχολεία η ιστορία ενός Εβραίου που είναι διχασμένος ανάμεσα στην Τορά και μια χριστιανή χωριατοπούλα...

«Το φαινόμενο είναι πολύ διαδεδομένο, και αρχίζει να παρατηρείται και στα κοσμικά σχολεία», λέει στον ισραηλινό Τύπο αξιωματούχος του υπουργείου Παιδείας που διατηρεί την ανωνυμία του. «Λογοτεχνικά έργα που κρίνονται επικίνδυνα από τους ραβίνους αντικαθίστανται από χασιδικά αναγνώσματα, θρησκευτικά ποιήματα ή, στην καλύτερη περίπτωση, σύντομα κείμενα του Κάφκα και του Τσέχωφ». Ωστε λοιπόν, εκτός από τους καθολικούς και τους μουσουλμάνους, η λογοκρισία υιοθετείται τώρα κι από τους Εβραίους; Η κυβέρνηση Νετανιάχου διαψεύδει μετά βδελυγμίας μια τέτοια κατηγορία. «Δεν πρόκειται παρά για μεμονωμένα κρούσματα», λέει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος. Η αλήθεια όμως είναι ότι στο Ισραήλ η σύγκρουση των κοσμικών με τους φονταμενταλιστές είναι πια καθημερινή. «Χάνουμε την ταυτότητά μας», προειδοποιεί ο δήμαρχος του Τελ Αβίβ Ρον Χουλντάι. «Σε ορισμένα σχολεία η κατάσταση είναι αφόρητη», αποκαλύπτει ο συγγραφέας Εντγκαρ Κερέτ. «Μετά την Ε΄ τάξη του δημοτικού, τα μαθηματικά και τα αγγλικά περνούν στο περιθώριο. Το κράτος δεν έχει εκεί καμιά εξουσία εκεί. Οι ίδιοι οι γονείς και οι καθηγητές δεν θεωρούν τους εαυτούς τους ισραηλινούς πολίτες».

Σύμφωνα με τον Κερέτ, το δράμα του Ισραήλ είναι ότι αργά ή γρήγορα θα βυθιστεί σε έναν πραγματικό εμφύλιο πόλεμο. Και ο λόγος δεν θα είναι η ειρήνη με τους Παλαιστινίους.

Παρασκευή, Μαΐου 14, 2010

Κι αν ο ασθενής πεθάνει;





«Η λιτότητα στην Ευρώπη έρχεται τη χειρότερη στιγµή. Ο κίνδυνος είναι να µειώσει µια ήδη αναιµική ανάπτυξη και να υποθηκεύσει το 2011», Ζαν-Πολ Φιτουσί, πρόεδρος του γαλλικού Παρατηρητηρίου της οικονοµικής συγκυρίας.

Η Ισπανία ανακοίνωσε µείωση των µισθών των δηµοσίων υπαλλήλων και πάγωµα των συντάξεων. Η Πορτογαλία προχώρησε σε αύξηση των φόρων και του ΦΠΑ. Η Ιταλία προανήγγειλε περικοπή των δαπανών για την υγεία. Η Γαλλία ανακοίνωσε την κατάργηση των µέτρων για τη στήριξη της αγοραστικής δύναµης. Για την Ελλάδα, ο τίτλος του «Νouvel Οbservateur» τα λέει όλα: «Παροξυσµός λιτότητας». Και παρ' όλα αυτά, ο γνωστός οικονοµολόγος Νουριέλ Ρουµπινί προβλέπει ότι από την ευρωζώνη θα αναγκαστεί µέσα στα επόµενα χρόνια να φύγει όχι µόνο η Ελλάδα, αλλά µεγάλο µέρος του Ευρωπαϊκού Νότου.

Αλληλεγγύη έναντι λιτότητας: αυτό είναι το µήνυµα που έστειλαν την περασµένη Κυριακή οι 16 χώρες της ευρωζώνης, ανακοινώνοντας ένα πακέτο στήριξης ύψους 830 δισεκατοµµυρίων ευρώ (περιλαµβανοµένης της βοήθειας προς την Ελλάδα). Η εγχείρηση πρέπει να πετύχει, και θα πετύχει. Μήπως όµως ο ασθενής θα πεθάνει; «Τα µέτρα λιτότητας που λαµβάνονται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες οδηγούν κατ' ευθείαν στην ύφεση», λέει στη «Μοντ» ο οικονοµολόγος Σιλβέν Μπρουαγιέ από τη γαλλική τράπεζα Νatixis. «Λιγότερη ανάπτυξη, όµως, σηµαίνει περισσότερη ανεργία».

Αν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες σφίξουν το ζωνάρι την ίδια στιγµή, επισηµαίνει η γαλλική εφηµερίδα, η εγχώρια ζήτηση θα περιοριστεί. Η µείωση των εισαγωγών όµως που µοιραία θα επέλθει εδώ θα προκαλέσει και µείωση των εξαγωγών εκεί. Αν, για παράδειγµα, µειωθεί η αγοραστική δύναµη στην Ισπανία και την Πορτογαλία, θα µειωθούν και οι εξαγωγές γερµανικών αυτοκινήτων στις χώρες αυτές. Πρόκειται για το γνωστό «φαινόµενο της πεταλούδας», που η έντασή του στην περίπτωση της χρηµατοπιστωτικής κρίσης αιφνιδίασε τους οικονοµολόγους και πανικόβαλε τους πολιτικούς.

Υπάρχουν πάντως και οι οπαδοί της δηµοσιονοµικής ορθοδοξίας, για τους οποίους η µείωση των ελλειµµάτων παρακινεί τους πολίτες να αρχίσουν και πάλι να καταναλώνουν. Αυτή τη στιγµή, τα νοικοκυριά φοβούνται ότι η έκταση των ελλειµµάτων θα οδηγήσει σε αύξηση της φορολογίας και προχωρούν σε προληπτική αποταµίευση. Οι οικονοµολόγοι έχουν ονοµάσει τη συµπεριφορά αυτή «σύνδροµο Ρικάρντο».

Εκτός από τα σύνδροµα, όµως, υπάρχει κι αυτό που γράφει ο Γκίντεον Ράχµαν στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιµς»: οι Ευρωπαίοι δεν είναι προετοιµασµένοι για λιτότητα. Πολλοί από αυτούς θεωρούν ότι η συνταξιοδότηση στα 60, η δωρεάν περίθαλψη και τα γενναία επιδόµατα ανεργίας αποτελούν θεµελιώδη δικαιώµατά τους. Θεωρούν επίσης ότι χρέος της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι να τους προστατεύει κι ότι πτωχεύσεις και καταρρεύσεις τραπεζών γίνονται µόνο στη Λατινική Αµερική. Ολα αυτά δυσκολεύουν ακόµη περισσότερο την εφαρµογή των αναγκαίων µεταρρυθµίσεων.

