Κάθε αντίσταση είναι μάταιη

Η επιτυχία της Κίνας δεν έχει μόνο οικονομικές, αλλά και σημαντικές πολιτικές επιπτώσεις. Η χώρα αυτή συνιστά ένα αληθινό εναλλακτικό μοντέλο σε σχέση με τις δυτικές δημοκρατίες και μια απειλή πολύ σοβαρότερη από εκείνη που αντιπροσώπευε η Σοβιετική Ένωση. Τα όσα συμβαίνουν στο Πεκίνο ενθαρρύνουν όσους πιστεύουν ότι η καλύτερη συνταγή για μια χώρα είναι ο συνδυασμός της οικονομίας της αγοράς και μιας αυταρχικής διακυβέρνησης. Ο αυταρχικός καπιταλισμός είχε περιορισμένη απήχηση όσο εφαρμοζόταν σε μικρή κλίμακα, για παράδειγμα στη Σιγκαπούρη. Αλλά με την Κίνα αλλάζουν όλα. Από τη Λατινική Αμερική μέχρι την Ιταλία του Μπερλουσκόνι, είναι ευρύ το φάσμα των χωρών όπου τίθεται υπό αμφισβήτηση η κοινοβουλευτική δημοκρατία.

Αυτά λέει στην εφημερίδα Ρεπούμπλικα ένας από τους πιο προσεκτικούς παρατηρητές της σχέσης ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, ο ολλανδικής καταγωγής Ίαν Μπουρούμα, που έχει ζήσει πολλά χρόνια στην Ιαπωνία και το Χονγκ Κονγκ και σήμερα διδάσκει στο Βard College των Ηνωμένων Πολιτειών. Κατά την άποψή του, το γεγονός που άλλαξε εντελώς αυτή τη σχέση ήταν η σύνοδος της Κοπεγχάγης, όπου η κινεζική ηγεσία συμπεριφέρθηκε με αλαζονεία και ανάγκασε τον πρόεδρο Ομπάμα να υιοθετήσει μια πιο σκληρή στάση. Ιδιαίτερη σημασία έχει και η σύγκρουση του Πεκίνου με την Google: για πρώτη φορά, μια δυτική εταιρεία αρνείται να δεχθεί όρους στο όνομα των οικονομικών συμφερόντων.

Η Κίνα είναι έτοιμη να οδηγήσει τον κόσμο, κάθε αντίσταση είναι μάταιη, επισημαίνει με συνέντευξή του στην ίδια εφημερίδα και ο Βρετανός ιστορικός Μάρτιν Τζέικς, πρώην διευθυντής του περιοδικού Μarxism Τoday. Η Δύση, τονίζει, έκανε ένα λάθος. Θεωρούσε ότι η Κίνα ήταν «καταδικασμένη» να γίνει μια ημι-δυτική κοινωνία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ειδικότερα, δεν ήταν προετοιμασμένες να αντιμετωπίσουν την άνοδο αυτής της χώρας. Μόνο με την ευκαιρία της τελευταίας οικονομικής κρίσης άρχισαν να συνειδητοποιούν οι αμερικανικές ελίτ την παρακμή της χώρας τους. Μέχρι πρόσφατα, θεωρούσαν ότι είναι ανίκητες.

Οι προτεραιότητες της κινεζικής ηγεσίας είναι σαφείς, τονίζει ο Τζέικς. Η πρώτη είναι να επιτευχθεί μια οικονομική ανάπτυξη ικανή να ξεριζώσει τη φτώχεια που μαστίζει μεγάλες περιοχές της χώρας. Η δεύτερη είναι να εξασφαλιστούν διεθνείς σχέσεις που να επιτρέπουν την εκπλήρωση του πρώτου στόχου. Οι Κινέζοι έχουν απίστευτη υπομονή. Και μπορούν να ανταγωνιστούν τους Αμερικανούς ακόμη και στο πεδίο του πολιτισμού. Το κεντρικό τους Κράτος έχει παράδοση δύο χιλιάδων ετών. Η γλώσσα τους είναι μια από τις πιο πλούσιες και αρχαίες γλώσσες του κόσμου. Και η τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων έδειξε ότι η Κίνα μπορεί να επανεπεξεργαστεί την ιστορία της και να την παρουσιάσει με τη βοήθεια των πιο σύγχρονων τεχνικών επικοινωνίας και θεάματος.

Ανασφαλής, άρα ζωντανός

Χαίρε Καίσαρ του free press! Ένα μέλος του «δάσους νεκρών εγκεφαλικών κυττάρων», ένα ταπεινό δεντράκι δηλαδή, ελπίζει στη μεγαλοψυχία σου.

ΤO ΠΡΟΒΛΗΜΑ.Μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν κλείσει 140 εφημερίδες. Ώς πριν από μερικά χρόνια υπήρχαν 60.000 δημοσιογράφοι, σήμερα έχουν μείνει 46.000. Κάθε μήνα χάνουν τη δουλειά τους 1.000 δημοσιογράφοι, για να αντικατασταθούν από εταιρείες δημοσίων σχέσεων. Σύμφωνα με μια μελέτη που έγινε στη Βαλτιμόρη, το 86% των ειδήσεων προέρχονται από τη σύνθεση δελτίων Τύπου.

ΟΙ ΛΥΣΕΙΣ. Σύμφωνα με τον 67χρονο Ουίλιαμ Μπέικερ, που πρωτοάρχισε να δουλεύει στο ραδιόφωνο σε ηλικία 16 ετών και σήμερα διδάσκει δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο Φόρντχαμ της Νέας Υόρκης, το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει είναι να επιτραπεί στα μέσα ενημέρωσης να καθορίζουν από κοινού τις τιμές τους. Με τον τρόπο αυτό, λέει στην Ελ Παΐς, θα αποτραπεί η τυραννία του «όλα δωρεάν». Σήμερα είναι λίγα τα μέσα που τολμούν να χρεώνουν για το περιεχόμενό τους στο Ιnternet, αφού φοβούνται ότι οι αναγνώστες θα στραφούν στους ανταγωνιστές. Επιπλέον, πρέπει να εξασφαλιστεί το δικαίωμα στο copyright. Δεν μπορεί μια επιχείρηση να πληρώνει έναν δημοσιογράφο για να ερευνά επί μήνες ένα θέμα και μετά να έρχεται ο οποιοσδήποτε- η Google, το Υahoo, τα blogs- και να αναδημοσιεύει δωρεάν το κείμενό του αλλάζοντας μερικές λέξεις.

ΚΑΙ ΤΟ ΑΠΟΣΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΑΣ. Στα 53 του χρόνια, ο Τζον Λι Άντερσον είναι ένας από τους καλύτερους ρεπόρτερ στον κόσμο. Τα άρθρα του στο περιοδικό Νιου Γιόρκερ, είτε αφορούν τον σεισμό στην Αϊτή είτε τον βασιλιά Χουάν Κάρλος της Ισπανίας ή έναν έμπορο ναρκωτικών της Κολομβίας, είναι πάντα ενδιαφέροντα, γιατί είναι άμεσα και ζωντανά. Κι αυτό που τον α νησυχεί στους σημερινούς νέους δημοσιογράφους είναι ότι στερούνται αυτής της άμεσης επαφής με την πραγματικότητα. Η σταδιοδρομία τους είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου εικονική. Δεν ξέρουν, για παράδειγμα, τι σημαίνει βία και ποια είναι η σχέση της με τη φτώχεια. «Γιατί γίνονται απαγωγές στη Λατινική Αμερική και όχι στην Ελβετία ή τη Σουηδία;» λέει ο Αμερικανός δημοσιογράφος στην Ελ Παΐς. «Η βία είναι μεγαλύτερη στις άδικες κοινωνίες. Οι πρώην αντιφασίστες αντάρτες έδωσαν τη θέση τους στους μαφιόζους, κι αυτό ισχύει για όλη τη Λατινική Αμερική, από τη Σιουδάδ Χουάρες στο Μεξικό και κάτω».

«ΑΞΙΖΕΙΣ ΟΣΟ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΣΟΥ ΡΕΠΟΡΤΑΖ»: αυτό έλεγε πάντα ο Μάνου Λεγκινέτσε, δάσκαλος πολλών Ισπανών ρεπόρτερ. Ο Άντερσον συμφωνεί. Κατά την άποψή του, ο δημοσιογράφος πρέπει να είναι πάντα ανασφαλής, να μη μετατρέπεται σε κάποιον που ακολουθεί πάντα την ίδια συνταγή, γιατί τότε πιστεύει ότι τα ξέρει όλα, και αυτό είναι η αρχή της παρακμής. Η ανασφάλεια δεν μας λείπει, δόξα τω Θεώ, άρα ορισμένα, τουλάχιστον, εγκεφαλικά κύτταρα είναι πάντα ζωντανά.

Με όπλο τα αρχαία

Φανταστείτε τη σκηνή: ο πρόεδρος του βρετανικού κοινοβουλίου να καλεί τον Έλληνα πρέσβη στο Λονδίνο και να του εκφράζει την οργή του για κάποιο δημοσίευμα των «ΝΕΩΝ» που αφορά το σκάνδαλο με τις δαπάνες των Βρετανών βουλευτών.

Η επιλογή της χώρας δεν είναι τυχαία. Κι αυτό, γιατί το εξώφυλλο του γερμανικού περιοδικού Focus με την Αφροδίτη της Μήλου δεν αποτελεί τη μοναδική περίπτωση επίθεσης εναντίον της χώρας μας με όπλο ό,τι πιο πολύτιμο μας έχει απομείνει: τα αρχαία μας. Μια προκλητική ιδέα ενός δημοσιογράφου των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς για την εμπορική αξιοποίηση της σοφίας των αρχαίων μας προγόνων δείχνει ότι η ανθελληνική συνωμοσία είναι συντονισμένη. Ίσως λοιπόν ο κ. Πετσάλνικος να πρέπει να καλέσει, εκτός από τον πρέσβη της Γερμανίας, και τον ομόλογό του της Βρετανίας, και να του ζητήσει να μαζέψει τον ασεβή συντάκτη, μαζί με τους συναδέλφους του από τον Εκόνομιστ και τους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς που μας έχουν βάλει κι αυτοί στο στόχαστρο. Θα μπορούσε να του επισημάνει, μάλιστα, ότι σε λίγο το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας του θα ξεπεράσει το ελληνικό, οπότε να μην ξαφνια- στεί αν αρ χίσουμε κι εμείς τις ειρωνείες.

Στο επίμαχο άρθρο του, ο Εντ Κρουκς υποστηρίζει ότι η Ελλάδα πρέπει να εισπράττει δικαιώματα για κάθε αρχαία κωμωδία ή τραγωδία που ανεβαίνει οπουδήποτε στον κόσμο, καθώς και για κάθε ρητορικό επιχείρημα ή σοφιστεία που εκστομίζει οποιοσδήποτε πολιτικός, διανοούμενος, ακόμη και οικονομολόγος. Η ίδια τακτική, γράφει, πρέπει να επεκταθεί και στον κόσμο των επιχειρήσεων: η Νike, για παράδειγμα, πρέπει να πληρώσει αποζημίωση στην Ελλάδα για τον σφετερισμό του ονόματος της αρχαίας θεάς. Κι επειδή μια τέτοια εκστρατεία για την υπεράσπιση του ελληνικού κοπιράιτ δεν είναι απλή και περιλαμβάνει παγίδες, καλό είναι να την ανα- λάβει κάποιος έμπειρος στις ίντριγκες και τα κόλπα. Εντάξει, ας μην κρυβόμαστε: το μυαλό όλων μας πηγαίνει στην Goldman Sachs.