Πέμπτη, Μαΐου 13, 2010

Επτά ευρωπαϊκοί µύθοι





Το ευρώ σώθηκε - ή µπορεί και όχι. Η Ελλάδα δεν θα χρεοκοπήσει - εκτός αν δεν µπορέσει να το αποφύγει. Ο γάλλος δηµοσιογράφος Φιλίπ Ρεκλί συγκεντρώνει στον ιστότοπο slate.fr τους επτά µύθους της Ευρώπης.

1) Οι πολιτικοί ξαναπήραν το πάνω χέρι από τις αγορές. Αποφασίζοντας το πακέτο-µαµούθ των 750 δισεκατοµµυρίων ευρώ, οι πολιτικοί απλώς αγόρασαν (και µάλιστα πολύ ακριβά) χρόνο ώστε να µειωθεί η πίεση των κερδοσκόπων. Δεν υιοθέτησαν όµως συγκεκριµένα µέτρα για να εµποδίσουν και να τιµωρήσουν την κερδοσκοπία. Εν αναµονή λοιπόν του επόµενου συναγερµού.

2) Οι χρηµατιστηριακές αγορές ηρέµησαν. Η πρώτη τους αντίδραση ήταν θετική. Κανείς δεν ξέρει όµως πόσο θα κρατήσει η ανακωχή και πότε θα αρχίσουν πάλι οι αγορές να δοκιµάζουν την αποφασιστικότητα των κυβερνήσεων να θέσουν σε εφαρµογή µέτρα εξυγίανσης της δηµοσιονοµικής τους κατάστασης. Διαβάζαµε τις προάλλες ότι µόλις ξέσπασαν τα επεισόδια στην Αθήνα, όλοι οι χρηµατιστές του κόσµου άρχισαν να πατούν ταυτοχρόνως το κουµπί sell. Κι έχουµε περιέργως την υποψία ότι τέτοια επεισόδια σύντοµα θα ξαναγίνουν.

3) Το ευρώ σώθηκε. Το κοινό ευρωπαϊκό νόµισµα µπορεί να ανέβηκε τις τελευταίες ηµέρες αφού ο κίνδυνος µιας τραπεζικής κρίσης αποµακρύνθηκε, αλλά τα διαρθρωτικά προβλήµατα της Ευρώπης (χαµηλή ανάπτυξη, µεγάλα ελλείµµατα, υπερχρέωση, δηµογραφική απειλή) παραµένουν. Αν δεν υπάρξει σύντοµα εναρµόνιση των οικονοµικών, δηµοσιονοµικών και φορολογικών µοντέλων, το φάσµα µιας Ευρώπης δύο νοµισµατικών ταχυτήτων θα εµφανιστεί και πάλι.

4) Οι Ευρωπαίοι µπορούν να πανηγυρίσουν. Στην πραγµατικότητα κέρδισαν δύο χρόνια: διάστηµα αρκετά µεγάλο για να αναλάβουν δράση ή - όπως πολλοί φοβούνται - για να εφησυχάσουν.

5) Η οικονοµική διακυβέρνηση της ευρωζώνης κερδίζει έδαφος. Οι Ευρωπαίοι µάλλον θα συνεχίσουν να πορεύονται µε την πεποίθηση ότι χρειάζεται µια κρίση για να κάνουν ένα βήµα προς τα εµπρός. Η ιδέα είναι συµπαθής, αλλά όχι ακριβώς λειτουργική όταν απέναντι στην Ευρώπη υπάρχει µια Αµερική που σηκώνει κεφάλι και µια Κίνα που καλπάζει.

6) Η δηµοσιονοµική κατάσταση των ευρωπαϊκών χωρών θα εξυγιανθεί. Μα η λύση που προκρίθηκε είναι ότι για να αντιµετωπίσουν οι χώρες το πρόβληµα του χρέους τους, θα... χρεωθούν ακόµη περισσότερο. Ενας φαύλος κύκλος, από τον οποίο το περασµένο Σαββατοκύριακο δεν υπέδειξε την έξοδο.

7) Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα µπορεί να αναφωνήσει «yes, we can!» Ο Ζαν-Κλοντ Τρισέ είδε, αντίθετα, να περιορίζεται η ανεξαρτησία της τράπεζας, την οποία οι Γερµανοί είχαν αναγορεύσει σε δόγµα όταν δηµιουργήθηκε το ευρώ. Ιστορική θα µείνει η σκηνή της περασµένης Κυριακής, όπου ο Σαρκοζί κάλεσε την ΕΚΤ να αγοράσει κρατικά οµόλογα, Θαπατέρο και Μπερλουσκόνι συµφώνησαν, και ο Τρισέ απάντησε οργισµένος ότι δεν δέχεται υποδείξεις...

Τετάρτη, Μαΐου 12, 2010

Οι καλοί Σαµαρείτες της Αριζόνας





Η Αριζόνα ήλθε πρόσφατα στην επικαιρότητα χάρις στον ρατσιστικό νόµο για τους µετανάστες. Αλλά υπάρχουν κι εκείνοι που αντιστέκονται, οι καλοί Σαµαρείτες.

Οι clandestinos ξεκινούν από τη µεξικανική πόλη Αλτάρ. Κουβαλούν ένα σακίδιο µε τρόφιµα, µερικά µπουκάλια νερό και λίγα τενεκεδάκια Red Βull. Η διαδροµή γίνεται µέσα από την έρηµο και κρατάει πολύ παραπάνω από τις µια δύο µέρες που τους έχουν υποσχεθεί οι coyotes, οι έµποροι ανθρώπων που πληρώνονται χίλια µε δύο χιλιάδες δολάρια το κεφάλι. Το καλοκαίρι, ο εχθρός την ηµέρα είναι η ζέστη: η θερµοκρασία µπορεί να φτάσει τους 50 βαθµούς. Τη νύχτα και τον χειµώνα, ο εχθρός είναι το κρύο. Συνήθως καταναλώνουν τα τρόφιµα την πρώτη µέρα και στη συνέχεια πίνουν ούρα ή σκαλίζουν τους κάκτους για να βρουν νερό. Πολλοί πεθαίνουν από αφυδάτωση ή υποθερµία. Αλλοι χάνονται και τρελαίνονται. Οποιος πέφτει µένει πίσω. Τις προάλλες βρήκαν ένα παιδί κρεµασµένο από τη ζώνη του παντελονιού του. Πάνω από 5.000 µετανάστες έχουν βρει τον θάνατο από το 1999. Μόνο τους τελευταίους µήνες έχουν βρεθεί 90 πτώµατα.