Τώρα που ξαναδιαβάζουμε το άρθρο, μια άγρια σκέψη μας περνά από το μυαλό: κι αν ο άνθρωπος δεν κάνει πλάκα; Ας είμαστε λοιπόν κάπως επιφυλακτικοί με τον πρέσβη, θα μπορούσε εν πάση περιπτώσει να δώσει διευκρινίσεις. Το βέβαιο είναι ότι ο Βρετανός συνάδελφος δίνει ιδέες. Η Έβα Κανταρέλα για παράδειγμα, η καθηγήτρια αρχαίου ρωμαϊκού και ελληνικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου που είχε γράψει τις προάλλες ένα άρθρο με τίτλο «Είμαστε όλοι Έλληνες», διατυπώνει τώρα στην Κοριέρε ντέλα Σέρα μια νέα επαναστατική πρόταση: όλα τα μουσεία όπου εκτίθενται ελληνικές αρχαιότητες να προσφέρουν ένα μέρος των εσόδων τους στην Ελλάδα, ως αναγνώριση του τεράστιου χρέους τους στον πολιτισμό μας. Είναι φανερό ποιος πρέπει να κάνει την αρχή: το Βρετανικό Μουσείο, φυσικά. Ας το πούμε με την ευκαιρία κι αυτό στον πρέσβη, δεν ξέρεις καμιά φορά.

Η οργή του Αγγελίδη

Τεράστια μπόνους, υπέρογκες αμοιβές, άγρια κερδοσκοπία: ένα χρόνο μετά τη σωτηρία τους με τα χρήματα των φορολογουμένων, οι τράπεζες επανέρχονται στις γνωστές πρακτικές τους.

O πρόεδρος της αμερικανικής Επιτροπής για τη διερεύνηση της χρηματοπιστωτικής κρίσης Φιλ Αγγελίδης είναι ήπιος άνθρωπος. Ακούγοντας όμως τους τέσσερις «Ιππότες της Αποκάλυψης» να επιρρίπτουν τις ευθύνες για την κρίση στον απρόβλεπτο μηχανισμό της οικονομικής δραστηριότητας, ο γιος των Ελλήνων μεταναστών στην Καλιφόρνια δεν μπόρεσε να συγκρατηθεί. «Μη μιλάτε για πράξεις του Θεού», είπε στον πρόεδρο της Goldman Sachs Λόιντ Μπλάνκφεϊν, που κατέθετε τον περασμένο μήνα ενώπιον της Επιτροπής μαζί με τους ομολόγους του από την JΡΜorgan, τη Μorgan Stanley και την Βank of Αmerica. «Η κρίση είναι αποτέλεσμα ενεργειών στις οποίες προέβησαν άνδρες και γυναίκες».

Ο Αγγελίδης εξέφραζε οργή κατά των τραπεζιτών, την οποία συμμερίζεται μεγάλο μέρος της παγκόσμιας κοινής γνώμης. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, 80% των Γάλλων και 73% των Βρετανών θεωρούν ότι οι τραπεζίτες δεν αποκόμισαν διδάγματα από την κρίση. Στην Ισλανδία, οι πολίτες θα κληθούν στις 6 Μαρτίου να αποφασίσουν με δημοψήφισμα αν δέχονται να ρυθμιστεί με δικά τους χρήματα το χρέος των 3,8 δισ. ευρώ που άφησε η τράπεζα Ιcesave όταν χρεοκόπησε. Και αυτό, την ώρα που οι μεγάλες τράπεζες ανακοινώνουν κέρδη ρεκόρ. Τα κέρδη της Goldman Sachs για το 2009 έφτασαν τα 13,3 δισ. δολάρια, έξι φορές μεγαλύτερα από εκείνα του 2008! Το ίδιο συμβαίνει στην Ευρώπη, με την Deutsche Βank, τη Santander και την ΒΝΡ Ρaribas. Αυτά τα τεράστια κέρδη συνοδεύονται από την επιστροφή των μπόνους: οι χρηματιστές του Παρισιού εισέπραξαν πέρυσι γύρω στο 1 δισ. ευρώ, ενώ τα μπόνους που δόθηκαν στο Σίτυ υπολογίζονται σε 5,7- 6,9 δισ. ευρώ. Η πιο γενναιόδωρη είναι η Goldman Sachs (πάντα η Goldman Sachs), που μοιράζει κάθε χρόνο στους υπαλλήλους της 370.000 ευρώ.

Η οικονομία έγινε και πάλι καζίνο. Και οι κυβερνήσεις δεν μοιάζουν διατεθειμένες να λάβουν μέτρα για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Ο διαχωρισμός των τραπεζικών δραστηριοτήτων που ανακοινώθηκε στην Αμερική δεν έχει αρχίσει. Ο φόρος στις συναλλαγές παραμένει θεωρητικό σχήμα. Μπροστά στο αδιέξοδο, κάποιοι προτείνουν ριζοσπαστικές λύσεις. Ο ανθρωπολόγος και πρώην χρηματιστής Πολ Ζοριόν, για παράδειγμα, προτείνει να απαγορευθούν τα στοιχήματα στις διακυμάνσεις των τιμών. «Αν στην αρχή τα διάφορα χρηματοπιστωτικά προϊόντα χρησίμευαν για την προστασία από τις διακυμάνσεις», λέει στο περιοδικό Λ΄Εξπρές, «σήμερα επιτρέπουν στους μεσάζοντες να κερδοσκοπούν και να κερδίζουν χρήματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αποσταθεροποιείται το σύστημα».

Ο ιστορικός Ζακ Ζυλιάρ, που αρθρογραφεί στον Νουβέλ Ομπζερβατέρ, προχωρεί ακόμη περισσότερο. «Αφού οι περισσότερες τράπεζες εγκατέλειψαν την πρωταρχική τους αποστολή», τονίζει, «καιρός να προχωρήσουμε στην, έστω μερική, εθνικοποίησή τους». Ως τιμωρία, ως προειδοποίηση, ως άμυνα.

Να δολοφονείτε, αλλά προσεκτικότερα!

Οι άνθρωποι δεν το κρύβουν. Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της Μοσάντ, έργο της είναι «να συλλέγει πληροφορίες, να αναλύει τα στοιχεία της αντικατασκοπίας και να πραγματοποιεί ειδικές μυστικές επιχειρήσεις έξω από τα σύνορα του Ισραήλ».

O Όφερ Κάστι, ο εκπαιδευτικός συντάκτης της Χααρέτζ, δεν περιλαμβάνεται στους Ισραηλινούς που τα διαβατήριά τους «κλωνοποιήθηκαν» κατά τον σχεδιασμό της δολοφονίας του Μαχμούντ αλ Μαμπούχ, στο Ντουμπάι. Μοιάζει όμως πολύ με έναν από τους εκτελεστές. Πρώτα τού τηλεφώνησε η μητέρα του και τον ρώτησε, δήθεν αθώα, αν είχε ταξιδέψει πρόσφατα στο εξωτερικό. Ύστερα άρχισαν να διαμαρτύρονται οι φίλοι του που δεν τους είχε φέρει τίποτα από το duty free του Ντουμπάι. Το αποκορύφωμα ήταν μια μέρα στο σούπερ μάρκετ, όταν τον πλησίασε μια ηλικιωμένη κυρία, τον χτύπησε φιλικά στον ώμο και του είπε: «Μπράβο! Καλά τους έκανες τους Άραβες».

Οι αποκαλύψεις για τη δολοφονία του ηγετικού στελέχους της Χαμάς μπορεί να έχουν προκαλέσει αμηχανία στην ισραηλινή κυβέρνηση και ενόχληση στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αλλά ένα μεγάλο μέρος της ισραηλινής κοινής γνώμης δεν μπορεί να κρύψει τον θαυμασμό του. «Οι ειδικές επιχειρήσεις όπως εκείνη στο Ντουμπάι αποτελούσαν πάντα ένα μικρό μέρος της συνολικής δράσης της Μοσάντ», έγραψε στη Χααρέτζ ο Γιόσι Μελμάν, ειδικός σε θέματα αντικατασκοπίας. «Αυτές όμως της προσφέρουν τη λάμψη της, το φωτοστέφανό της. Και ταυτόχρονα την τυφλώνουν και την αποπροσανατολίζουν από τον βασικό της στόχο, που είναι το Ιράν και η Χεζμπολάχ».

Υπάρχουν βέβαια κι άλλοι παράγοντες που καθορίζουν την επιλογή ενός στόχου. Ο Νετανιάχου μπορεί να ήθελε, για παράδειγμα, να εκδικηθεί για την αποτυχία μιας αποστολής που σημάδεψε την πρώτη του θητεία. Χρησιμοποιώντας και πάλι πλαστά διαβατήρια, εκείνη τη φορά καναδικά, δύο πράκτορες της Μοσάντ προσπάθησαν το 1997 να δολοφονήσουν τον σημερινό εξόριστο ηγέτη της Χαμάς Χαλέντ Μασχάλ, ρίχνοντας δηλητήριο στο αυτί του, στο Αμμάν. Οι επίδοξοι δολοφόνοι συνελήφθησαν, ο βασιλιάς Χουσεΐν απαίτησε το αντίδοτο, ο Μασχάλ επέζησε και το Ισραήλ αναγκάστηκε να αποφυλακίσει τον τότε αρχηγό της οργάνωσης Άχμεντ Γιασίν (για να τον δολοφονήσει επτά χρόνια αργότερα). Τότε είχε αναγκαστεί να παραιτηθεί ο αρχηγός της Μοσάντ. Ίσως να κάνει το ίδιο και ο σημερινός. Ο επόμενος θα συνεχίσει ασφαλώς τις δολοφονίες, αλλά με μεγαλύτερη προσοχή, με καλύτερη οργάνωση.

Και χρησιμοποιώντας, πάντα, διπλούς πράκτορες. Δύο Παλαιστίνιοι της Φάταχ παραδόθηκαν από την Ιορδανία στις αρχές του Ντουμπάι, γεγονός που σημαίνει ότι ενδέχεται να εμπλέκονται στη δολοφονία του αλ Μαμπούχ. Η Χαμάς κατηγόρησε άλλωστε αμέσως την αντίπαλη παλαιστινιακή οργάνωση, και ιδίως τον υπεύθυνο ασφαλείας Μοχάμεντ Νταχλάν, για συνενοχή στον φόνο. Ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου· στη Μέση Ανατολή αυτή η αρχή δεν έφυγε ποτέ από το προσκήνιο.

Απολογία του σεξ

Έχουμε και λέμε. Πρώτον, το σεξ κάνει καλό στην υγεία, ιδίως αν γίνεται σε τακτική βάση- αλλά αυτό το γνωρίζαμε. Δεύτερον, είναι καλύτερα να κάνεις έρωτα με τη νόμιμη, παρά με την παράνομη. Τρίτον, απ΄ όλες τις σεξουαλικές πρακτικές, η κολπική επαφή έχει την καλύτερη σχέση με μια σειρά από δείκτες της καλής υγείας: την πνευματική ισορροπία, τον καλό μεταβολισμό, τον χαμηλό κίνδυνο καρκίνου του προστάτη ή κατάθλιψης. Τέταρτον, η χρησιμοποίηση προφυλακτικού φαίνεται να μειώνει ελαφρώς μερικά από τα πλεονεκτήματα της συγκεκριμένης αυτής πρακτικής.

Αυτά είναι τα βασικά συμπεράσματα μιας λεπτομερούς μελέτης που εκπόνησε ο Στιούαρτ Μπρόουντι, ψυχολόγος από το πανεπιστήμιο του Πέισλι, κοντά στη Γλασκώβη. Η μελέτη αυτή, που έχει τίτλο «Τα σχετικά οφέλη διαφόρων σεξουαλικών δραστηριοτήτων στην υγεία» και θα δημοσιευτεί προσεχώς στην Επιθεώρηση Σεξουαλικής Ιατρικής, αποτελεί μια σύνθεση δεκάδων επιμέρους μελετών που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια σε διάφορες χώρες. Και μερικά από τα συμπεράσματά της, που δημοσιεύτηκαν στη Λιμπερασιόν, είναι ομολογουμένως εντυπωσιακά. Ο οργασμός που προκαλείται από μια σεξουαλική επαφή, για παράδειγμα, είναι τέσσερις φορές καλύτερος από εκείνον που προκαλείται από έναν δονητή. Πώς μετρήθηκε αυτή η σχέση; Με τη μέτρηση της ποσότητας μιας ορμόνης (της προλακτίνης) στο αίμα μετά τον οργασμό.