Σ' ένα τέτοιο περιβάλλον, όπου κυριαρχούν η βαρβαρότητα και ο νόµος του ισχυροτέρου, δεν θα µπορούσε να λείπουν οι καλοί Σαµαρείτες. Ετσι ονοµάζεται η µια από τις οργανώσεις που βοηθά τους «αόρατους» (οι άλλες έχουν ονόµατα όπως Οχι Αλλοι Θάνατοι και Ανθρώπινα Σύνορα). Η δουλειά τους είναι να αψηφούν τις µετεωρολογικές συνθήκες και να αφήνουν µπουκάλια µε νερό στη διαδροµή που ακολουθούν οι µετανάστες. Ο απεσταλµένος της «Ρεπούµπλικα» συναντά τρεις από αυτούς στα όρη Τουµακάκορι, λίγα χιλιόµετρα βορείως των συνόρων της Αριζόνας µε το Μεξικό. Είναι ο Εντ, πρώην επιχειρηµατικό στέλεχος, που οδηγεί ένα ξεχαρβαλωµένο 4Χ4 γεµάτο µε µπουκάλια µε νερό. Τον βοηθούν ο Πήτερ, πρώην υπάλληλος µιας µεγάλης τράπεζας, και ο Μάικ, που είναι δικαστής. Ενας πρώην γεωλόγος έχει ετοιµάσει γι' αυτούς έναν χάρτη µε όλες τις πιθανές διαδροµές. Και µια µαχητική συνταξιούχος, η Σούρα Ουόλς, συντονίζει τις οργανώσεις αλληλεγγύης.

Λίγο πιο δυτικά από την έδρα των Σαµαρειτών είναι ο φτωχός ινδιάνικος καταυλισµός Τοχόνο. Εδώ βρίσκουν τα περισσότερα πτώµατα µεταναστών. Πολλοί από τους κατοίκους είναι συνένοχοι των εµπόρων µαριχουάνας, ενώ απαγορεύεται η είσοδος στους λευκούς. Αλλά ο Μάικ, δάσκαλος στο επάγγελµα, αδιαφορεί για τις απαγορεύσεις και έχει δηµιουργήσει τέσσερις σταθµούς για τους διψασµένους. Είναι κι αυτός µέλος του δικτύου αλληλεγγύης. Κι έχει να τα βάλει µε τις έφιππες περιπόλους και τα ελικόπτερα, που ιδιαίτερα µετά την ψήφιση του νέου νόµου έχουν αποθρασυνθεί, αυτοί δεν κάνουν διάκριση µεταξύ µεταναστών και εθελοντών, όλοι ίδιοι είναι, εχθροί της Αµερικής.

Τρίτη, Μαΐου 11, 2010

Σοκ και δέος, είπαµε;





Πάρτι έκαναν λοιπόν χθες οι αγορές, µε τις ευρωπαϊκές µετοχές να σηµειώνουν τη µεγαλύτερη άνοδο των τελευταίων 17 µηνών. Αλλά ο αφελής έχει πάλι µερικές απορίες.

1) Οι ευρωπαίοι ηγέτες φέρονται να συµφώνησαν στο πακέτο των 700 δισ. ευρώ λόγω του φόβου ότι η ελληνική κρίση θα µεταδιδόταν και στον υπόλοιπο ευρωπαϊκό Νότο. Αναγνώρισαν έτσι ότι η καθυστέρηση που έδειξαν µε την Ελλάδα ήταν ένα λάθος που δεν πρέπει να επαναληφθεί. Τι ρόλο έπαιξαν όµως στην απόφασή τους οι διαδηλώσεις που πραγµατοποιήθηκαν την περασµένη εβδοµάδα στην Ελλάδα; Ο γάλλος αναλυτής Ερίκ Λε Μπουσέ, για παράδειγµα, γράφει στο «Slate» πως οι διαδηλώσεις έπεισαν τις αγορές ότι οι λαοί δεν θα δεχθούν τις θυσίες που απαιτούνται και ότι, κατά συνέπεια, οι χώρες που αντιµετωπίζουν πρόβληµα οδεύουν µοιραία προς τη χρεοκοπία. Το αποτέλεσµα ήταν τα spreads να εκτοξευτούν στα ύψη και η Ευρώπη - ή, για να το πούµε απλούστερα, η Μέρκελ - να συρθεί στην απόφαση που έλαβε.

2) Αν αυτό το πακέτο προορίζεται για τη σωτηρία της ευρωζώνης, γιατί οι αναλυτές του Ρόιτερ του προσέδιδαν χθες τον χαρακτηρισµό του «σοκ και δέους»; Αν δεν κάνουµε λάθος, ο όρος αυτός επινοήθηκε από έναν ηγέτη που προτιµάµε να ξεχνάµε για έναν πόλεµο που επίσης θα θέλαµε να ξεχάσουµε.

3) Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα υποτίθεται ότι είναι ο θεµατοφύλακας της νοµισµατικής σταθερότητας. Πώς είναι δυνατόν λοιπόν ο διοικητής της να ανακοινώνει την αγορά κρατικών οµολόγων στην ανοιχτή αγορά (την περίφηµη «πυρηνική επιλογή») µία µόλις ηµέρα αφού είχε αρνηθεί ένα τέτοιο ενδεχόµενο; «Είµαστε αυστηρά και πλήρως ανεξάρτητοι», δήλωσε ο Ζαν-Κλοντ Τρισέ, διαψεύδο ντας ότι του ασκήθηκε οποιαδήποτε πίεση. Και τότε γιατί άλλαξε γνώµη;

4) Οπως διαβάζουµε στα χθεσινά «ΝΕΑ», κυβερνητικό στέλεχος δήλωσε πως αισθάνεται σαν «αυτόν που αγόρασε αυτοκίνητο και την επόµε νη µέρα καταργήθηκαν οι φόροι και τα τεκµήρια». Ετσι είναι τα πράγµατα; Οι όροι µε τους οποίους θα ενισχυθούν - αν χρειαστεί - οι άλλες χώρες θα είναι καλύτεροι από εκείνους µε τους οποίους «σώζεται» η Ελλάδα; Το επιτό κιο του δανείου, ας πούµε, θα είναι µικρότερο; Η επιµονή της κ. Μέρκελ να τι µωρηθούν οι άτακτοι Νότιοι εξανεµίστηκε µετά τη συντριβή της στη Βόρεια Ρηνανία - Βεστφαλία;

5) Νικολά Σαρκοζί ήταν, λέει, ο µόνος που είχε κέφια µετά το τέλος της Συνόδου Κορυφής, την περασµένη Παρασκευή. Είχε καταλάβει άρα γε ότι το Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο ήλθε στην Ευρώπη για να µείνει; Και ότι ο διευθυντής του θα τον νικήσει µε περίπατο στις επόµενες προεδρι κές εκλογές, όσες γυναίκες κι αν αποκαλυφθεί ότι έχει σαγηνεύσει;

6) Αυτό το θέατρο του παραλόγου είπαµε ότι λέγεται Ευρωπαϊκή Ενωση;

Δευτέρα, Μαΐου 10, 2010

Ολοι κρίνονται





Ο συµπαθής Λαυρέντης Μαχαιρίτσας έγραφε την εποµένη των φονικών επεισοδίων πως συνάντησε στον δρόµο ένα γνωστό δηµοσιογράφο. «Μας κυνηγούν κι εµάς», του είπε ο τελευταίος. «Αργησαν», απάντησε εκείνος.

Οι οικονοµολόγοι κάνουν τη δουλειά τους. Ο Νουριέλ Ρουµπινί, που προέβλεψε την κρίση, λέει πως ο πραγµατικός κίνδυνος για το ευρώ προέρχεται από την Ισπανία και πως αν δεν αλλάξουν τα πράγµατα, σε ένα µε δύο χρόνια ενδέχεται να καταρρεύσει η ευρωζώνη. Ο Πολ Κρούγκµαν πάλι, που δεν προέβλεψε την κρίση αλλά παρά ταύτα κέρ δισε το Νοµπέλ Οικονοµίας, υποστηρίζει πως η Ελλάδα δεν θα αναγκαστεί απλώς να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση του χρέους της, αλλά και να εγκαταλείψει το ευρώ. Το κακό µε τις εκτιµήσεις αυτές είναι πως οδηγούν κατευθείαν στην κατάθλιψη. Το καλό είναι ότι ακόµη και οι οικονοµολόγοι - ή µάλλον κατ' εξοχήν οι οικονοµολόγοι - πολύ συχνά πέφτουν έξω.

Οι πολιτικοί κάνουν επίσης τη δουλειά τους - και στις δηµοκρατικές χώρες κρίνονται γι' αυτήν. Αλλοι πολιτεύονται µε ερασιτεχνικό τρόπο: η Ανγκελα Μέρκελ, για παρά δειγµα, απέδειξε πόσο λίγη είναι συνδέοντας ευθέως το µέλλον της Ευρώπης µε τους συσχετισµούς δυ νάµεων στη γερµανική Ανω Βουλή. Αλλοι µε απροκάλυπτο κυνισµό: η υπουργός Οικονοµίας της Γαλλίας Κριστίν Λαγκάρντ δικαιολογεί προς τους συµπατριώτες της τον δανεισµό της Ελλάδας εξηγώντας ότι η χώρα της θα κερδίσει χρήµατα, αφού δανείζει µε πολύ υψηλότερο επιτόκιο από εκείνο µε το οποίο δανείζεται. Την ίδια ώρα, ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ (µα γιατί χαµογελούν όλοι ειρωνικά όταν αναφερόµαστε στο όνοµά του; Εχει να επιδείξει η Ευρώπη πολλούς πολιτικούς εντιµότερους, συνεπέστερους και µαχητικότερους από αυτόν;) καταγγέλλει «κάποιον κ. Σαρκοζί» και «κάποιον κ. Φιγιόν» ότι εξαρτούν τη βοήθεια προς την Ελλάδα από την ευλαβική τήρηση των συµβολαίων για τους εξοπλισµούς…

Αλλοι πολιτικοί, πάλι, µπλέκουν την πολιτική µε το συναίσθηµα: ο Γιώργος Παπανδρέου εξακολουθεί να πο ντάρει στην «ψυχή των Ελλήνων», που θα µαζέψουν τα κοµµάτια τους, θα ξεπεράσουν τις κακουχίες και θα τραβήξουν ξανά προς νέες δόξες. Αφού τα καταφέραµε στους Ολυµπιακούς, γιατί να µην τα καταφέρουµε και σήµερα; Αν όµως η καλή ψυχολογία αποτελεί αποδεδειγµέ να µια αναγκαία προϋ πόθεση για την ανάκαµψη µιας χώρας, η προϋπόθεση αυτή δεν είναι και ικανή. Ο πολιτικός, αντίθετα µε τον ψυχαναλυτή, πρέπει να πείθει ότι είναι δίκαιος.

Τη δουλειά τους κάνουν - όταν την κάνουν, και δεν απεργούν ζητώντας «ουσιαστικές αυξήσεις» (!) - και οι δηµοσιογράφοι. Και κρίνονται φυσικά κι αυτοί. Οι ισοπεδωτικοί χαρακτηρισµοί του τύπου «αλήτες, ρουφιάνοι, δηµοσιογράφοι», όπως και οι αφορισµοί του τύπου «όλοι οι πολιτικοί είναι ίδιοι», είναι επικίνδυνοι. Σοβαρά, κύριε Μαχαιρίτσα, άργησαν να µας κυνηγήσουν;

Σάββατο, Μαΐου 08, 2010

Με αφετηρία τη Χάνα Αρεντ





O κομμουνισμός απέτυχε. Ο φασισμός, το ίδιο. Οσοι πίστεψαν στη συνέχεια στη δύναμη της αγοράς διαψεύδονται κι αυτοί με τραγικό τρόπο. Υπάρχει σήμερα θέση για νέες ουτοπίες; Μπορούμε να αξιοποιήσουμε την κρίση για να εφεύρουμε καινούργια μοντέλα;