Άλλο συμπέρασμα: ο τρόπος με τον οποίο περπατά μια γυναίκα προδίδει την ικανότητά της να έχει κολπικούς οργασμούς. Και το καλύτερο απ΄ όλα: η σεξουαλική επαφή μειώνει το στρες, ιδιαίτερα σε κάποιον ο οποίος ετοιμάζεται να λάβει τον λόγο δημοσίως. Προσοχή όμως, αυτό δεν ισχύει για τον αυνανισμό...

Οι μελέτες του Σκωτσέζου ερευνητή έχουν δεχθεί τόσο θετικές όσο και αρνητικές κριτικές. Άλλοι βλέπουν στο έργο του μια απολογία του σεξ. Άλλοι διαφωνούν με την άποψή του ότι όλες οι σεξουαλικές πρακτικές δεν είναι ίσες. «Μα η εξέλιξη δεν είναι κάτι το πολιτικά ορθό», απαντά εκείνος, εννοώντας ότι η υπεροχή της κολπικής επαφής έναντι των άλλων οφείλεται στο γεγονός ότι η δαρβινική εξέλιξη επιβραβεύει τη διάδοση των γονιδίων. Κι όσο να ΄ναι, δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι ο αυνανισμός ή η πρωκτική επαφή συμβάλλουν στη διαιώνιση του είδους...

Ο Μπρόουντι δεν φτάνει μέχρι του σημείου να καταδικάσει την ομοφυλοφιλία ή τις εξωσυζυγικές σχέσεις. Θεωρεί όμως χρέος του να ενημερώσει τον κόσμο για το ποιες σεξουαλικές δραστηριότητες είναι πιο υγιεινές. «Πρέπει να αφήνεις δηλαδή κάποιον να τρώει τηγανητές πατάτες και να πίνει αναψυκτικά όταν είναι διαπιστωμένο ότι το μπρόκολο, τα μύρτιλα και ο σολομός στον ατμό κάνουν καλό στην υγεία του;». Ότι θα έφτανε κάποιος να συγκρίνει την πρωκτική επαφή με τις τηγανητές πατάτες, ομολογουμένως δεν το περιμέναμε.

Η βελανιδιά του Βικτόρ Ουγκό

Δεν το ξέραμε, μας το επισημαίνουν οιΝιου Γιορκ Τάιμς. Το 1870 ο Βικτόρ Ουγκό φύτεψε μια βελανιδιά στον κήπο του και προέβλεψε πως, όταν μεγαλώσει, θα έχουν δημιουργηθεί οι «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης». Και μάλιστα, θα έχουν ενιαίο νόμισμα.

O Κρις Πάτεν είναι σοβαρός άνθρωπος. Και έχει πλούσια ευρωπαϊκή πείρα. Ήταν λοιπόν κάπως περίεργο να τον ακούει κανείς στη βρετανική τηλεόραση να εκφράζει τη θλίψη του επειδή η Ευρώπη διοικείται από ηγέτες δεύτερης κατηγορίας και όχι από γίγαντες σαν τον Άλεξ Φέργκιουσον και τον Αρσέν Βενγκέρ. Για τον πρώην κυβερνήτη του Χονγκ Κονγκ, ο ιδανικός ηγέτης της Ευρώπης θα ήταν ο... Τζον Μέιτζορ. Ακόμη κι αυτός, ο άχρωμος και άοσμος πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας, θα εξεπλάγη ακούγοντας το όνομά του.

Ο Πάτεν απηχεί την άποψη ολόκληρης της αντιευρωπαϊκής αγγλοσαξονικής Δεξιάς, που δεν θεωρεί απλώς την Ευρωπαϊκή Ένωση περιττή και επιζήμια για τη Βρετανία - αυτό είναι δικαίωμά της-, αλλά χρησιμοποιεί όλα τα όπλα που έχει στη διάθεσή της για να την υπονομεύσει και να την απαξιώσει. Μακριά από εμάς οι θεωρίες συνωμοσίας για τις σκοτεινές δυνάμεις και τα βαμπίρ που επιτίθενται συντονισμένα στην Ελλάδα με στόχο να πλήξουν το ευρώ. Πολιτικό είναι το ζήτημα: σε αυτές τις δύσκολες ώρες για πολλές ευρωπαϊκές χώρες, η απάντηση είναι περισσότερη, όχι λιγότερη Ευρώπη. Ο λόγος για τον οποίο η Ελλάδα προέβη ανενόχλητη στην παραποίηση των στοιχείων για τη δημοσιονομική της κατάσταση- γράφει στην Ιντιπέντεντ ο Βρετανός βουλευτής και πρώην υπουργός για την Ευρώπη Ντένις ΜακΣέιν- είναι η αδυναμία της Ευρώπης. Και ένας από τους βασικούς υπεύθυνους γι΄ αυτή την αδυναμία είναι το Λονδίνο, που ανέκα- θεν αρνιόταν να έχει η Ε.Ε. ρόλο στην οικονομική διακυβέρνηση των μελών της.

Οι Γάλλοι έχουν πάρει το μήνυμα. Και έχουν αρχίσει να προωθούν την ιδέα ενός καλύτερου συντονισμού της οικονομικής πολιτικής της Ευρώπης. «Είναι νωρίς να μιλάμε για μια οικονομική κυβέρνηση», λέει στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς ένας Γάλλος αξιωματούχος (που δεν κατονομάζεται για να μην μπει στο στόχαστρο του Βερολίνου). «Πρέπει να καταλάβουμε όμως ότι η ελληνική τραγωδία είναι η ιδανική ευκαιρία για να προχωρήσει αυτή η συζήτηση». Παράλληλα, ο πρώην πρωθυπουργός Εντουάρ Μπαλαντύρπου βρίσκεται πολύ κοντά στον πρόεδρο Σαρκοζί- προτείνει με άρθρο του στη Φιγκαρό να υποβάλλει υποχρεωτικά κάθε μέλος της ευρωζώνης τον ετήσιο προϋπολογισμό του προς έγκριση στους «16» προτού τον υποβάλει στο εθνικό κοινοβούλιο. «Βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι», τονίζει. «Ήλθε η ώρα να προχωρήσουμε σε μια νέα φάση».

Η πρόβλεψη του Ουγκό επαληθεύτηκε μόνο εν μέρει. Η βελανιδιά του (προφανώς) μεγάλωσε, η Ευρώπη συγκροτήθηκε σε σώμα, αλλά δεν απέκτησε πολύ περισσότερα από το κοινό νόμισμα. Ποτέ δεν είναι αργά, βέβαια. Τα πρώτα 140 χρόνια είναι δύσκολα.

Η ώρα του Στρος-Καν

Το έχετε ακούσει ίσως το σενάριο: ο Σαρκοζί δεν θέλει μια λύση ΔΝΤ για την Ελλάδα ώστε να μην κερδίσει πόντους ο Στρος-Καν και του αρπάξει σε δύο χρόνια την προεδρία μέσα από τα χέρια.

Το 2006 ήταν μια τραυματική χρονιά για τον σημερινό επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Στις προκριματικές εκλογές που έγιναν τότε για τον υποψήφιο του Σοσιαλιστικού Κόμματος στις προεδρικές εκλογές, ο Ντομινίκ Στρος-Καν ηττήθηκε από τη Σεγκολέν Ρουαγιάλ, η οποία ηττήθηκε με τη σειρά της τον επόμενο χρόνο από τον Νικολά Σαρκοζί. Ο «DSΚ» μετακόμισε στη συνέχεια στην Ουάσιγκτον. Και θα επιστρέψει στη χώρα του μόνο αν οι σοσιαλιστές του ζητήσουν, κατά προτίμηση γονατιστοί, αυτό που αρνείται να του ζητήσει αυτές τις ημέρες η Ελλάδα: να τους σώσει.

Κάτι τέτοιο φαίνεται όλο και πιο πιθανό μετά τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, που δείχνουν ότι ο Στρος-Καν είναι μακράν ο δημοφιλέστερος πολιτικός στη Γαλλία, με ποσοστό αποδοχής 76%. Ο πρόεδρος Σαρκοζί καταλαμβάνει την 34η θέση (!) με ποσοστό μόλις 38%. Κι αν γινόταν αύριο μια προεδρική μονομαχία ανάμεσα στους δυο τους, ο πρώτος θα κέρδιζε τον δεύτερο με 52%. Μπορεί να συμπαθεί περισσότερο τις αγορές απ΄ ό,τι θα ήθελαν οι συνάδελφοί του στο Σοσιαλιστικό Κόμμα. Μπορεί να υπάρχουν ακόμη σκιές από ένα σκάνδαλο σεξουαλικής παρενόχλησης στο οποίο αναμείχθηκε το 2008. Αλλά, τη στιγμή αυτή τουλάχιστον, είναι ένας winner. Κι αυτό το έχουν μεγάλη ανάγκη οι Σοσιαλιστές.

Ο ίδιος δηλώνει ότι σκοπεύει να ολο κληρώσει τη θητεία του στο ΔΝΤ (που λήγει τον Σεπτέμβριο του 2012, τέσσερις μήνες μετά τις προεδρικές εκλογές), αλλά δεν αποκλείει να αναθεωρήσει «υπό ορισμένες συνθήκες» την άποψή του. Σύμφωνα με έναν φίλο του, τον οποίο επικαλείται ο Εκόνομιστ, «βρίσκεται ήδη στην κούρσα». Εκτός από τη βαθιά γνώση της οικονομικής επιστήμης και την απέχθειά του προς τους «φονταμενταλιστές της αγοράς», ο Στρος-Καν έχει ακόμη ένα σημαντικό προσόν: μιλά άριστα τη γερμανική γλώσσα. Ο Τόνι Μπάρμπερ των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς είχε εντυπωσιαστεί τον Οκτώβριο του 1998 όταν τον άκουσε να μιλά με τον Όσκαρ Λαφοντέν στο Σααρμπρίκεν, την πρωτεύουσα του Σάαρ. Ήταν η εποχή που η Ευρώπη ετοιμαζόταν να καθιερώσει το ευρώ και οι δύο άνδρες αναζητούσαν τρόπους να περιορίσουν τη δύναμη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Από τότε κύλησε πολύ νερό στ΄αυλάκι. Ο Λαφοντέν παραδέχθηκε ότι δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Ο ΣτροςΚαν έδειξε ότι ακόμη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μπορεί να αποκτήσει ανθρώπινο πρόσωπο. Όσο για την ΕΚΤ, απέκτησε μια αυτονομία- και μια αλαζονεία- που έχει αρχίσει να ενοχλεί.

Μένει να αποσαφηνιστεί η θέση της Σεγκολέν και της σημερινής γραμματέα των Σοσιαλιστών, της Μαρτίν Ομπρί. Για να κάνουμε όμως ακόμη έναν παραλληλισμό με την Ελλάδα, ίσως όταν έλθει η ώρα να μην τις ρωτήσει κανείς.

Δεν έφυγαν μόνοι

«Ποιος ήσασταν; Τι κάνατε στο Παρίσι; Από τι πεθάνατε; Δεν ξέρουμε τίποτα για σας, αλλά βρισκόμαστε εδώ για να σας εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας. Αναπαυθείτε εν ειρήνη, Ζαν-Μαρί».

Το νεκροταφείο του Τιαί, έξω από το Παρίσι, είναι το δεύτερο σε μέγεθος σε όλη την Ευρώπη. Εδώ, γίνονται δύο φορές την εβδομάδα κηδείες όπου δεν κλαίει κανείς. Άστεγοι, ηλικιωμένοι ή καμιά φορά και νέοι, ξένοι χωρίς χαρτιά ή απλώς άτομα που οι οικογένειές τους δεν κατέστη δυνατόν να εντοπιστούν, ο Ζαν-Μαρί, ο Ντομπροζάν, ο Πασκάλ, ο Ζορζ, έχουν ένα κοινό στοιχείο: πέθαναν εντελώς μόνοι. Κανείς δεν τους αναζήτησε. Και κανείς δεν θα τους απηύθυνε τον τελευταίο αποχαιρετισμό αν δεν υπήρχαν οι Νεκροί του δρόμου. Ύστερα από συμφωνία με τον Δήμο του Παρισιού, η οργάνωση αυτή έχει αναλάβει από το 2004 να ενταφιάζει δωρεάν τους απόκληρους σ΄ έναν χώρο 1.000 στρεμμάτων του νεκροταφείου. Και να τους συνοδεύει στην τελευταία τους κατοικία.