Ιστορικά, υπάρχουν δύο οικογένειες ουτοπιών, επισήμανε ο γάλλος ιστορικός Πιερ Ροζανβαγιόν σε μια συνάντηση που έγινε τον περασμένο μήνα στη Ρεν. Η πρώτη οικογένεια είναι οι ουτοπίες της οργάνωσης που γεννήθηκαν τον 18ο και ισχυροποιήθηκαν τον 19ο αιώνα. Ολες πίστευαν ότι οι κοινωνίες είχαν αποτύχει και πρότειναν ως λύση κάποια προκατασκευασμένα καλούπια. Το πρόβλημα ήταν ότι αυτά τα καλούπια δεν έπαιρναν υπόψη τις κοινωνικές συγκρούσεις και την ανάγκη διαπραγματεύσεων για να καταστεί δυνατή η συμβίωση των πολιτών. Οι ουτοπίες αυτές οδήγησαν, έτσι, στους ολοκληρωτισμούς του 20ού αιώνα, με τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα. Η δεύτερη οικογένεια διέκρινε ότι το πιο δύσκολο σε μια κοινωνία είναι να οργανωθούν ο δημόσιος διάλογος και η δημοκρατική ζωή. Διανοητές σαν τον Ανταμ Σμιθ πίστεψαν ότι τον ρόλο αυτό μπορεί να τον παίξει η αγορά. Αλλοι εμπλούτισαν στη συνέχεια αυτή την προσέγγιση. Αλλά κι αυτή η ουτοπία απέτυχε παταγωδώς. Το μεγάλο ερώτημα σήμερα είναι πώς θα οικοδομηθεί μια κοινωνία της ισότητας, όπου ο στόχος δεν θα είναι να κερδίζουν όλοι τα ίδια, αλλά να αντιμετωπίζονται όλοι με σεβασμό και αξιοπρέπεια.

Οταν επιθυμείς τον καλύτερο δυνατό κόσμο, ξεχνάς τους ανθρώπους, τόνισε ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ στη διάρκεια της ίδιας συζήτησης, αποσπάσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν στη Λιμπερασιόν. Οι ουτοπίες ξεκίνησαν από την απλοϊκή άποψη του Ρουσώ ότι όλοι οι άνθρωποι είναι καλοί. Αλλά αυτό ήταν λάθος. Είναι προτιμότερο, λοιπόν, να ξεκινά κανείς από τη σκέψη της Χάνα Αρεντ, σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος δεν είναι ούτε καλός ούτε κακός, αλλά διαμορφώνεται με βάση τις συνθήκες. Ποια κοινωνική και πολιτική παρέμβαση, λοιπόν, είναι αναγκαία για να μπορέσουν οι άνθρωποι να ξεπεράσουν τις αντιφάσεις τους; Η νεοφιλελεύθερη άποψη υποστηρίζει, για παράδειγμα, ότι ο μισθός καθορίζεται από την απόδοση. Σ΄ ένα σχολείο όπου οι μαθητές προέρχονται από τις ανώτερες τάξεις, ο μέσος βαθμός είναι 16- 17. Η απόδοση, λοιπόν, είναι πολύ υψηλή. Σ΄ ένα σχολείο όμως με μαθητές από μη προνομιούχα στρώματα, η ίδια απόδοση είναι δέκα φορές σημαντικότερη, αφού για να την πετύχουν οι δάσκαλοι και οι μαθητές πρέπει να δουλέψουν δέκα φορές περισσότερο. Αυτή την προσπάθεια δεν την λαμβάνει κανείς υπόψη. Το μόνο που μετρά είναι η επιτυχία.

Με άλλα λόγια, έχουμε φτάσει να θεωρούμε σήμερα τον χρηματιστή πιο αποτελεσματικό από τη νοσοκόμα. Εδώ βρίσκεται η ρίζα του προβλήματος.

Παρασκευή, Μαΐου 07, 2010

Μια κοινή κληρονοµιά





Υπάρχει κι ένα καλό απ’ όλη αυτή την κρίση. Πως όταν µιλάµε για την Ευρώπη, δεν χασµουριόµαστε πια, δεν αλλάζουµε συζήτηση, αλλά έχουµε άποψη και την εκφράζουµε.

Οι ηγέτες της Ευρώπης λέγονταν κάποτε Ζαν Μονέ, Κόνραντ Αντενάουερ και Αλτσίντε ντε Γκάσπερι. Κανείς δεν θεωρούσε ότι ήταν υπεράνθρωποι. Ούτε ήταν. Οπως γράφει όµως ο διευθυντής του Νουβέλ Οµπζερβατέρ Ζαν Ντανιέλ, οι άνθρωποι αυτοί είχαν τρεις ιδέες. Η πρώτη ήταν ότι πρέπει να αποτραπεί µε οποιοδήποτε τίµηµα ένας καινούργιος πόλεµος. Η δεύτερη, ότι πρέπει να επιδιώκεται κάθε φορά η επιβίωση µιας συµβαλλόµενης χώρας που αντιµετωπίζει προβλήµατα. Και η τρίτη, η πιο σηµαντική και πιο φιλόδοξη, ότι πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για να οικοδοµηθεί ένα σύνολο ελεύθερων χωρών που θα προσφέρουν ένα παράδειγµα στον κόσµο διερευνώντας, και στη συνέχεια εφευρίσκοντας, τους µηχανισµούς που επιτρέπουν την πρόληψη των συγκρούσεων.

Ο Ζακ Ντελόρ δεν έπαψε να το επαναλαµβάνει: χωρίς τα δίδυµα Ντε Γκωλ–-Αντενάουερ, Ζισκάρ-–Σµιτ και Μιτεράν-–Κολ (το δίδυµο Σιράκ-Σρέντερ ήταν µάλλον µια θλιβερή παρένθεση), δύσκολα θα είχαν συµβεί όσα συνέβησαν µέχρι τη Συνθήκη της Λισαβώνας. Σήµερα, η κατάσταση είναι ριζικά διαφορετική. Πρώτον, επειδή λείπουν οι µεγάλοι ηγέτες: η Μέρκελ βάζει τα συµφέροντα της Μεγάλης Γερµανίας πάνω από εκείνα της Ευρώπης, ο Σαρκοζί νοµίζει ότι είναι µια σύγχρονη εκδοχή του Ναπολέοντα και ο Μπερλουσκόνι συµπεριφέρεται σαν να διοικεί την 51η αµερικανική πολιτεία. Δεύτερον, επειδή µια Ευρώπη των 27 είναι πολύ πιο δύσκολο να λειτουργήσει από µια Ευρώπη των 6 ή των 12. Τρίτον, επειδή οι πολιτικοί δεν έχουν πια να απευθυνθούν σε πολίτες, αλλά σε καταναλωτές, που θεωρούν την πολιτική κάτι αναχρονιστικό.