Ο Ντομινίκ Γκιγιό δεν γνώριζε τον Ζαν-Μαρί, για τον οποίο εκφώνησε τον παραπάνω σύντομο επικήδειο. Δεν γνώριζε ούτε την Κλαιρ Μισέλ, που συνόδευσε μαζί του τον νεκρό. Πάντα σε ζευγάρια πάνε τα μέλη της οργάνωσης. «Οι υπεύθυνοι φροντίζουν να μην έρχεται η σειρά μας πάνω από μια φορά το τρίμηνο, θα ήταν μακάβριο να επικεντρωθεί κανείς σ΄ αυτό το καθήκον», λέει στη δημοσιογράφο της Μοντ. Πρώην συνδικαλιστής, ο 65χρονος Ντομινίκ θεωρεί πως η δουλειά αυτή αποτελεί χρέος του ως πολίτη. «Όταν οι άνθρωποι είναι ζω ντανοί, δικαιούνται την παρουσία ενός δικηγόρου. Όταν πεθαίνουν, πρέπει να υπάρχει κάποιος που εξασφαλίζει ότι ο ενταφιασμός τους γίνεται με σεβασμό και αξιοπρέπεια».

Όταν η Κλαιρ αναλαμβάνει να γράψει έναν επικήδειο, προτιμά να ξέρει ένα όνομα, μια ημερομηνία γέννησης, ώστε να προσωποποιεί κάπως το κείμενο. Ο Ντομινίκ, πάλι, αυτοσχεδιάζει. Για τον αποχαιρετισμό του Ζορζ διάλεξε ένα ποίημα του Ευγένιου Ποτιέ, με τίτλο Οι νεκροί έχουν ανάγκη τους ζωντανούς. «Πολλοί ξεχνούν ότι ο συντάκτης της Διεθνούς ήταν και ποιητής». Πριν αποχωρήσει, θα αποθέσει στον τάφο ένα γλαστράκι μ΄ ένα ροζ κυκλάμινο. Κι έτσι, αν καμιά μέρα κάποιος τον αναζητήσει, θα ξέρει ότι δεν τον έθαψαν σαν το σκυλί.

Οι Νεκροί του Δρόμου ιδρύθηκαν το 2002 και ήρθαν απότομα στην επικαιρότητα με τον καύσωνα της επόμενης χρονιάς. «Οι αρχές αναγκάστηκαν να παραδεχθούν ότι δεκάδες νεκροί κάθε μήνα ήταν στα αζήτητα και ότι έπρεπε να τους εξασφαλίσουν μια αξιοπρεπή κηδεία», λέει ο πρόεδρος της οργάνωσης Κριστόφ Λουί. Οι απόκληροι θα παραμείνουν στους τάφους για πέντε χρόνια. Ύστερα θα δώσουν τη θέση τους στους επόμενους. Η σορός τους θα αποτεφρωθεί. Η τέφρα θα διασκορπιστεί σ΄ έναν κήπο. Στο βάθος ενός συρταριού, μια λευκή κάρτα θα βεβαιώνει ότι δεν έφυγαν μόνοι.

Ουδείς αθώος

Ένα πρώτο συμπέρασμα από όλον αυτόν τον βομβαρδισμό ειδήσεων, εκτιμήσεων, πιέσεων, παιχνιδιών και εκβιασμών: ουδείς αθώος του αίματος. Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω.

Δεν είναι αθώα ασφαλώς η Ελλάδα. Ψέματα, μαγειρέματα, στατιστικές αλχημείες, μυστικές συμφωνίες με αμερικανικές τράπεζες, έμφαση στην κατανάλωση αντί για την ανάπτυξη, εκτεταμένος δανεισμός, μια καθημερινότητα που δεν ανταποκρινόταν στις οικονομικές δυνατότητες της χώρας και ένας διαρκής χλευασμός των Ευρωπαίων και των «Ευρωλιγούρηδων». Δικαίως δεν μας εμπιστεύονται οι ξένοι. Αδίκως όμως αιφνιδιάζονται. Όφειλαν να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους, ο Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ το δήλωσε ευθαρσώς. Ε, όχι να ζητάει τα ρέστα κι ο Μπαρόζο!

Δεν είναι αθώοι όμως ούτε οι πρωτεργάτες της νομισματικής ένωσης. Όχι αναγκαστικά επειδή έσπρωξαν την Ευρώπη να υιοθετήσει ένα κοινό νόμισμα προτού να είναι έτοιμη, όπως υποστηρίζει ο Πολ Κρούγκμαν. Αλλά επειδή επέμειναν δογματικά στον σεβασμό κάποιων κανόνων, ακόμη και την ώρα που οι μεγάλες χώρες τούς παραβίαζαν. «Δεν υπάρχει κανένας λόγος η Ελλάδα, η Πορτογαλία ή η Ισπανία να εμπνέουν ιδιαίτερη ανησυχία στις αγορές, καθώς όλες οι χώρες, μα όλες, αύξησαν το δημόσιο έλλειμμά τους προκειμένου να αποφύγουν την ύφεση», επισημαίνει στη Λιμπερασιόν ο Σαρλ Υπλός, καθηγητής οικονομίας στο Ινστιτούτο Ανωτάτων Διεθνών Σπουδών και Ανάπτυξης της Γενεύης. Ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας δεν λειτουργεί έχει καταστεί σαφές από καιρό. Η περίπτωση της Ελλάδας, αλλά ακόμη περισσότερο της Ισπανίας που μέχρι πρόσφατα είχε «τέλειους» (και πραγματικούς!) δείκτες, κατέστησε επιτακτική την αντικατάστασή του.

Δεν είναι αθώοι, φυσικά, ούτε οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που ζητούν τώρα την επιβολή σκληρότερων μέτρων στην Ελλάδα. Όχι μόνο επειδή δεν είναι εκλεγμένοι και δεν δικαιούνται, κατόπιν αυτού, να δίνουν μαθήματα σε δημοκρατικές κυβερνήσεις. Αλλά επειδή έχουν τα μέσα να αντιμετωπίσουν τους κερδοσκόπους και αρνούνται να τα χρησιμοποιήσουν. Όταν οι αγορές επιτέθηκαν το 1998 στο δολάριο του Χονγκ Κονγκ, υπενθυμίζει ο Υπλός, η κεντρική τράπεζα παρενέβη εξαγοράζοντας όσο περισσότερα κεφάλαια μπορούσε. Κι έτσι οι κερδοσκόποι την πάτησαν, αφού το χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ σημείωσε άνοδο αντί για την πτώση που είχαν προβλέψει. Ανάλογη παρέμβαση θα μπορούσε να κάνει τώρα και η ΕΚΤ.

«Η κρίση αποκάλυψε τις αδυναμίες μας», αναφέρει έγγραφο που προετοιμάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Και διόρθωση αυτών των αδυναμιών δεν σημαίνει, δεν πρέπει να σημαίνει, επιβολή κυρώσεων εναντίον των πιο φτωχών χωρών του Νότου που έδειξαν μεγαλύτερη επιπολαιότητα (ή ανευθυνότητα) και μικρότερη πειθαρχία. Το κοινό νόμισμα δεν φτάνει, η Ευρώπη πρέπει να προχωρήσει στη συγκρότηση μιας οικονομικής κυβέρνησης και ενός Νομισματικού Ταμείου. Αλλά ούτε αυτό είναι αρκετό, οι ειδικοί προβλέπουν πως η κρίση του χρέους θα φτάσει σύντομα και στην Αμερική, είναι ολόκληρο λοιπόν το οικονομικό μοντέλο της εποχής που τίθεται πλέον υπό αμφισβήτηση.

Τριπλή μετάβαση

Η περίοδος ανάμεσα στην εκλογή νέου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών και την ανάληψη των καθηκόντων του, που κρατά δύο μήνες, χαρακτηρίζεται συχνά από ανασφάλεια και αστάθεια. Ο απερχόμενος πρόεδρος έχει θεωρητικά τη δυνατότητα να αναλάβει πρωτοβουλίες που θα δεσμεύσουν τον διάδοχό του. Στην περίπτωση της εναλλαγής μεταξύ Μπους και Ομπάμα, για παράδειγμα, είχε κυκλοφορήσει ακόμη και το σενάριο του βομβαρδισμού του Ιράν. Ευτυχώς, δεν επαληθεύτηκε.

Αν αυτά συμβαίνουν στην ισχυρή Αμερική, λογικό είναι να συμβαίνουν - σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό- στην ασθενέστερη Ευρώπη. Και ακόμη περισσότερο, γράφει ο Λουίς Μπασέτς στην Ελ Παΐς, αν λάβει κανείς υπόψη ότι η μετάβαση εδώ είναι τριπλή. Πρώτον, αλλάζουν οι ηγέτες. Αντίθετα από τον- κατά γενική ομολογία- ανίκανο Μπαρόζο, ο νέος πρόεδρος και η νέα υπουργός Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης βούτηξαν αμέσως στα βαθιά και δεν μπορεί ασφαλώς να τους καταλογίσει κανείς ευθύνες για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισαν την κρίση. Μαζί με τους ηγέτες άλλαξαν όμως και οι κανόνες του παιχνιδιού: η Συνθήκη της Νίκαιας έδωσε, επιτέλους, την 1η Δεκεμβρίου τη θέση της στη Συνθήκη της Λισαβώνας.

Οι δύο αυτές αλλαγές συνοδεύτηκαν από μια τρίτη, πολύ σημαντικότερη και για πολλούς απροσδόκητη: τη μετάβαση από τον μονοπολικό κόσμο, όπου η Ουάσιγκτον ήλεγχε τις παγκόσμιες υποθέσεις, σε έναν πολυπολικό κόσμο, όπου διεκδικούν ισότιμο ρόλο η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία. Προς το παρόν η Ευρώπη παρακολουθεί αυτή την αλλαγή ως θεατής. Απόδειξη, η στάση της στη Σύνοδο της Κοπεγχάγης για το κλίμα. Το θεσμικό οπλοστάσιο που με τόσο κόπο απέκτησε, και έμοιαζε αρκετό για τη διευρυμένη Ευρώπη, δείχνει τώρα εντελώς ανεπαρκές για τον νέο κόσμο που έχει ξημερώσει.

Εν μέσω αυτής της τριπλής μετάβασης «έπεσε» η ελληνική κρίση, προκαλώντας εντάσεις, διχογνωμίες και αναταράξεις. Πολλά ειπώθηκαν, ακόμη περισσότερα γράφτηκαν, ασκήθηκαν πιέσεις, έγιναν εκβιασμοί, παίχτηκαν κερδοσκοπικά παιχνίδια. Αυτή τη φορά, σημειώνει ο Ισπανός αρθρογράφος, δεν αμφισβητήθηκε η ικανότητα της Ευρώπης να παίξει ένα ρόλο στα παγκόσμια πράγματα (να είναι ένας global player, όπως το είπε με τη χαριτωμένη προφορά του ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ στο Ευρωκοινοβούλιο), αλλά η ίδια η δυνατότητά της να υπάρχει. Όπως τη δεκαετία του ΄90 επενέβη η αμερικανική αεροπορία για να σταματήσει τις σφαγές στην καρδιά της Ευρώπης, τα Βαλκάνια, έτσι προτάθηκε τώρα από κάποιους να ανατεθεί η διάσωση της ευρωζώνης στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Ευτυχώς, επικράτησαν ωριμότερες σκέψεις. Η επόμενη πρόκληση είναι να αξιοποιηθεί αυτή η κρίση για να συγκροτηθεί μια πραγματική οικονομική κυβέρνηση της Ευρώπης. Αλλά μην κρατάτε την αναπνοή σας.

Είμαστε όλοι αισιαπαισιόδοξοι

Όπως έλεγε και ο Χέλντερλιν, «όπου υπάρχει ο κίνδυνος, αυξάνεται και η δύναμη της σωτηρίας».