Πώς ορίζουµε σήµερα έναν Ευρωπαίο; Η απάντηση εξαρτά ται από εκείνον που τη δίνει, λέει ο Ντανιέλ. Υπήρχε κάποτε η Ευρώπη των Πανεπιστηµίων, όταν µπορούσες να πας από την Πάδοβα στη Χαϊδελβέργη χωρίς κανείς να σου ζητά χαρτιά. Υπήρχε ο Θερβάντες στην Ισπανία, ο Σαίξπηρ στο Λονδίνο, ο Ραµπελαί και ο Μονταίν στη Γαλλία. Η ζωγραφι κή είχε την έδρα της στην Ιταλία, η µουσική και η φιλοσοφία στη Γερµανία, η ποίηση στη Βρετανία, η λογοτεχνία στη Γαλλία. Αυτό δεν εµπόδιζε βέβαια αυτές τις χώρες να προσαρτούν εδάφη και να εµπλέκονται σε συγκρούσεις, ακόµη και σε πολέµους. Στο τέλος του τρίτου πολέµου ανάµεσα στις πιο χριστιανικές και πιο πολιτισµένες χώρες της Ευρώπης, τη Γαλλία και τη Γερµανία, γεννήθηκε η Ευρώπη. Οχι η Ευρώπη του πολιτισµού ούτε η Ευρώπη των βιοµηχανικών επαναστάσεων, αλλά η Ευρώπη µερικών µεγάλων ανδρών. Αυτή η κοινή κληρονοµιά δεν µπορεί να ξεχαστεί, δεν µπορεί να παραγραφεί, δεν µπορεί να δυσφηµιστεί, ό,τι κι αν κάνουν αυτοί που την πολεµούν.

Πέμπτη, Μαΐου 06, 2010

Οποιος µολύνει να πληρώνει





Μέρες που είναι, θυµηθήκαµε την καταστροφή του Εξον Βαλντές, πριν από είκοσι χρόνια. Σήµερα, η πετρελαϊκή εταιρεία παρουσιάζει κέρδη, αλλά οι ψαράδες της Αλάσκας ακόµη περιµένουν τα ψάρια να επιστρέψουν.

Ο πρόεδρος Οµπάµα έµαθε το µάθηµα, και όταν επισκέφθηκε την περασµένη Κυριακή τον Κόλπο του Μεξικού όπου σηµειώθηκε η νέα οικολογική καταστροφή, δήλωσε ότι η ΒΡ πρέπει να πληρώσει. Η εταιρεία αναγνώρισε τις ευθύνες της, χωρίς αυτό να σηµαίνει βέβαια ότι δεν θα επιδιώξει µε κάθε τρόπο να περιορίσει τις αποζηµιώσεις που πρέπει να καταβάλει. Ενώ όµως ο ένοχος γι'αυτό το καταστροφικό κύµα είναι προφανής, δεν συµβαίνει το ίδιο µε ένα άλλο κύµα, οικονοµικό αυτήν τη φορά, που σαρώνει την Ελλάδα και απειλεί ολόκληρο τον ευρωπαϊκό Νότο.

Η βασική ευθύνη, βέβαια, βαραίνει την εγχώρια πολιτική ηγεσία, που επί δεκαετίες ολόκληρες καλλιέργησε ή υπέθαλψε τη διαφθορά και την ανοµία, σπρώχνοντας ταυτοχρόνως τα µεγάλα προβλήµατα κάτω από το χαλί. Αυτό δεν αθωώνει όλους εκείνους τους πολίτες αυτής της χώρας που ζούσαν πάνω από τις δυνατότητές τους, έκλεβαν στον βαθµό που µπορούσε ο καθένας το κράτος και επιβράβευαν τους πολιτικούς που µοίραζαν υποσχέσεις. Μια από τις βασικές τους - τις βασικές µας - ευθύνες, που ήλθε χθες µε τραγικό τρόπο στην επιφάνεια, είναι η στάση απέναντι στη βία. Οι αντιδράσεις της κοινής γνώµης εξαντλούνταν στη βία του κράτους, της αστυνοµίας, των δυνάµεων ασφαλείας. Οταν, αντίθετα, ασκούσαν βία οι τροµοκράτες, οι κουκουλοφόροι ή οι κάθε λογής µπαχαλάκηδες, υπήρχε πάντα κάποια δικαιολογία, κάποιο ελαφρυντικό.

Το οικονοµικό τσουνάµι όµως που άλλαξε τη ζωή µας έγινε ακόµη πιο ορµητικό εξαιτίας της δράσης των κερδοσκόπων. Οι άνθρωποι αυτοί, σηµειώνει ο Κρίστοφ Σβένικε στο «Σπίγκελ», λειτουργούν όπως οι τζογαδόροι στον ιππόδροµο. Στην προκειµένη περίπτωση, όµως, δεν στοιχηµατίζουν ποιο άλογο θα βγει πρώτο, αλλά ποιο θα παραπατήσει και θα βγει από την κούρσα. Αυτό που διακυβεύεται εδώ δεν είναι µόνο η θέση της Ελλάδας ή το µέλλον του ευρώ. Είναι και το µονοπώλιο που ασκούν οι κυβερνήσεις στην εξουσία. Σε πολλές δηµοκρατίες όλου του κόσµου υπάρχει µια εντεινόµενη αίσθηση ότι οι πολιτικοί είναι ανίσχυροι µπροστά στον καπιταλισµό του καζίνο. Είναι λοιπόν απολύτως αναγκαίο, και εξαιρετικά επείγον, να ξεκαθαρίσουν οι πολιτικοί ποιος βάζει τους κανόνες.

Το κριτήριο που καθορίζει τη δράση τόσο των πετρελαϊκών εταιρειών όσο και των κερδοσκόπων είναι κοινό: η επιδίωξη του κέρδους µε κάθε τρόπο. Κι όπως πρέπει να σφραγιστεί η υπόγεια πετρελαιοπηγή που µολύνει τον Κόλπο του Μεξικού, έτσι πρέπει και να σταµατήσει η ανεξέλεγκτη δράση των κερδοσκόπων, των hedge funds και των άλλων χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων που µολύνει την οικονοµία.

Τετάρτη, Μαΐου 05, 2010

Περιµένοντας τις νέες φούσκες





Μαθηµατικός, κοινωνιολόγος και µαθητής του Κλωντ Λεβί-Στρως, ο 63χρονος Βέλγος Πολ Ζοριόν προέβλεψε το 2004 µε το βιβλίο του «Προς µια κρίση του αµερικανικού καπιταλισµού;» την κρίση των subprimes. Το περιοδικό «Le Ρoint» του έκανε µερικές ερωτήσεις.