Μπροστά στον κίνδυνο να καταρρεύσει ολόκληρη η ευρωζώνη, κινητοποιήθηκε ο γαλλογερμανικός μηχανισμός της σωτηρίας. Βοήθησε βέβαια και η προθυμία του ασθενούς να αγοράσει, εν μέσω κρίσης, τα όπλα που του πρόσφεραν οι επίδοξοι σωτήρες του. Σε κάθε περίπτωση, η κρίση θα ξεπεραστεί. Για κάποιους, μάλιστα, είναι μια ευκαιρία να δείξει η Ευρώπη ότι εκτός από τα συμφέροντα υπάρχει και η αλληλεγγύη. Εκτός από την οικονομία υπάρχει και η πολιτική.

Τον περασμένο Νοέμβριο, σε μια ομιλία που εκφώνησε στη Μαδρίτη, ο Εντγκάρ Μορέν δήλωσε «αισιαπαισιόδοξος» γι΄ αυτά που συμβαίνουν στον κόσμο. Ο Φελίπε Γκονθάλεθ χρησιμοποίησε μάλιστα αυτόν τον νεολογισμό για να περιγράψει την κατάσταση στην Ευρώπη. Η Γηραιά Ήπειρος μοιάζει με υπνοβάτη, δηλώνει τώρα ο 88χρονος Γάλλος κοινωνιολόγος σε συνέντευξή του στην Ελ Παΐς. Σαν να έχει πάθει αρτηριοσκλήρωση. Όλα είναι σε λήθαργο. Για να καταλάβουμε τι έχει συμβεί, πρέπει να θυμηθούμε ότι ο στόχος της οικοδόμησης της Ευρώπης ήταν να αποτραπεί η αυτοκτονία της μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και ο πυρήνας αυτής της ιδέας ήταν η Γαλλία και η Γερμανία, τότε βασικοί αντίπαλοι (και πρωτεργάτες σήμερα της σωτηρίας της Ελλάδας). Αλλά οι εθνικισμοί εμπόδισαν τη συγκρότηση ενός είδους συνομοσπονδίας. Κι έτσι η οικοδόμηση έγινε μόνο σε οικονομική βάση.

Όταν προέκυψε λοιπόν τα τελευταία χρόνια η ανάγκη για μια πολιτική συμφωνία- συνεχίζει ο Μορέν- παρουσιάστηκαν δύο εμπόδια. Ήταν πολύ δύσκολο να ενσωματωθούν στο ευρωπαϊκό σχέδιο οι χώρες που ανήκαν στη σοβιετική σφαίρα επιρροής, καθώς η οικονομία τους δεν βρισκόταν στο ίδιο επίπεδο μ΄ εκείνη των χωρών που ήταν ήδη μέλη. Επιπλέον, ο πόλεμος στο Ιράκ έδειξε το χάσμα ανάμεσα στις χώρες της «Δύσης» και σ΄ εκείνες της «Ανατολής». Οι πρώτες είχαν μια αρνητική προδιάθεση, οι δεύτερες έβλεπαν τις Ηνωμένες Πολιτείες ως τον λυτρωτή του Ιράκ. Έγινε λοιπόν φανερό ότι δεν ήταν δυνατή ούτε η πολιτική ούτε η συναισθηματική ένωση. Το μόνο πεδίο στο οποίο μπορούσε να υπάρξει πρόοδος ήταν το οικονομικό.

Υπάρχει διέξοδος προς τα εμπρός; Υπάρχει τρόπος στην «αισιαπαισιοδοξία» να βαρύνει περισσότερο το πρώτο σκέλος από το δεύτερο; Όπως επισημαίνει ο Μορέν, η ψυχή της Ευρώπης βρίσκεται από τον 18ο αιώνα στις γυναίκες, στη μουσική και στην ποίηση. Ενώ οι άνδρες ήταν αφοσιωμένοι στον πόλεμο, στην οικονομία, στην κατάκτηση της υλικής εξουσίας, οι γυναίκες- είτε ήταν αριστοκράτισσες είτε αστές- δέχονταν στα σαλόνια τους ανθρώπους σαν τον Σέλεϊ, τον Ρεμπώ, τον Μπετόβεν και τον Μότσαρτ. Αυτές θα δώσουν λοιπόν πάλι τη λύση.

Θα πρέπει να επισημανθεί, πάντως, ότι από τα έξι πρόσωπα που έφτασαν χθες το μεσημέρι σε συμφωνία για τη στήριξη της Ελλάδας, μόνο ένα ήταν γυναίκα. Κι ήταν η λιγότερο πρόθυμη απ΄ όλους.

Ανασκόπηση ζωής

Η ιατρική επιστήμη είναι σαφής: από τη στιγμή που γίνεται διάγνωση σε κάποιον ότι πάσχει από τη λεγόμενη ασθένεια Λου Γκέριγκ (ΑLS), του μένουν δύο με πέντε χρόνια ζωής.

O Τόνυ Τζουντ προφανώς το γνωρίζει. Κι επειδή η διάγνωση σ΄ εκείνον έγινε πριν από 16 μήνες, γνωρίζει επίσης ότι τα περιθώρια στενεύουν επικίνδυνα. Ίσως γι΄ αυτό αποφάσισε να εμφανιστεί δημοσίως τον περασμένο Οκτώβριο στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, καθισμένος σε μια αναπηρική πολυθρόνα και μ΄ένα αναπνευστικό μηχάνημα προσαρμοσμένο στη μύτη του, και να μιλήσει σε 700 ανθρώπους για το μέλλον της σοσιαλδημοκρατίας. Κι ύστερα να ξεκινήσει μια σειρά αυτοβιογραφικών άρθρων στο Νew Υork Review of Βooks. «Αυτή η αρρώστια σε φυλακίζει, και κάθε τόσο αισθάνεσαι μια απελπισμένη ανάγκη να σπάσεις τα δεσμά και να πεις στον έξω κόσμο πώς νιώθεις», είπε στον δημοσιογράφο του περιοδικού Chronicle of Ηigher Εducation που τον επισκέφθηκε πρόσφατα στο σπίτι του, στη Νέα Υόρκη. «Η φυλακή μου συρρικνώνεται κατά 15 πόντους κάθε εβδομάδα. Κάποια στιγμή στο μέλλον θα με συντρίψει, αλλά δεν ξέρω πότε ακριβώς θα συμβεί αυτό».

Ο 62χρονος Βρετανός ιστορικός, που διατηρεί πλήρως την πνευματική του διαύγεια αλλά έχει χάσει την ικανότητα να κινεί οποιονδήποτε μυ του σώματός του, κάνει με τα άρθρα αυτά και μια ανασκόπηση της ζωής του. Θυμάται τα καλοκαίρια που πέρασε στα ισραηλινά κιμπούτς, τότε που ήταν νέος και ενθουσιώδης σιωνιστής. Θυμάται το σοκ που είχε πάθει ακούγοντας νεαρούς στρατιώτες να μιλούν για την κατοχή αραβικών εδαφών σαν να ήταν το πιο φυσιολογικό πράγμα του κόσμου. Θυμάται τις αντιδράσεις που ξεσήκωσαν δύο άρθρα του στο ΝΥRΒ. Στο πρώτο, που δημοσιεύτηκε στις αρχές του 2002, συνέκρινε το Ισραήλ με το γαλλικό αποικιοκρατικό καθεστώς στην Αλγερία. Στο δεύτερο, λίγους μήνες αργότερα, υποστήριζε ότι η λύση των δύο κρατών έχει πεθάνει και ότι το Ισραήλ πρέπει να μετατραπεί από εβραϊκό σε δι-εθνικό κράτος. Πάνω από 1.000 επιστολές διαμαρτυρίας έφτασαν στο περιοδικό. Κι όταν τον Οκτώβριο του 2006 προσκλήθηκε να μιλήσει στο πολωνικό προξενείο της Νέας Υόρκης, η εκδήλωση ματαιώθηκε με απαίτηση της Αμερικανικής Εβραϊκής Επιτροπής και της Αντι-δυσφημιστικής Ένωσης.

Ο Τόνυ Τζουντ θέλει ακόμη, όσο είναι καιρός, να υπερασπιστεί τη σοσιαλδημοκρατία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η υπόλοιπη Δύση- τόνισε στη διάλεξή του- έχουν τέτοια εμμονή με την αποτελεσματικότητα και την παραγωγικότητα, ώστε έχουν ξεχάσει τη σημασία άλλων ηθικών επιταγών, όπως είναι η δικαιοσύνη, η ισότητα και η ατομική ευημερία. «Σε αυτήν την εποχή της ανασφάλειας, το καλύτερο που μπορεί να ελπίζει κανείς είναι μια σοσιαλδημοκρατία του φόβου. Ατελείς βελτιώσεις σε μια μη ικανοποιητική συγκυρία, τίποτα περισσότερο δεν μπορούμε να επιδιώκουμε».

Περί μαντίλας και άλλων δαιμονίων

Πλήρης σύγχυση επικρατεί στους κόλπους της γαλλικής Αριστεράς για τη θέση που πρέπει να έχουν τα ισλαμικά σύμβολα στην καθημερινή ζωή. Και ήλθε η υποψηφιότητα μιας μαντιλοφορούσας για να δέσει το γλυκό.

Άστραψε και βρόντηξε την περασμένη Κυριακή η Σοσιαλίστρια βουλευτής Ορελί Φιλιπεττί σχολιάζοντας την απόφαση του Νέου Αντικαπιταλιστικού Κόμματος (ΝΡΑ) να περιλάβει στις λίστες των υποψηφίων του για τις περιφερειακές εκλογές μια γυναίκα που φορά την ισλαμική μαντίλα. «Να πάνε να ξαναδιαβάσουν τον Μαρξ μπας και θυμηθούν ότι η θρησκεία είναι το όπιο του λαού. Οι Γάλλοι εργάτες δεν είναι υποχρεωμένοι να διαβάζουν το Κοράνι ή τη Βίβλο», τόνισε στη γαλλική τηλεόραση. Όσο για τον νόμο που απαγορεύει την μπούρκα στους δημόσιους χώρους, με τον οποίο το κόμμα της διαφωνεί, εκείνη δήλωσε ότι θα τον υπερψηφίσει.

Για σοβαρή αποκήρυξη των αρχών της κοσμικότητας και της ισότητας ανδρών και γυναικών κατηγόρησε το ΝΡΑ και η Ανί Σιζιέ, πρόεδρος της Ένωσης Διεθνούς Δικαίου των Γυναικών. Ένα κόμμα, που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί τους καταπιεσμένους- γράφει στη Λιμπερασιόν -, υιοθετεί ένα σύμβολο που σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης είναι ταυτισμένο με τις διακρίσεις κατά των γυναικών, τη συγκάλυψη του σώματός τους, τον υποβιβασμό τους. Και εκφράζει έμπρακτα την αλληλεγγύη του προς τις χειρότερες δικτατορίες, όπως η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν που επέβαλε εδώ και 30 χρόνια τη μαντίλα σε όλες τις γυναίκες.

Οι απόψεις αυτές χαρακτηρίζονται τουλάχιστον από άγνοια. Η μαντίλα δεν αποτελεί από μόνη της σύμβολο καταπίεσης. Μια γυναίκα που επιλέγει η ίδια να την φοράει μπορεί να δηλώνει ταυτόχρονα «φεμινίστρια και κοσμική», όπως συμβαίνει με την Ιλχάμ Μουσαΐντ, την υποψήφια του ΝΡΑ. Μουσουλμάνος και κοσμικός δεν είναι κατ΄ ανάγκην ασύμβατα πράγματα- αρκεί να μη θεωρείς το Ισλάμ ανώτερο από τις υπόλοιπες θρησκείες ή αξίες. Όπως μάλιστα παρατηρεί στην ίδια εφημερίδα η ανθρωπολόγος Ντουνιά Μπουζάρ, μπορείς αντίθετα να είσαι άθεος και όχι κοσμικός στην περίπτωση που θέλεις να επιβάλεις τον αθεϊσμό σου στους άλλους. Διαφορετικά είναι τα πράγματα όταν η γυναίκα υποχρεώνεται να καλύπτει το κεφάλι της, όπως συμβαίνει στο Ιράν. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που η μαντίλα απαγορεύτηκε στα γαλλικά σχολεία: επειδή οι μαθήτριες υποχρεώνονταν συχνά να την φορούν από τους γονείς τους ή τα αδέλφια τους. Και έπρεπε το κράτος να αποτρέψει την καταπίεση και την ταπείνωσή τους. Μια ταπείνωση που φτάνει στα άκρα στην περίπτωση της μπούρκας, ενός ισλαμικού συμβόλου που υιοθετούν- και θέλουν να επιβάλουν- οι εξτρεμιστικές ισλαμικές οργανώσεις. Ένα τέτοιο σύμβολο δεν έχει θέση σε μια σύγχρονη δυτική δημοκρατία- για την ακρίβεια, δεν έχει θέση σε καμιά ελεύθερη κοινωνία - και καλώς θέλει να το απαγορεύσει ο Σαρκοζί. Μulticulturalism σημαίνει συνύπαρξη και διάλογος μεταξύ πολιτισμών, όχι παράθυρο στον σκοταδισμό.

Μήπως οι Ταλιμπάν ήταν Εβραίοι;

Ό,τι δεν έκαναν οι πόλεμοι, όσα προβλήματα δεν έλυσαν οι επαναστάσεις, οι ίντριγκες και τα φυσικά φαινόμενα, να μπορεί άραγε να τα λύσει μια (αμφιλεγόμενη) αρχαιολογική ανακάλυψη;

Oι Παστούν είναι η μεγαλύτερη εθνότητα του Αφγανιστάν (44% του πληθυσμού) και μία από τις μεγαλύτερες εθνότητες του Πακιστάν. Περιλαμβάνει τα δύο άκρα, τον θεό και τον διάβολο, τον μετριοπαθή πρόεδρο Καρζάι, τον φιλοδυτικό αντίπαλό του Αμπντάλα Αμπντάλα και τους φανατικούς «μαθητές» του Ισλάμ, τους Ταλιμπάν, που προσκυνούν τον μουλά Ομάρ και τον Οσάμα μπιν Λάντεν. Είναι, με άλλα λόγια, το κλειδί για οποιαδήποτε λύση στα προβλήματα της περιοχής.

Μια Ινδή ερευνήτρια, η Σαχνάζ Αλί από το Ινστιτούτο Ανοσοαιματολογίας της Βομβάης, επιχειρεί τώρα να αποδείξει έναν εκ πρώτης όψεως εξωφρενικό ισχυρισμό κάποιων μεμονωμένων Ισραηλινών επιστημόνων: ότι οι Ταλιμπάν, ως μέλη της εθνότητας των Παστούν, είναι μακρυνοί συγγενείς μιας από τις χαμένες φυλές του Ισραήλ, των Εφραίμ, που εκτοπίστηκαν από την πατρίδα τους μετά την κατάληψή της από τους Ασσύριους, κατά τον 7ο π.Χ. αιώνα. Οι ορκισμένοι εχθροί των Εβραίων, δηλαδή, έχουν εβραϊκές ρίζες! Η έρευνα πραγματοποιείται στο «κόσμημα» της ισραηλινής ερευνητικής τεχνολογίας, το ινστιτούτο Τechnion, και θα διαρκέσει τουλάχιστον τρεις μήνες. Λεπτομέρεια: τη χρηματοδοτεί το ισραηλινό υπουργείο Εξωτερικών.

Όπως επισημαίνει η Ρεπούμπλικα, δεν είναι η πρώτη φορά που η ισραηλινή κυβέρνηση ενδιαφέρεται για εθνότητες που έχουν ή θα μπορούσε να έχουν εβραϊκές ρίζες. Με βάση τον Νόμο της Επιστροφής, που επιτρέπει την επιστροφή στο Ισραήλ κάθε Εβραίου, όπου κι αν βρίσκεται, μετανάστευσαν τη δεκαετία του ΄80 στη χώρα οι Φαλάσα της Αιθιοπίας, ένας λαός που θεωρείται προϊόν της ένωσης του βασιλιά Σολομώντα και της βασίλισσας του Σαβά. Πρόσφατα εγκρίθηκε ένα άλλο πρόγραμμα, που αφορά την «επιστροφή» περίπου 7.000 Γιων του Μανασσή από την Ινδία. Χρειάζεται βέβαια πλούσια φαντασία για να υποθέσει κανείς ότι η επόμενη ισραηλινή πρωτοβουλία θα αφορά τη μαζική μετανάστευση των Ταλιμπάν...

Όπως επισημαίνει ο Αριέχ Γκαλίν, ιδρυτής μιας εθελοντικής οργάνωσης για τη βελτίωση των σχέσεων του Ισραήλ με τον κόσμο, «η έρευνα για τις εβραϊκές ρίζες των Ταλιμπάν θα μπορούσε να έχει θετικό αντίκτυπο στη γεωπολιτική κατάσταση στο Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Κασμίρ και την Ινδία, καθώς και να αποτελέσει πνευματικό αντίδοτο στο δηλητήριο των Ταλιμπάν, των Σαλαφιτών και των Ουαχαμπιτών». Μακάρι να ήταν έτσι. Μακάρι μια θεωρία να μπορούσε να σβήσει προαιώνιες έχθρες και κληρονομιές δεκαετιών, αν όχι αιώνων. Και για τους Παλαιστίνιους, άλλωστε, έχουν κυκλοφορήσει κατά καιρούς θεωρίες ότι είναι μακρινοί απόγονοι των Εβραίων. Όλοι είναι λοιπόν συγγενείς, μακρινά ξαδέλφια, γιατί λοιπόν να μη μπορούν να μοιραστούν τη γη τους και να ζήσουν αγαπημένοι;

Επειδή τα προβλήματα είναι πολιτικά, έχουν να κάνουν με μίση, αδικίες και θρησκευτικούς φανατισμούς, φτώχεια και κατοχή, δεν λύνονται με επίκληση της Ιστορίας.

Πεινασμένοι και περίεργοι

«Μείνετε πεινασμένοι. Μείνετε περίεργοι»: με αυτήν τη φράση από το τελευταίο τεύχος του περιοδικού Τhe Whole Εarth Catalog έκλεισε τον Ιούνιο του 2005 ο Στιβ Τζομπς την ομιλία του στην τελετή αποφοίτησης του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ.

Το περιοδικό εκείνο το έβγαζε κάποιος Στιούαρτ Μπραντ. Κυκλοφόρησε στα τέλη της δεκαετίας του ΄60 και θεωρούνταν η Βίβλος της αντικουλτούρας. Για τον Τζομπς, ήταν κάτι σαν το Google σε χαρτί, 35 χρόνια πριν εμφανιστεί το Google. Τόσο έξυπνο, τόσο χρήσιμο, τόσο ανατρεπτικό. «Πάντα ευχόμουν για τον εαυτό μου να παραμείνω πεινασμένος και περίεργος», είπε ο ιδρυτής της Αpple, που μόλις είχε μάθει ότι δεν θα πέθαινε τελικά από καρκίνο. «Και τώρα, καθώς αποφοιτάτε, αυτό εύχομαι και για σας». Ο Τζομπς παρέμεινε πεινασμένος, και πριν από λίγες ημέρες παρουσίασε το καινούργιο εργαλείο με το οποίο αποσκοπεί να αλλάξει τον κόσμο, το iΡad. Πεινασμένος παρέμεινε όμως και ο Μπραντ. Και στα 71 του, ο Αμερικανός βιολόγος και ανθρωπολόγος που κάποτε μάζεψε 10.000 ανθρώπους για να ακούσουν τους Grateful Dead, εξέδωσε ένα βιβλίο με το οποίο ρίχνει το γάντι στο οικολογικό κίνημα. Το ονόμασε «Whole Εarth Discipline: Ένα Οικοπραγματιστικό Μανιφέστο», μια προφανή παραπομπή σ΄ εκείνη τη διανοητική του περιπέτεια. «Νοιάζομαι για τη Γη και για το μέλλον της ανθρωπότητας», γράφει. Και ακριβώς γι΄ αυτό, αναθεώρησε τις απόψεις του σε τέσσερα βασικά ζητήματα της εποχής μας.

Το πρώτο είναι οι πόλεις, όπου ζουν ήδη οι μισοί κάτοικοι του πλανήτη. Όχι, η λύση δεν είναι η αποκέντρωση, τονίζει ο Μπραντ. Οι πόλεις προσφέρουν ελευθερίες και ευκαιρίες που δεν προσφέρουν τα χωριά (ιδιαίτερα στις γυναίκες) και έχουν μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα, αφού περισσότεροι άνθρωποι είναι συγκεντρωμένοι σε μικρότερους χώρους. Ας αφήσουμε λοιπόν τους ανθρώπους να ζήσουν εκεί, και ας ικανοποιήσουμε τις ενεργειακές τους ανάγκες κατασκευάζοντας σύγχρονα και ασφαλή πυρηνικά εργοστάσια. Η τεχνολογία αναπτύσσεται ταχύτατα, τα πυρηνικά απόβλητα σύντομα δεν θα αποτελούν πρόβλημα.

Το τρίτο ζήτημα (μάλλον το μαντέψατε) είναι οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί. Η αντίθεση στη χρησιμοποίησή τους είναι, κατά τον συγγραφέα, το μεγαλύτερο λάθος του οικολογικού κινήματος. «Σε κάνα δυο χρόνια θα βγει ένα σογιέλαιο με λιπαρά οξέα ωμέγα-3 που θα μειώνει τις καρδιοπάθειες», λέει στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς». «Ποιος μπορεί να αντιταχθεί σε κάτι τέτοιο;». Δεν πρέπει να διστάζουμε, τέλος, να χρησιμοποιήσουμε τη γεωμηχανική (geoengineering) για να τροποποιήσουμε το κλίμα του πλανήτη. Ιδέες υπάρχουν πολλές.

«Είμαστε σαν τους θεούς», γράφει ο Μπραντ, επαναλαμβάνοντας τη φράση που είχε γράψει το 1968 στην εισαγωγή του Whole Εarth Catalog. «Και πρέπει να ανταποκριθούμε άριστα σε αυτόν τον ρόλο». Είμαστε όμως και διαφορετικοί από εκείνους, ως προς το ότι πρέπει να κάνουμε την αυτοκριτική μας. Εκείνος την έκανε, και ήταν συντριπτική, η Ιστορία θα δείξει αν έχει δίκιο.

Ο ασθενής είναι έτοιμος να χειρουργηθεί

O Αμός Οζ είναι έτοιμος σήμερα να κάνει μία πρόβλεψη: θα έρθει μια μέρα που θα ανοίξει παλαιστινιακή πρεσβεία στο Ισραήλ και ισραηλινή πρεσβεία στην Παλαιστίνη. Και θα μπορεί κανείς να πάει με τα πόδια από τη μία στην άλλη, αφού η πρώτη θα βρίσκεται στη Δυτική Ιερουσαλήμ και η δεύτερη στην Ανατολική.

Ο Ισραηλινός συγγραφέας δεν είναι σε θέση να πει πότε θα επαληθευθεί η πρόβλεψή του. Και δεδομένου ότι είναι ήδη 70 ετών, ίσως να μη ζήσει τη δικαίωσή του. Δεν έχει όμως καμιά αμφιβολία ότι έτσι θα γίνει. Και ο λόγος είναι απλός. Όπως εξηγεί σε μια συζήτησή του με τον διευθυντή του Νουβέλ Ομπζερβατέρ Ζαν Ντανιέλ, οι περισσότεροι Ισραηλινοί Εβραίοι και οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι Άραβες έχουν πλέον επίγνωση ότι θα υπάρξουν δύο κράτη. Είναι χαρούμενοι γι΄ αυτό; Όχι. Θα ξεχυθούν στους δρόμους και θα το ρίξουν στον χορό όταν γεννηθεί το παλαιστινιακό κράτος; Όχι. Ξέρουν όμως ότι θα γίνει κι ας πιστεύουν μερικοί από αυτούς ότι θα πρόκειται για καταστροφή. Ο ασθενής είναι έτοιμος να χειρουργηθεί, μπορεί να μην του αρέσει, μπορεί οι γιατροί να είναι δειλοί, αλλά εκείνος είναι αποφασισμένος.