Μετά την Ελλάδα, έρχονται κι άλλοι; «Η Ευρώπη δεν έχει δικαίωµα να κάνει λάθος. Ο καλύτερος τρόπος να µειωθεί ο ισπανικός κίνδυνος είναι να επιδειχθεί αποφασιστικότητα για τη σωτηρία της Ελλάδας. Το διακύβευµα είναι τεράστιο, γιατί αν πέσει η Ισπανία θα παρασύρει και όλους τους υπόλοιπους. Θα κυριαρχήσει τότε το ο σώζων εαυτόν σωθήτω».

Αν τα πράγµατα δεν πάνε καλά, είναι πιθανή η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ; «Οχι. Η Ελλάδα θα έπρεπε στην περίπτωση αυτή να προχωρήσει σε υποτίµηση σε ένα πολύ εχθρικό διεθνές οικονοµικό περιβάλλον. Η υποτίµηση θα ήταν λογική αν είχε υιοθετηθεί η λύση του bancor που είχε προτείνει ο Κέινς το 1944 στο Μπρέτον Γουντς. Επρόκειτο για ένα διεθνές σύστηµα πληρωµών που τιµωρούσε τις χώρες οι οποίες κάνουν υπερβολικές εξαγωγές ή εισαγωγές. Οταν µια χώ ρα αποµακρύνεται από την ισορροπία, είτε υποχρεώνεται να ανατιµά το νόµισµά της είτε της επιτρέπε ται να το υποτιµά. Οι Αµερικανοί απέρριψαν εκείνο το σύστηµα και επέβαλαν το δολάριο. Και µε το ευρώ, αυτό το παιχνίδι δεν είναι επιτρεπτό».

Αρα, ποιος είναι αυτή τη στιγµή ο κίνδυνος; «Πολλές χώρες καταδικάζονται σήµερα στη λιτότητα, τη στιγµή που για να βγουν από την επικίνδυνη ζώνη θα έπρεπε να χρησιµοποιήσουν όλους τους πόρους τους για να αυξήσουν την αγοραστική δύναµη των νοικοκυριών. Το πρόβληµα γίνεται ακόµη µεγαλύτερο αν λάβει κανείς υπόψη ότι υπάρχουν φούσκες που δεν έχουν ακόµη σκάσει. Ολοι ξέρουν ότι υπάρχουν στις Ηνωµένες Πολιτείες πολλά εµπορικά κέντρα, συγκροτήµατα γραφείων ή πολυτελή ξενοδοχεία που αγοράστηκαν µε δάνεια και σήµερα δεν βρίσκουν αγοραστή ή µισθώνονται µε πολύ χαµηλό ενοίκιο. Χιλιάδες µικρές και µεσαίες τράπεζες µπορεί επίσης να καταρρεύσουν µέχρι το 2013».

Χωρίς τα hedge funds, θα είχε ξεσπάσει η ελληνική κρίση; «Τα ζώα που τρώνε ψοφίµια είναι χρήσιµα. Συµβαίνει το ίδιο µε τα hedge funds; Ας πούµε πως ήταν δύσκολο να µην είχαν καταλάβει ότι οι Ελληνες δεν δανείζονταν µε τους ίδιους όρους. Και πως δεν έκαναν τίποτα για να βελτιωθούν τα πράγµατα».

Αφού η Γαλλία έχει µεγαλύτερο δηµόσιο χρέος από εκείνο της Ισπανίας, γιατί δεν αντιµετωπί ζει προβλήµατα; «Γιατί ήταν τυχερή. Οταν ο Σαρκοζί ήταν υπουργός Οικονοµικών, ήθελε να εισαγάγει την τεχνική των subprimes. Αλλά τον πρόλαβε η κρίση. Κι έτσι τα νοικοκυριά τη γλίτωσαν».

Τρίτη, Μαΐου 04, 2010

Σταθερότητα και ελπίδα





Στη διάρκεια µιας πρόσφατης επίσκεψής του στο Βερολίνο, ο Τίµοθι Γκάρτον Ας ρώτησε πώς είναι στα γερµανικά το «µετέωρο Κοινοβούλιο». Κοινοβούλιο, του είπαν. Απλώς Κοινοβούλιο.

Η απάντηση είναι αποκαλυπτική. Αυτό που τρέµουν πολλοί πολιτικοί και αναλυτές στη Βρετανία - ένα Κοινοβούλιο όπου κανένα κόµµα δεν θα έχει την απόλυτη πλειοψηφία, και κατά συνέπεια θα πρέπει να σχηµατιστεί είτε κυβέρνηση µειοψηφίας είτε κυβέρνηση συνασπισµού - είναι στη Γερµανία το πιο συνηθισµένο πράγµα. Πράγµατι, µόνο δύο από τα τελευταία 60 χρόνια είχε η Οµοσπονδιακή Δηµοκρατία µια µονοκοµµατική κυβέρνηση. Και αυτό δεν την εµπόδισε καθόλου να προωθήσει σκληρές οικονοµικές µεταρρυθµίσεις, κατά κανόνα µάλιστα σε συνεργασία µε τα συνδικάτα.

Αντίθετα - σαρκάζει ο βρετα νός ιστορικός σε άρθρο του στην «Γκάρντιαν» - η Ελλάδα µε τις µονοκοµµατικές κυβερνήσεις που είχε τις τελευταίες δεκαετίες µάλλον δεν τα κατάφερε και τόσο καλά… Είναι αλήθεια ότι η Ανγκελα Μέρκελ κατηγορήθηκε πως κωλυσιεργούσε όλον αυτόν τον καιρό στο θέµα της βοήθειας προς την Ελλάδα επειδή φοβόταν ότι αυτό µπορεί να έχει συνέπειες στις εκλογές της Κυριακής στη Βόρεια Ρηνανία - Βεστφαλία, και συγκεκριµένα να κοστίσει την πλειοψηφία του κυβερνητικού συνασπισµού στη Γερουσία.

Υπάρχει όµως και η αντίθετη άποψη, σύµφωνα µε την οποία δεν θα πείραζε την καγκελάριο να χαθεί αυτή η πλειοψηφία, αφού θα µπορούσε στην περίπτωση αυτή να απαλλαγεί από τον βρόχο των Φιλελευθέρων και να επιδιώκει κατά περίπτωση συµµαχίες µε άλλα κόµµατα. Με άλλα λόγια, το πρόβληµα σε µια δηµοκρατία δεν είναι η ίδια η ύπαρξη κυβερνήσεων συνασπισµού, αλλά το ποιοι τις απαρτίζουν. Δύσκολα µπορεί να φανταστεί κανείς, για παράδειγµα, να συγκυβερνούν την Ελλάδα ο Παπανδρέου µε τον Τσίπρα ή ο Σαµαράς µε τον Καρατζαφέρη. Γιατί όµως προκαλεί τέτοια απέχθεια σε πολλούς Βρετανούς η προοπτική µιας κυβέρνησης συνεργασίας των Φιλελευθέρων του (πολύ σοβαρού) Νικ Κλεγκ µε τους Εργατικούς ή µε τους Συντηρητικούς; Προς Θεού, όχι τώρα - αναφωνεί ο Α.Α. Τζιλ των «Σάντεϊ Τάιµς» - όχι την εποµένη µιας µεγάλης οικονοµικής κρίσης, που οι αγορές επιζητούν σταθερότητα και οι ψηφοφόροι προσοχή και ελπίδα. Και ποιος λέει στον καλό συνάδελφο ότι µια αυτοδύναµη κυβέρνηση του Ντέιβιντ Κάµερον θα χαρίσει στους ψηφοφόρους ελπίδα;

Αυτό που πράγµατι έχει σηµασία είναι να κινηθούν γρήγορα οι διαδικασίες - γιατί οι καρχαρίες των χρηµαταγορών καραδοκούν. Αν στη Γερµανία χρειάζονται πέντε εβδοµάδες για τη συγκρότηση µιας κυβέρνησης συνασπισµού, στη Βρετανία αυτό πρέπει να γίνει σε πέντε ηµέρες. Οι τρεις ηγέτες έχουν ανοίξει τα χαρτιά τους: ο Κάµερον προτιµά να κυβερνήσει µόνος του, ο Κλεγκ είναι έτοιµος να συνεργαστεί µε τους Εργατικούς αλλά χωρίς τον Μπράουν, και ο τελευταίος µάλλον δεν θα έχει πολλά περιθώρια διαπραγµάτευσης. Ε, µερικές προσθαφαιρέσεις να γίνουν, και τέλειωσε.

Δευτέρα, Μαΐου 03, 2010

Το τέλος των µύθων





«Είµαστε όλοι Ελληνες, οι νόµοι µας, η λογοτεχνία µας, οι τέχνες, όλα έχουν τις ρίζες τους στην Ελλάδα. Αν δεν υπήρχε η Ελλάδα, θα ήµασταν ακόµα άγριοι και ειδωλολάτρες». Πέρσι Μπάσι Σέλεϊ, 1821

Αυτά τα λόγια, µαζί µε άλλα, µεταγενέστερα αλλά εξίσου φλογερά φιλελληνικά ξεσπάσµατα από τη Μαργκερίτ Γιουρσενάρ και τον Πάτρικ Λι Φέρµορ, κοσµούν το δισέλιδο αφιέρωµα στην Ελλάδα που δηµοσίευσε η «Ρεπούµπλικα» την περασµένη Πέµπτη. Η αφορµή δεν ήταν κάποια επέτειος, αλλά η χρηµατοπιστωτική κρίση. Και το µήνυµα ήταν σαφές: αυτήν τη χώρα δεν µπορούµε να την αφήσουµε να χρεοκοπήσει. Τους «Ελληνες Θεούς», όπως αναφωνούσε το 1807 ο µεγάλος ελβετός ζωγράφος Χάινριχ Φέσλι θαυµάζοντας τα µάρµαρα του Παρθενώνα στο Λονδίνο, δεν µπορούµε να τους αφήσουµε να καταστραφούν. Ακόµη κι ο κοσµοπολίτης, εικονοκλάστης Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, µιλώντας την περασµένη Τετάρτη στο Μέγαρο, είπε ότι η Ευρώπη έχει χρέος προς την Ελλάδα επειδή εκεί γεννήθηκε η δηµοκρατία.

Δεν υπάρχει αµφιβολία ότι η προσέγγιση της σηµερινής πραγµατικότητας από αυτήν τη σκοπιά χαϊδεύει τ'αυτιά µας. Δηµιουργεί όµως, ή µάλλον αναπαράγει, ορισµένα προβλήµατα. Η επανάληψη των κλισέ περί του «περιούσιου λαού» και του «λίκνου της δηµοκρατίας» δίνει την εντύπωση ότι αυτός ο λαός και αυτή η δηµοκρατία έχουν περισσότερα δικαιώµατα από τους άλλους. Αφού τους ξεστραβώσαµε, αφού χάρις σε µας έπαψαν να είναι άγριοι, µπορούµε στο διηνεκές να τους κοροϊδεύουµε και να τους εξαπατούµε. Ε, όχι να µιλούν κι οι Γερµανοί, που όταν εµείς κτίζαµε Παρθενώνες αυτοί έτρωγαν µπανάνες στα δέντρα… Το δεύτερο πρόβληµα έχει να κάνει µε τις άλλες χώρες του Νότου που ενδέχεται να χρειαστούν κι αυτές στο προσεχές µέλλον βοήθεια. Η Πορτογαλία, που δεν έχει τόσο πλούσια ιστορία, έχει άραγε λιγότερα δικαιώµατα από µας;

Η συζήτηση είναι πολιτική, και πολιτική πρέπει να παραµείνει. Το χρέος της Ευρώπης απέναντι στην Ελλάδα δεν έχει σχέση µε τη γέννηση της αθηναϊκής δηµοκρατίας, αλλά µε την οικοδόµηση της ευρωζώνης. Κυκλοφορούν τελευταία κάποια σενάρια, σύµφωνα µε τα οποία η Γερµανία είναι τόσο οργισµένη µε τον ευρωπαϊκό Νότο ώστε σκέπτεται να εγκαταλείψει εκείνη το ευρώ! Μα κάτι τέτοιο θα είχε ως αποτέλεσµα να ακριβύνει πάρα πολύ το «made in Germany» και οι γερµανικές εξαγωγές να καταρρεύσουν, γράφει ο Ρόµπερτ Χόιζινγκερ στη «Φρανκφούρτερ Ρουντσάου». Η ανεργία θα αυξηθεί, όπως και το χρέος. Η ανάπτυξη της Γερµανίας, που στηρίζεται αποκλειστικά στις εξαγωγές, θα εξανεµιστεί. Οι τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρείες θα χάσουν κάπου 200 δισεκατοµµύρια ευρώ και θα χρειαστούν ένα νέο πακέτο βοήθειας. Ας δώσουµε τέλος λοιπόν, όλοι, στους µύθους. Οπως είπε πάλι ο Κον Μπεντίτ, είναι καιρός να περάσει η σκέψη µας στον 21ο αιώνα.