Ο Ντανιέλ θα ήθελε πολύ να συμφωνήσει, αλλά έχει μια επιφύλαξη: δεν είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί και στις δύο πλευρές θρησκευτικός φανατισμός; Και δεν αποτελεί αυτό μια τραγική υπαναχώρηση; Ο Οζ συμφωνεί. Οι φανατικοί αλληλοβοηθούνται, οι μεν παίζουν το παιχνίδι των δε. Στη Μέση Ανατολή δεν υπάρχει πλέον μια σύγκρουση μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, αλλά ένας πόλεμος κατά των φανατικών. Ο διάλογος ανάμεσα σε έναν εχέφρονα Ισραηλινό και σε έναν κοσμικό Παλαιστίνιο μπορεί να μην είναι πάντα εύκολος, αλλά είναι δυνατός. Και θα δώσει καρπούς. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα χρόνια μετά την επίτευξη της ειρήνης θα είναι ρόδινα. Η ειρήνη δεν είναι μια ιστορία αγάπης ούτε μια σκηνή από ένα μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι, όπου οι πρώην αντίπαλοι ξεσπούν σε λυγμούς λέγοντας ότι αγαπιούνται και ότι είναι έτοιμοι να κάνουν όποια θυσία χρειαστεί. Ξέφρενο σεξ μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων δεν θα δούμε. Το πραγματικό χάσμα ανάμεσά τους είναι ψυχολογικό, και αυτό θα κλείσει σιγά σιγά όπως συνέβη στην Ευρώπη.

Ο συγγραφέας της "Ιστορίας αγάπης και σκότους" κάνει ακόμη μία πρόβλεψη. Χρειάστηκαν στην Ευρώπη δύο χιλιάδες χρόνια τραγωδιών και σφαγών για να φτάσει στη σταθερότητα και την αρμονία που τη χαρακτηρίζουν σήμερα. Ε, η Μέση Ανατολή δεν θα χρειαστεί τόσο πολύ. Η ειρήνη είναι σήμερα πιο κοντά από όσο οποιαδήποτε στιγμή τον τελευταίο αιώνα.

Σαν την επίσκεψη στον οδοντίατρο

Οι σύνοδοι κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι σαν την επίσκεψη στον οδοντίατρο: πρέπει να την κάνεις, αλλά πάντα σ΄ ενοχλεί.

Η παρομοίωση αυτή αναφέρεται στην έκθεση «Δίπλα δίπλα: Διαμορφώνοντας μια στρατηγική σχέση ΗΠΑ- Ε.Ε.», που συντάχθηκε από μια ομάδα think tanks των δύο πλευρών υπό τη διεύθυνση των Ντάνιελ Χάμιλτον και Φράνσις Μπάρουελ. Οι σύνοδοι αυτές δεν άρεσαν ποτέ στους Αμερικανούς προέδρους, που βαριόντουσαν τη γραφειοκρατία των Ευρωπαίων και την εξαντλητική τους πολυφωνία. Τα τελευταία 17 χρόνια, όμως, δεν είχαν χάσει καμία. Απλώς η συχνότητά τους μειώθηκε από εξαμηνιαία επί Κλίντον σε ετήσια επί Τζορτζ Μπους του νεώτερου.

Με τον Ομπάμα τα πράγματα αλλάζουν. Κι αυτό, για τρεις λόγους. Πρώτον, επειδή οι δύο προηγούμενες σύνοδοι στις οποίες έλαβε μέρος, στην Πράγα και την Ουάσιγκτον, δεν οδήγησαν σε κανένα αποτέλεσμα. Δεύτερον, επειδή το καταστροφικό αποτέλεσμα της Μασαχουσέτης και οι εκλογές που θα γίνουν τον Νοέμβριο για τη μερική ανανέωση του Κογκρέσου στρέφουν όλο και περισσότερο τον Αμερικανό πρόεδρο προς το εσωτερικό μέτωπο. Τρίτον, επειδή το πρόγραμμά του δεν διαμορφώνεται τόσο με βάση τις δεσμεύσεις του, όσο με τις προτεραιότητές του. Όπως σημειώνει ο Λουίς Μπασέτς στην Ελ Παΐς, οι σύμβουλοι του Ομπάμα δουλεύουν με βάση το τέταρτο της ώρας, χρονική μονάδα που θεωρούν επαρκή για την προσέγγιση ενός προβλήματος ή την παραχώρηση μιας συνέντευξης. Με βάση τις προτεραιότητες που υπάρχουν αυτή τη στιγμή, για τη σύνοδο κορυφής που είχε προγραμματιστεί για τον ερχόμενο Μάιο στη Μαδρίτη θα μπορούσε να διατεθεί ένα τέταρτο, άντε δύο. Επειδή κάτι τέτοιο δεν είναι προφανώς πολύ πρακτικό, ο Ομπάμα προτίμησε να την ακυρώσει.

Σύμφωνα πάντα με την προαναφερθείσα έκθεση, οι Αμερικανοί είναι κουρασμένοι με την ευρωπαϊκή κωλυσιεργία και ζητούν από τους 27 να συμφωνήσουν το ταχύτερο σε μια σειρά από θέματα όπου η συνεργασία της Ουάσιγκτον με τις Βρυξέλλες μπορεί να φέρει αποτελέσματα: τις σχέσεις με τη Ρωσία, το καθεστώς της Τουρκίας, τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις στη Μέση Ανατολή και τον πόλεμο στο Αφγανιστάν. Σε όλα αυτά τα θέματα, η «Ομπαμάνια» που κατέκλυσε πέρυσι την Ευρώπη δεν βοήθησε να βρεθούν λύσεις. Και σαν να μη φτάνει αυτό, οι Ευρωπαίοι επέκριναν ανοιχτά τον Ομπάμα για τη συμφωνία με τη Βραζιλία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική κατά τη σύνοδο της Κοπεγχάγης, ενώ οι Γάλλοι εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους για την απόβαση Αμερικανών πεζοναυτών στην Αϊτή και τη συγκρότηση του τριγώνου ΗΠΑ- Βραζιλίας- Καναδά για τον συντονισμό της διανομής της βοήθειας.

«Η στάση του Ομπάμα λειτουργεί σαν ένας καθρέφτης που αντανακλά τις αδυναμίες μας», παρατηρεί ο Γάλλος αναλυτής Ντομινίκ Μουαζί, για τον οποίο η Αμερική έχει περάσει ήδη στη μετα-αμερικανική εποχή. Η Ευρώπη θα μπορέσει άραγε να κάνει το ίδιο;

Το παν είναι να τρέχεις

Μια σειρά προειδοποιητικών απεργιών άρχισε χθες στη Γερμανία με αίτημα μισθολογικές αυξήσεις, ενώ σειρά παίρνουν σε λίγες ημέρες οι Έλληνες εργαζόμενοι. Ώστε η πάλη των τάξεων ζει και βασιλεύει;

Κάποτε, οι εργαζόμενοι μπορούσαν να αναπνέουν έξω από τη δουλειά τους. Με τα χρήματα που κέρδιζαν μπορούσαν να ενταχθούν σε μια κοινότητα (την εθνική κοινότητα), έναν κόσμο (τον πολιτισμό) και έναν χώρο (το έδαφος της χώρας τους). Χάρις στο εισόδημά τους, είχαν ελεύθερο χρόνο, μπορούσαν να ερωτεύονται, διαμόρφωναν μια ταυτότητα. Αλλά η νέα οργάνωση της εργασίας άλλαξε τα πράγματα. Η ατομική αξιολόγηση της παραγωγικότητας έχει δημιουργήσει έναν διχασμό στο εσωτερικό του ατόμου. Ο εργαζόμενος έχει μετατραπεί σε ένα είδος εργοδότη του εαυτού του: ένα κομμάτι, το υποκείμενο, απασχολεί το άλλο κομμάτι, το σώμα, και του ζητά μια σειρά από πράγματα. Αν αυτά τα πράγματα είναι πολλά, το σώμα αναγκάζεται να δουλέψει και έξω από την επιχείρηση. Ζητά, για παράδειγμα, βοήθεια από τον/τη σύζυγο. Πληρώνει ο ίδιος για την εκπαίδευσή του. Δεν είναι τυχαίο ότι σε πολλούς εργαζόμενους χαρίζουν δώρα όπως τηλέφωνα ή ηλεκτρονικούς υπολογιστές, ώστε να μεταφέρουν τη δουλειά στο σπίτι τους.

Αυτά λέει σε συνέντευξή του στην Ελ Παΐς ο αλγερινής καταγωγής φιλόσοφος Σίντι Μοχάμεντ Μπαρκάτ, που διδάσκει στο Τμήμα Εργονομίας και Ανθρώπινης Οικολογίας του Πανεπιστημίου της Σορβόνης. Κατά την άποψή του, οι νέες τεχνικές επιχειρηματικής διαχείρισης μεταφέρουν τον κοινωνικό ανταγωνισμό στο εσωτερικό του ατόμου, δημιουργώντας μια αντίφαση ανάμεσα στο υποκείμενο που διατάζει και το σώμα που υπακούει. Αυτή η αντίφαση αποδεικνύεται μερικές φορές αφόρητη. Όταν ζητάς από μια μηχανή να δουλέψει πάνω από τις δυνατότητές της, υπάρχει κίνδυνος να σπάσει. Όταν ζητάς από έναν εργαζόμενο να υπερβεί τις δυνατότητές του, υπάρχει κίνδυνος να πέσει από το παράθυρο- όπως συνέβη επανειλημμένα στη France Τelecom και άλλες γαλλικές επιχειρήσεις. Σε μια συλλογική διαπραγμάτευση ανάμεσα στα συνδικάτα και τους εργοδότες μπορεί να υπάρξει συμφωνία ή διαφωνία. Αλλά δεν μπορεί να γίνει διαπραγμάτευση ανάμεσα σε ένα άτομο και τον εαυτό του.

Το βασικό ζήτημα της εποχής μας, τονίζει ο Μοχάμεντ Μπαρκάτ, είναι πώς οι εργοδότες θα κάνουν τον κόσμο να τρέχει. Δεν φτάνει πια να θέλεις απλώς να δουλέψεις. Για τον σκοπό αυτό παίρνουν μονάχα νέους, ανθρώπους που πιστεύουν στην ιδέα ότι είναι winners κι όχι losers, που είναι διατεθειμένοι να κινούνται. Το αποφασιστικό στοιχείο σήμερα είναι η κίνηση. Ο κόσμος τρέχει για να προλάβει, όχι μόνο τον μισθό, όχι μόνο την αναγνώριση, τρέχει για το ίδιο το τρέξιμο. Όταν τρέχεις, δημιουργείται ένα νήμα, κι αν σταματήσεις το νήμα σπάει. Τρέχοντας, χαράζεις μια γραμμή. Αυτή η γραμμή δεν υπάρχει πραγματικά. Υπάρχει μόνο όταν τρέχεις.

Πλήρης ανικανότητα

Όποτε ρωτάμε τους φίλους Ιταλούς τι έχουν πάθει και ψηφίζουν ξανά και ξανά τον Μπερλουσκόνι, μια από τις πιο συνηθισμένες απαντήσεις τους είναι η εξής: «Ξέρετε καμιά εναλλακτική λύση;».

Την αποκαλούν «σοφή», γιατί φιλοξενεί το πιο παλιό πανεπιστήμιο του κόσμου (ιδρύθηκε το 1088 και έχει σήμερα 80.000 φοιτητές) και έχει το υψηλότερο ποσοστό αποφοίτων ανωτάτων σχολών σε όλη την Ιταλία. Τη θεωρούν πρότυπο χρηστής διαχείρισης. Όπως εξηγεί ο νεαρός περιφερειακός γραμματέας του Δημοκρατικού Κόμματος Στέφανο Μπονατσίνι, «εδώ γεννήθηκαν οι πρώτοι παιδικοί σταθμοί, τα πρώτα νηπιαγωγεία και ένα αποτελεσματικό σύστημα δημόσιας υγείας». Πάνω απ΄ όλα, όμως, η πόλη αυτή των 380.000 κατοίκων είναι- ή μάλλον ήταν- γνωστή ως «κόκκινη Μπολώνια», αφού ήταν το οχυρό πρώτα του θρυλικού Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, και στη συνέχεια των παραφυάδων του.

Ώσπου ήρθε η αποφράς 25η Ιανουαρίου. Την ημέρα εκείνη, ο δήμαρχος Φλάβιο Ντελμπόνο ανακοίνωσε με σπασμένη φωνή ότι παραιτείται από τα καθήκοντά του μετά την αποκάλυψη πως, όταν ήταν αντιπρόεδρος της περιοχής, χρησιμοποιούσε κρατικούς πόρους για να πηγαίνει ταξίδια αναψυχής με την τότε γραμματέα και ερωμένη του. «Εκείνη την ημέρα γίναμε κανονικοί: ούτε πιο καλοί ούτε πιο τίμιοι από τους άλλους. Η ανωτερότητά μας πήγε περίπατο», εξηγεί στη Μοντ ο Φάουστο Αντερλίνι, συγγραφέας πολλών κοινωνιολογικών μελετών για την περιοχή Εμίλια-Ρομάνια. Ο δήμαρχος δεν ήταν κανένα λαμόγιο: καθηγητής οικονομικών και μαθητής του Αμάρτυα Σεν, είχε εκλεγεί τον Ιούνιο του 2009 με τα χρώματα του Δημοκρατικού Κόμματος. Τριπλό λοιπόν το κακό. Για τον ίδιο (που τον κάρφωσε η ίδια η κοπέλα), για το κόμμα και για την πόλη.

«Η Μπολώνια δεν είναι πια αυτό που ήταν», λέει ο γνωστός τραγουδιστής Λούτσιο Ντάλλα, που κατάγεται από την περιοχή. «Μπορεί να παραμένει πρωτοπόρος στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής, αλλά μοιάζει να έχει χάσει τον προσανατολισμό της, παράγει όλο και λιγότερες ιδέες». Όπως άλλωστε και ολόκληρη η ιταλική Αριστερά. Ανίκανη να ξεπεράσει τις διαιρέσεις της, ανίκανη να πείσει, ανίκανη να κυβερνήσει όταν της δίνεται η ευκαιρία, χάνει τώρα και στον τομέα όπου πάντα υπερείχε: το ήθος. Το σκάνδαλο με τον Ντελμπόνο είναι το δεύτερο που την πλήττει. Τον περασμένο Οκτώβριο, ο κυβερνήτης του Λάτσιο Πιέρο Μαράτσο αναγκάστηκε να παραιτηθεί όταν έγινε γνωστό ότι είχε πληρώσει 80.000 ευρώ σε αστυνομικούς για να μην αποκαλύψουν ότι πήγαινε με τρανσέξουαλ πόρνες.

Το τελευταίο χαστούκι που έφαγε το κόμμα ήταν η αποδοκιμασία του καινούργιου ηγέτη του Πιερλουίτζι Μπερσάνι από τους ψηφοφόρους της Πούλια, όταν πήγε να τους επιβάλει έναν υποψήφιο της αρεσκείας του. Ε, μετά ας μην αναρωτιόμαστε ποιο είναι το μυστικό του Μπερλουσκόνι. Δεν χρειάζεται να κάνει απολύτως τίποτα, απλώς να παρακολουθεί τους αντιπάλους του να τρώνε τις σάρκες τους.

Μαθήματα μαθηματικών

«Αεί ο Θεός ο Μέγας γεωμετρεί, το κύκλου μήκος ίνα ορίση διαμέτρω, παρήγαγεν αριθμόν απέραντον, και ον, φεύ, ουδέποτε όλον θνητοί θα εύρωσι».

Έτσι μαθαίναμε στο σχολείο ότι μπορούμε να θυμόμαστε τα πρώτα 23 δεκαδικά ψηφία του θρυλικού αριθμού πι. Ο Γάλλος μαθηματικός Φαμπρίς Μπελάρ προχώρησε λίγο περισσότερο: υπολόγισε τα πρώτα 2,7 τρισεκατομμύρια δεκαδικά ψηφία του αριθμού αυτού. Όταν η είδηση δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα των Τάιμς, υπήρξαν πολλές και ποικίλες αντιδράσεις. Οι περισσότερες συνοδεύονταν από έκπληξη και θαυμασμό. Η πιο ενδιαφέρουσα ήταν η εξής: «Αυτός ο τύπος γκόμενα έχει;». Στην απορία αυτή, ο υπεύθυνος της ιστοσελίδας απάντησε ότι ο διάσημος μαθηματικός Τζον Νας όχι μόνο ήταν γυναικάς, αλλά χρησιμοποιούσε τη θεωρία των παιγνίων για να προσδιορίζει κάθε φορά την καλύτερη μέθοδο προσέγγισης μιας γυναίκας.

Είναι αλήθεια, πάντως, ότι ο Βρετανός αναγνώστης έχει ένα δίκιο. Η τιτάνια προσπάθεια του Μπελάρ δεν τον φέρνει και πλησιέστερα προς την πλήρη κατανόηση αυτού του αριθμού σε σχέση με το σημείο από το οποίο ξεκίνησε. Κι αυτό, για έναν πολύ απλό λόγο: ο αριθμός πι είναι άρρητος και υπερβατικός. Αυτό σημαίνει ότι τα δεκαδικά του ψηφία είναι άπειρα. Και το άπειρο είναι σαν την αιωνιότητα. Για να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό το πράγμα, ο Μάθιου Σάιεντ των Τάιμς ανατρέχει σ΄ έναν ορισμό του Ντέιβιντ Λοτζ: «Φανταστείτε μια ατσαλένια μπάλα μεγάλη σαν τον κόσμο, και μία μύγα να προσγειώνεται σ΄ αυτήν κάθε ένα εκατομμύριο χρόνια. Όταν η μπάλα αυτή διαβρωθεί από την τριβή, η αιωνιότητα δεν θα έχει ακόμη ξεκινήσει».

Μια τέτοια αιωνιότητα υπόσχονται οι θρησκείες. Ακόμη κι αν είχαν δίκιο, θα ήταν ασφαλώς κάτι πολύ βαρετό. Γιατί όπως ο Μπελάρ δεν έφτασε με το μαθηματικό του κατόρθωμα πιο κοντά στην κατανόηση του πι, έτσι κι εκείνοι που ονειρεύονται την αθανασία δεν θα φτάσουν πιο κοντά στο νόημα της ζωής. Ένας δρόμος που συνεχίζεται για πάντα, και οδηγεί παντού, δεν οδηγεί στην πραγματικότητα πουθενά.

Οι Νιου Γιορκ Τάιμς πρέπει να πήραν το μήνυμα. Και ξεκίνησαν από χθες μια στήλη που φιλοδοξεί να εξηγήσει τα μαθηματικά ξεκινώντας από πολύ απλές έννοιες. Στη δημοφιλή τηλεοπτική σειρά «Σουσάμι άνοιξε», ο Χάμφρι περνάει στην κουζίνα την παραγγελία από το δωμάτιο των πιγκουίνων: «Ψάρι, ψάρι, ψάρι, ψάρι, ψάρι, ψάρι». Μα δεν θα ήταν καλύτερα να έλεγε ο χριστιανός «έξι ψάρια»; Ιδού η χρησιμότητα των αριθμών.

Τώρα, μάλιστα, το καταλάβαμε. Το πρόβλημα γίνεται λίγο πιο σύνθετο αν ο Χάμφρι πάρει την ίδια παραγγελία από ένα δεύτερο δωμάτιο με πιγκουίνους. Εδώ έχει πολλές επιλογές. Αν είναι ανεπίδεκτος, θα πει τη λέξη «ψάρι» δώδεκα φορές. Αν έχει μάθει κάτι, θα πει «Δύο φορές έξι ψάρια». Το ιδανικό βέβαια θα είναι να πει «Δώδεκα ψάρια». Αλλά αυτό είναι το επόμενο μάθημα.

Ο Γουτεμβέργιος παραμένει αξεπέραστος

Οι μόνοι που θα κερδίσουν από το Ιnternet είναι η Μicrosoft και η Ιntel. Όλοι οι άλλοι θα χάσουν μια περιουσία.

Αυτό προέβλεπε το 1996 με άρθρο του στο περιοδικό Wired ο γκουρού του επιχειρηματικού κόσμου Πίτερ Ντράκερ. Το χρήμα, τόνιζε, θα πήγαινε σε εκείνους που θα έσπευδαν να δημιουργήσουν μονοπώλια. Η βιομηχανία στο σύνολό της δεν θα έβγαζε τίποτα. Όσο για τους καταναλωτές, περίμεναν και περιμένουν οτιδήποτε εμφανίζεται στην οθόνη να είναι δωρεάν- αλλά ο κόσμος δεν μπορεί να τρώει δωρεάν.

Ορισμένες από τις προβλέψεις εκείνες επαληθεύτηκαν: οι περισσότεροι από τους δισεκατομμυριούχους του Ιnternet που ανθούσαν την περασμένη δεκαετία έχουν εξαφανιστεί. Άλλες όχι, όπως δείχνει και η Αpplemania των τελευταίων ημερών. Μια πρόβλεψη όμως (όχι του Ντράκερ) που αρνείται συστηματικά όλα αυτά τα χρόνια να επαληθευτεί αφορά τον θάνατο του χαρτιού. Ο Τύπος θα εξαφανιζόταν προς όφελος των ηλεκτρονικών μέσων. Οι e-readers θα καταβρόχθιζαν τα βιβλία. Ε, δεν συνέβη ούτε το ένα ούτε το άλλο. Η ίδια επενδυτική δυσπιστία που υπάρχει απέναντι στα αυτοκίνητα του Ντιτρόιτ και τα υπερηχητικά αεροπλάνα, γράφει ο Σάιμον Τζένκινς στην Γκάρντιαν, θα έπρεπε να αφορά και οτιδήποτε αρχίζει με «e» ή με «i».

Η Βρετανία αποτελεί ασφαλώς πολύ πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα από μια χώρα όπως h Ελλάδα για να μετρηθούν οι τάσεις της αγοράς. Εκεί λοιπόν η κυκλοφορία των ποιοτικών εφημερίδων μπορεί να έχει μειωθεί αρκετά έναντι του ρεκόρ των 2,7 εκατ. φύλλων που παρουσίασε το 1985, αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται πάνω από το διόλου ευκαταφρόνητο όριο των 2 εκατ. Το μεγάλο μέρος των εσόδων των εφημερίδων εξακολουθεί να προέρχεται από ανθρώπους που θέλουν να αγοράζουν και/ή να διαφημίζονται στο έντυπο προϊόν. Και σε ό,τι αφορά τα βιβλία, οι τίτλοι που εκδόθηκαν κατά την περυσινή, δύσκολη χρονιά έφτασαν τον αριθμό-ρεκόρ των 133.000 (έναντι 14.000 κατά τη «χρυσή» περίοδο του Μεσοπολέμου). Εντάξει, το 60%- 70% αυτών των βιβλίων αγοράζεται κατά το δίμηνο που προηγείται των Χριστουγέννων αφού προορίζεται για δώρο. Αλλά πού βρίσκεται το κακό σε αυτό;

Ο Βρετανός αρθρογράφος κάνει και μία ακόμη παρατήρηση. Κάθε καινούργιο ηλεκτρονικό μηχάνημα που παρουσιάζεται όχι μόνο δεν σβήνει την απήχηση που έχει το χαρτί, αλλά φαίνεται να τη βελτιώνει. Οι ηλεκτρονικοί αναγνώστες, για παράδειγμα, είναι όλο και πιο φωτεινοί, το «ξεφύλλισμα» είναι όλο και πιο φιλικό προς τα δάκτυλα. Ο Γουτεμβέργιος παραμένει αξεπέραστος. Όσο θα γράφονται λέξεις, και οι άνθρωποι θα μπορούν να τις διαβάζουν, το βιβλίο θα αποτελεί καταφύγιο και διέξοδο από την πανταχού παρούσα οθόνη.

Για να είμαστε βέβαια δίκαιοι, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο Σάιμον Τζένκινς κοντεύει τα 70 του. Ότι ο υπογράφων δεν διάγει ακριβώς την πρώτη του νεότητα. Και ότι αμφότεροι είναι φανατικοί «εφημεριδάδες».